Elke mens lijdt aan een bepaalde gewoonte of verslaving. Maar, hoe onschuldig ook: er zijn extremen. Neem Adele uit Bradenton, Flordia, bijvoorbeeld. Geen enkele zetel is veilig voor haar. Kun jij je voorstellen dat er iemand het binnenste van kussens opeet? En, hoe donkerder de vullingen van kleur, hoe lekkerder ze naar het schijnt smaken. Vraag het maar aan Adele.
De 30-jarige Adele gaf in het Amerikaanse TV-programma 'My Strange Addiction' toe dat ze eraan verslaafd is. Dezelfde show trok ondertussen anderen aan, die beweerden dat ze verslaafd waren aan dagelijks zonnebanken, mineralen verzamelen, of wat dan ook. Dan waren er mensen bij die graag wc-papier oppeuzelden, maar Adele's verhaal is interessant genoeg om er even stil te blijven staan. Wie, tenslotte, lijdt niet aan de een of andere gewoonte of verslaving? En, omdat we spiegels zijn van elkaar, herkennen we onszelf soms beter in die weerspiegelingen.
Adele's gedrag lijkt zo'n beetje op een gedragspatroon dat 'Pica' wordt genoemd. Deze medische term staat voor de neiging om niet-eetbare dingen op te eten, zoals aarde of verfschilfers die van houtwerk worden gepeuterd. De naam komt van de Latijnse naam van de ekster - Pica pica, een vogel die ook bijna alles opeet en bovendien de neiging heeft blinkende oneetbare dingen mee te nemen en in zijn nest te leggen.
Peuters eten vaker verfschilfers en haar of wol; oudere kinderen vaker zand, uitwerpselen van dieren, insecten of bladeren. Pubers en volwassenen eten vaker aarde en klei. Pica leidt meestal pas tot aantoonbare problemen door vergiftiging of obstructie van de darmen vanwege ingeslikt haar of wol. Dit was dan ook bij Adele het geval, die op de duur last kreeg van verstopping.
Ook kunnen infecties ontstaan door het eten van uitwerpselen. Een verhoogd risico voor Pica wordt geassocieerd met armoede, verwaarlozing, gebrek aan ouderlijk gezag en een vertraagde ontwikkeling.
Een andere hypothese stelt dat dit vaker voorkomt bij ijzeranemie, of aan een tekort van mineralen. Het eten van bepaalde ijzerrijke grondsoorten zou dan gebeuren in functie van lichamelijke behoeften. Onze huisdieren doen dat ook.
Sinds verven in onze gewesten geen lood meer mogen bevatten, leidt Pica bij kinderen nauwelijks tot loodvergiftiging en staat dit gedragsprobleem minder vaak in de schijnwerpers.
In een ontwikkelingsfase bij jonge kinderen, bekend als de orale fase, is het normaal dat er allerlei dingen in de mond worden gestopt. Ook bij vele vormen van mentale retardatie ziet men dit gedrag.
In Adele's geval is de kans groot dat ze lijdt aan OCD, de afkorting van 'obsessive compulsive disorder'. De obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) is een psychische aandoening , gecategoriseerd als angststoornis. De oude naam van de aandoening is 'dwangneurose'.
OCS komt in verschillende vormen voor, maar het meest voorkomende kenmerk is een obsessieve drang om bepaalde handelingen uit te voeren, die rituelen worden genoemd. De OCS-patiënt voert deze handelingen (compulsies) uit als reactie op dwangmatige gedachten (obsessies).
Voor anderen lijken deze handelingen overbodig en zij hebben ook geen oog voor de details, maar voor de patiënt zijn deze handelingen van vitaal belang en moeten volgens een bepaald patroon worden uitgevoerd (ritueel) om vermeende nadelige gevolgen te voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn, onder andere, het zeer vaak controleren of de deuren gesloten zijn, of het overmatig vaak wassen van de handen. Dit laatste mag men dan weer niet verwarren met de specifieke smetvrees, of mysofobie.
Tot besluit: Weinige mensen hebben een idee van hoe ze door hun hersenen worden bestuurd. Het zijn de hersenen die voor ons denken, onze nachtelijke dromen creëren, de binnenkomende prikkels vertalen waarop ze ons lichaam doen reageren, onze verslavingen en gewoonten vasthouden, enzovoorts.
Maar het is een feit: hoe minder een mens zich daarvan bewust is, hoe beter, want 'ontwaken' doet pijn. Vooral aan de ogen. Ook in de allegorie van Plato's grot moet de mens, die net uit de gevangenis is ontsnapt, even aan de zonnestralen wennen... Maar, hoeveel mensen be-grijp-en dat verhaal? Ik bedoel: opdat ze ernaar kunnen leven...
