In België leven 1 miljoen mensen op antidepressiva

‘Ons hoofd is ook maar een chemiefabriekje dat soms bijstand nodig heeft…’
door Tsenne Kikke - zondag 24 september 2023 17:16

Soms durf ik me nog altijd de rethorische vraag stellen waarom er in België en Nederland zo weinig mensen zijn die in het thema 'Zelfkennis' interesse stellen. Anderzijds maakt antidepressiva naar het schijnt van bijna één op de acht volwassenen die men op straat ontmoet deel uit van zijn/haar leven...

Want, volgens de meest recente cijfers van de Belgische mutualiteiten gebruikt bijna één op de acht volwassenen wel degelijk een antidepressivum. Dat zijn ongeveer één miljoen mensen. De federale overheid vindt dat een ‘zorgwekkend hoog aantal’, dat ze met een campagne wil verlagen. Vooral de stijgende trend bij jongeren van 18 tot en met 25 jaar valt op – al blijft het gebruik in die groep met 4,2 procent relatief laag. Vrouwen gebruiken bijna dubbel zo vaak antidepressiva als mannen, en de persoonlijke ervaringen lopen natuurlijk scherp uiteen. Maar feit is dat mensen hun gevoelens, hun emoties, hun gedachten, et cetera, worden. Uiteindelijk lopen ze zo met eigen overtuigingen en verhalen rond. Enkele voorbeelden...

Geen haast om ermee te stoppen

Cara (23) was nog geen 17 toen de huisarts een zware depressie bij haar vaststelde. ‘Ik had moeite met volwassen worden, liep de hele tijd over alles na te denken. Daar waren veel donkere gedachten bij. Soms kon ik me plots super, super slecht voelen. De huisarts raadde mij aan om met antidepressiva te beginnen. Geleidelijk aan werden mijn diepe momenten minder diep.’

‘Maar soms staken die donkere gevoelens eens zo heftig de kop op, tot ik in een diepe crisis op spoed belandde. Ik heb toen gevraagd om opname in een psychiatrisch ziekenhuis, want ik voelde me niet meer veilig. Zes maanden moest ik wachten. Ik begrijp waarom zo veel mensen antidepressiva gebruiken. Niet de pillen zijn het probleem, wel het gebrek aan andere zorg.’

‘Dat meer jonge mensen antidepressiva nemen, heeft volgens mij met de druk van sociale media te maken. Al denk ik ook dat ze sneller hulp zoeken als ze zich slecht voelen – of dat hoop ik toch. Zelf heb ik intussen pillen gevonden die mijn gelukkige momenten niet afvlakken. Ik hoop dat ik ze niet altijd nodig zal hebben, maar heb geen haast om te stoppen. Eerst moet ik stabiel zijn.’

‘Zonder antidepressiva was er meer kapotgemaakt in mijn leven’

De klachten begonnen na de geboorte van haar dochter, zegt Machteld (34). ‘Plots kon ik me heel somber voelen en kwamen er suïcidale gedachten op. Een postnatale depressie, die in een stroomversnelling raakte toen ik stopte met borstvoeding. Mijn psycholoog zei dat ik erg gevoelig ben voor hormonale schommelingen. Toen kwam corona en kon ik niet meer bij haar terecht.’

‘Nadat ik samen met mijn man een film had gekeken die eindigt met een zelfdoding, sloeg mijn hoofd tilt. Hij zei dat hij zoiets nooit zou doen, maar ik kon dat niet zeggen.’

‘Toen besefte ik dat ik medicatie nodig had. Van de eerste pillen die ze me gaven, werd ik kotsmisselijk – alsof ik weer zwanger was. Ze sloegen ook niet aan, dus moest ik wisselen. Dat was heel eng. Plots werden alle symptomen eens zo erg en voelde ik de dwang om een einde aan mijn leven te maken. Sindsdien raad ik iedereen aan om antidepressiva alleen onder nauwe begeleiding te nemen.’

‘De voorbije twee jaar ben ik stabieler. Antidepressiva lossen niet alles op, maar ik ben blij dat ze er zijn. Anders was er sowieso meer kapotgemaakt in mijn leven. Voor ik ermee begon, was er in mijn hoofd alleen ruimte voor angst, verdriet en pijn. Door de medicatie is er ruimte gekomen voor herstel en kan ik er opnieuw zijn voor mijn dochter.’

