Zien, zoals een mens nooit zag…

Een blinde priester krijgt een bionisch oog.
door Tsenne Kikke - zondag 9 februari 2025 15:18

Na bijna 40 jaar in het donker te hebben geleefd, wordt Ian Nichols, een blinde Anglicaanse priester, één van de eerste mensen ter wereld die een experimenteel bionisch oogimplantaat krijgt. Hij is 76 jaar oud en worstelt met de ingrijpende verandering. De baanbrekende wetenschappelijke vooruitgang biedt niet alleen hoop, maar ook verbijsterende technische beperkingen. Hij duikt vanuit de duisternis in een wereld van abstract, kunstmatig zicht en moet fundamenteel herdefiniëren hoe hij zichzelf en de wereld om hem heen ziet. Het publiek ziet wat Nichols ziet, zijnde: impressionistische visualisaties, die niets met onze 'werkelijkheden' te maken hebben. Als kijker kan je jezelf afvragen waarom een regisseur er zoveel tijd, energie en geld aan spendeert.

Verwarring

De documentaire ‘Light Darkness Light’ volgt Ian's reis. Hij is één van de eerste patiënten ter wereld met een Argus II: een oogimplantaat dat, in combinatie met een speciale bril, visuele signalen opvangt en direct naar het brein stuurt. Een fusie van mens en computer. De belofte van de Argus: blinde mensen weer laten zien. Maar zo simpel is het niet. Zien, betekent ook begrijpen wat je ziet. Maar Ian raakt eerder verdwaald in de flikkerende kakofonie van beelden zonder enige betekenis...

De film wisselt beelden van Ian's leven af met interpretaties van wat Ian ziet, of 'denkt' te zien. Wanneer de duisternis voor de eerste keer door vage grijze vlekken wordt doorbroken, kan men als kijker met Ian's blijdschap meevoelen. Naarmate de dagen vorderen zien we kleuren, lichten, vlekken. Ian lacht. Het lijkt erop dat hij in de toekomst zijn droom zal kunnen waarmaken, namelijk: zijn kleinkinderen zien - of, bijvoorbeeld, zijn vrouw in de ogen kunnen kijken.

Maar dan slaat de blijdschap om in frustratie. “Ik kan niet identificeren wat ik zie,” zegt Ian een beetje angstig. “Het heeft niet echt een vorm…”

Het lukt Ian niet goed om betekenis te geven aan de nieuwe, vreemde sensaties. Hij weet nooit waar hij naar kijkt. Zijn verwachtingen zijn gebaseerd op zijn herinneringen aan hoe de wereld eruit zag toen hij nog kon zien. Maar nu ziet hij niet met zijn ogen, maar met zijn brein, legt een dokter uit. Het is een heel andere vorm van perceptie. Ian's herinneringen zijn dan ook nutteloos.

Foute voorspelling

Ian's ervaringen sluiten verrassend goed aan bij een theorie binnen de neurowetenschap, 'predictive coding' genaamd. Volgens die theorie nemen we niet passief zintuigelijke informatie op, zoals eeuwenlang werd gedacht. We kijken naar de wereld met bepaalde verwachtingen die reeds in ons brein gevormd zijn. Wat we waarnemen, toetsen we aan die verwachtingen. In feite zien we wat we voorspellen dat we zullen zien. Dat voorspellen is hoognodig. Anders zouden we verdrinken in de vloed aan informatie die via onze zintuigen binnenkomt. Dat is precies wat er lijkt te gebeuren bij Ian. Zijn brein kan deze chaos aan onbekende beelden niet plaatsen.

Waarnemen is altijd ook interpreteren, wil de film zeggen. We maken onze eigen werkelijkheid. Daar kun je fascinerende vragen over stellen, en dat doet de film dan ook. