Gewoontes
Sommige mensen kunnen het liegen niet laten, waarbij ze zelfs niet beseffen dat verzwijgen (het achterhouden van gegevens/niet vertellen van de waarheid) ook een vorm van liegen is. Daaruit vloeit voort dat men confrontaties vermijdt, waardoor er een uitstelgedrag ontstaat, men allerlei excuses fabriceert, en men de trotse eigenaar kan worden van de chronische mañana-ziekte.
Weet ook; dat indien men een leugen herhaalt, en blijft herhalen, die leugen zich tot een waarheid ontpopt... Zo zijn er mensen, die bij hoog en laag blijven zweren dat ze door aliens werden ontvoerd, en in hun ruimteschip werden meegenomen. Maar, het hoofdprobleem hierbij is, dat velen hen bovendien ook nog geloven. :-)
Kan het dan ook zijn dat leugens leugens voeden? 't Is maar een bijkomstige vraag.
Natuurlijk spelen zowel de herseninhoud als de hersenwerkingen er een grote rol in, waardoor er aan zelfrechtvaardiging wordt gedaan. Zo beschikt een mens over honderdtallen redenen, uitvluchten en excuses, om zijn gedragingen te verantwoorden, en dus goed te praten - zelfs, indien men zélf bepaalde gedragingen verafschuwt. Dit is grotendeels het gevolg van het feit dat vaste gewoontes boven 'goede voornemens' prevaleren. Om die reden doet men er soms goed aan om de vraag 'Hoe slim is ons brein?' te stellen...
Antwoorden zijn snel gevonden van zodra men, bijvoorbeeld, een slechte gewoonte door een veel betere tracht te vervangen.
Mensen die roken en hun longen naar de knoppen helpen, zich bezuipen, verslaafd zijn aan drugs, last hebben van workaholisme, of van wat dan ook, moeten maar eens opletten hoe hun brein reageert van zodra ze willen ontwennen. Of, luister eens bewust naar je eigen gedachten, die als het ware uit het niets ontspruiten. Zijn ze altijd zo positief? En, tracht maar eens aan het brein van iemand, wiens arm of been geamputeerd is, wijs te maken dat die hand of voet waarin de pijn wordt ervaren er niet meer is, enzovoorts.
Geen verwijt: gewoonweg een vaststelling van feiten...
Ook de verschillende soorten illusiespelletjes tonen duidelijk aan dat men de hersenen voor de gek kan houden. Sterker zelfs: onder hypnose kan een mens zich voordoen als een kakelende kip, et cetera, et cetera. In elk geval is autosuggestie, een vorm van zelfhypnose, dé reden waarom in zeer veel gevallen placebo's op medicinaal gebied zo goed kunnen werken: hetgeen dan weer als iets positiefs kan worden aanschouwd.
Mensen, bij wie een toets-het-aan-de werkelijkheid-mechanisme niet goed werkt, worden in de volksmond vaak ‘gek’ , ‘gestoord’ of ‘doorgedraaid’ genoemd. Neuropsychologen hebben aangetoond dat onze hersenen een speciaal circuit hebben voor 'realiteit': de zaken die we voor waar aannemen. Dat circuit draait op zowel de dagelijkse dingen (er komt drinkwater uit de kraan), als op de zogenaamde hogere metafysica (Ik heb telepathisch contact met een aartsengel - of: de Aarde is geschapen door een paars buitenaards wezen). Als die gedachten eenmaal in het ‘werkelijkheidscentrum’ zitten, is het lastig om ze van daaruit weg te krijgen, zeker als onze alledaagse werkelijkheid ze niet systematisch corrigeert.
Tot besluit
Over het thema 'gewoonten' vond ik op de website van 'Psychologisch.nu' het volgende interessante artikel...
De Psychologie van Veranderen
Waarom is het zo verbazingwekkend lastig destructieve gewoonten te veranderen? Zelfs als je je heus beseft dat drinken meer kapot maakt dan je lief is, dat de schurende ademhaling rechtstreeks met de sigaret te maken heeft, en het vermijden van spoken - of, het eeuwige piekeren je echt niet verder helpt. Veel mensen weten heus wat er mis is, en toch is dat inzicht zelden genoeg om te veranderen. Hoe dat kan?
Ons brein is 'gebouwd' om verandering te weerstaan
Onze hersenen zijn geëvolueerd om gedrag te automatiseren in de hersenstam zodat we er verder niet over na hoeven te denken. Dat vergroot de overlevingskans. De diepere, dierlijke hersengebieden die we delen met reptielen en zoogdieren, zijn veel bepalender voor ons gedrag dan de jongere, meer aan de oppervlakte gelegen hersengebieden (frontaalschors). Het idee dat ons gezonde verstand het voor het zeggen heeft is een misverstand. Pas als de 'dierlijke hersengebieden' noodzaak voelen om te veranderen - bijvoorbeeld door een levensbedreigende situatie, of sterk lijden - zijn we geneigd daadwerkelijk te veranderen. Omdat dat gelukkig maar weinig gebeurt, moeten we onze hersenen een handje helpen als we destructieve gewoonten willen aanpakken.
Er zijn dan een aantal slimme trucs van de hersenen die we moeten doorzien. Onze hersenen zijn namelijk geneigd om lijdensdruk te verlagen, zodat we geen noodzaak voelen om te veranderen, en ons te laten geloven dat wij toch niets kunnen of hoeven te doen om te veranderen. Het eerste heeft te maken met cognitieve dissonantie en de tweede met de attributiefout. En daarnaast hebben onze gewoonten en klachten soms een belonende functie in sociaal verband. Een extra woordje uitleg daarover...
1. Zelfs als we maar al te goed weten dat ons gedrag ons op de lange termijn beschadigt (zoals roken), dan zullen we om die spanning te verlagen toch zo lang mogelijk proberen vol te houden dat de 'schade' wel mee zal vallen ('Mijn stokoude opa rookte ook') of menen dat de voordelen uiteindelijk zwaarder wegen dan de nadelen ('Wat is het leven waard als je niet geniet?'). Ook kul-argumenten gaan tellen ('Rokers zijn leukere mensen'). Als we op een gegeven ogenblik wel besluiten te veranderen, dan worden we nog steeds tegengehouden doordat we de doelen vaag houden, uitstellen ('Na mijn 30ste stop ik echt') of naar beneden stellen ('Ik rook alleen nog als ik me slecht voel').
2. De tweede truc heeft te maken met het beschermen van ons zelfbeeld. Mensen neigen er over het algemeen toe om succes aan zichzelf toe te schrijven en mislukkingen aan de buitenwereld. Ons zelfbeeld komt op die manier niet in gevaar, en dat beschermt ons tegen depressie en negatieve, pijnlijke gedachten. Deze truc zorgt er echter voor dat wij 'ontspannen', omdat we toch niets aan de 'mislukkingen' kunnen doen. Het ligt aan jouw partner, de economische crisis, het feit dat je met ADHD bent gediagnosticeerd - of, omdat jouw vader ook altijd vreemdging. Het is niet echt onze verantwoordelijkheid, denken we.
3. Het hebben van klachten of slechte gewoonten heeft, naast de voor de hand liggende voordelen, vaak ook andere minder opzichtige fijne kanten. Soms krijgen we daardoor extra aandacht, of privileges, en worden we van vervelende taken en verplichtingen ontheven. 'Ah, wat sneu dat je zo belabberd voelt, ik kook vanavond wel.' Dat noemen we 'ziektewinst'. Dat kan maken dat we stiekem niet zo gemotiveerd zijn om de klachten echt aan te pakken. Vaak is ook de identificatie met een groep - en het daarbij willen horen - een reden waarom we dingen doen die we van nature niet eens zouden willen doen. Veel rokers zijn zo begonnen. Dit 'groepslidmaatschap' maakt verandering ook lastiger.
Om te veranderen moet de kracht van deze trucs en excuses tijdelijk worden geannuleerd. En dat betekent het verwelkomen van een periode van leren, ploeteren, twijfelen, terugvallen en doorzetten. Alleen positief denken, of boeken over 'The Secret' lezen, zullen niks voor je doen. De snelste route naar gedragsverandering is: je gedrag veranderen. Een tijdlang, zodat de veranderingen in jouw hersenen verankerd raken.