‘Al na één consultatie kwam de huisarts met pillen aanzetten’

De dood van haar grootvader duwde Evelien (44) twintig jaar geleden in een diepe rouw. ‘Ik ging naar de huisarts en al na één consultatie kwam die met pillen aanzetten. Niet alleen antidepressiva, ook antipsychotica. Ze legden mijn systeem stil, of zo voelde het toch. Ik kon mijn tanden niet meer poetsen, niet meer stappen. Ik voelde me een zombie. Dat voelde niet als een oplossing, maar eerder het omgekeerde. Maandenlang heb ik zo rondgelopen, tot ik op een dag de hele boel door het toilet heb gespoeld.’

‘Pas later diagnosticeerde een psychiater mij met autisme. Hij schreef me rilatine voor, en dat heeft me rustiger gemaakt. Ik ging ook op zoek naar andere therapieën en kwam terecht bij meditatie. Ik leerde technieken die ik nog altijd gebruik. In tegenstelling tot de pillen hebben die alleen positieve effecten.’

‘Ik begrijp dat antidepressiva soms, in een zware crisis, nodig zijn. Maar dat zou echt tijdelijk moeten zijn. Wat mij echt geholpen heeft, waren de mensen die mij meenamen in de natuur, die verbinding met mij maakten. Maar dat vraagt natuurlijk meer toewijding dan snel wat pillen voorschrijven.’

‘Ik vind het gevaarlijk hoe genormaliseerd antidepressiva zijn’

Jeugdtrauma’s en psychologische manipulaties uit een eerdere relatie, zegt Johan (46), brachten hem in de herfst van 2021 op de rand van een opname in de psychiatrie. ‘Ik was toen al drie jaar in therapie, maar het liep uit de hand. Ik werd een gevaar voor mezelf. Zeker nadat mijn bedrijf failliet was gegaan en mijn vrouw ziek was geworden. Ik kon niet wekenlang van huis verdwijnen. Daarom geen opname, wel antidepressiva.’

‘Die pillen leggen een filter over je leven. Als filmproducer vergelijk ik het graag met de golflengte van audio-opnames. Je kunt daar een filter op zetten, die alles vervlakt: dalen gaan omhoog, pieken omlaag. Dat is wat antidepressiva met gevoelens doen. Ik voelde me minder slecht, maar kon nooit echt blij zijn.’

‘Tot dan was ik iemand die met moeite een pijnstiller nam. Plots ging ik van nul medicatie naar honderd in een fractie van een seconde. Dat was zwaar om te aanvaarden. Zelfs nu ik dat vertel, voel ik schaamte. Toch heb ik er altijd met familie en vrienden over gesproken. Ik vond het opvallend, gevaarlijk ook, hoe genormaliseerd antidepressiva zijn. Mensen zeiden: “Zit er toch niet mee in dat je die pillen nodig hebt.” Mijn huisarts zei dat ze succesvolle ceo’s kent die al hun leven lang antidepressiva nemen en perfect functioneren. Maar we willen toch niet dat binnenkort iedereen afhankelijk is van pillen die onze emoties afvlakken?’

‘Net die beangstigende normalisering stimuleerde mij om ervan af te raken. Dat was niet gemakkelijk. Plots kon ik geen licht meer verdragen. Ik was duizelig, had hoofdpijn en kwam veel bij. Maar ik zette door en ben heel blij dat ik ervan af ben. Ik kan me weer echt goed voelen, en soms ook heel slecht. Maar dat is toch gewoon het leven?’

‘Een psycholoog was voor zotte gevallen, antidepressiva waren de gemakkelijke stap’

Twintig jaar lang nam Rita antidepressiva op voorschrijven van haar huisarts, zonder dat ze ooit een psycholoog of psychiater zag. ‘Niemand heeft ooit gezocht naar de onderliggende oorzaak van haar depressieve gevoelens, of haar aangeraden om psychologische begeleiding te zoeken’, zegt haar zoon, Stefaan Tubex (46). ‘Ik weet ook niet of ze die hulp gewild zou hebben. Een psycholoog, vond ze, was voor zotte gevallen. Maar antidepressiva, dat was de gemakkelijke stap.’

‘In 2018 veranderde dat en klopte mijn moeder, toen 65, op aanraden van een kennis bij een psychiater aan. Die zei haar dat ze het verkeerde antidepressivum nam en dat ze moest overschakelen naar een ander. Dat gaf haar hoop, vertelde ze toen. Enkele dagen later zei ze dat ze zich slechter en zenuwachtiger begon te voelen. Drie weken na de overschakeling is ze plots uit het leven gestapt. Ze had die dag nog naar de psychiater gebeld, maar ze had hem niet meer kunnen bereiken.’

‘Mijn broer en ik zijn ervan overtuigd dat de plotse verandering van antidepressivum aan de basis van haar dood ligt. Dat is niet te bewijzen, maar ze was zo blij met haar kleinkinderen en haar nieuwe partner... Niemand had een zelfdoding zien aankomen. Het kan niet genoeg gezegd worden hoe belangrijk een goede begeleiding is bij het gebruik van antidepressiva, en al zeker als je ze verandert of ermee stopt.’

‘Je hoort vaak dat artsen te vroeg pillen voorschrijven. Bij mij was het andersom’

‘Tien jaar lang was het leven voor mij een strijd’, zegt Mia (50). ‘Ik ben burgerlijk ingenieur en van nature optimistisch, toch verzeilde ik in wat ik dacht dat een depressie was. ’s Morgens kon ik positief zijn, ’s middags viel de hemel op mijn kop. Alle levenslust weg. Mensen spraken tegen mij, maar ik had geen fut om te reageren. Wanneer ik naar de dokter ging, schreef die mij een weekje thuis. Altijd opnieuw.’

‘Tot ik bij een psychiater terechtkwam die al tijdens de eerste consultatie zei: “U bent niet depressief, mevrouw, u hebt een gebrek aan serotonine, een hormoon dat veel impact heeft op onze stemming. Ze schreef me een antidepressivum voor en al na een week of drie voelde ik beterschap. De dosis werd voorzichtig opgedreven, tot precies wat ik nodig heb. Dat is nu twaalf jaar geleden. Sindsdien is mijn leven exponentieel verbeterd. Ik leid nu een bedrijf met twaalf mensen, dat had ik vroeger nooit gekund.’

‘Bij iemand met een insulinetekort zeggen we toch ook niet: “Positief denken, het zal wel overgaan.” Ons hoofd is net als onze maag of onze lever ook maar een chemiefabriekje dat soms bijstand nodig heeft. Dankzij antidepressiva kan ik weer voluit mens zijn. Je hoort vaak dat artsen te vroeg pillen voorschrijven. Bij mij was het andersom. Toch voel ik hoe groot het taboe nog is, waardoor ik niet openlijk over mijn gebruik wil praten.’

‘Een doekje voor het bloeden, maar geen oplossing’

Al 47 jaar neemt Rita (71) antidepressiva. ‘Als tiener was ik al depressief’, zegt ze. ‘De dokter heeft mij gezegd dat ik zo geboren ben, dat het in mijn genen zit. Een postnatale depressie was de aanleiding om met pillen te beginnen. Dat was in de jaren 70. Ik kan onmogelijk zeggen hoeveel soorten ik sindsdien gebruikt heb. Maar geen enkele heeft écht geholpen. Ze zwakken de scherpe kantjes af, maar de depressies bleven komen. Ze verzachten de fysieke pijn die ik ook altijd heb gehad, maar het hoofdkenmerk van een depressie – het ontbreken van hoop – hebben ze nooit weggenomen. Ik bleef in de put zitten, ik bleef alles zwart zien. Antidepressiva zijn voor mij een doekje voor het bloeden, geen oplossing. Door een foute dosering hebben ze mij ooit zelfs bijna tot zelfdoding gedreven – gelukkig had mijn huisarts dat net op tijd door.’

‘Enkele weken geleden las ik in een artikel dat paddo’s kunnen helpen tegen depressie. De zon begon voor mij te schijnen: er was iets dat ik nog niet geprobeerd had. Vorig weekend heb ik ze voor het eerst genomen. Ik weet niet of dat zal helpen. Ik hoop het.’

- Wie vragen heeft over zelfdoding of met donkere gedachten kampt, kan terecht op het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be.

Bron: De Standaard

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -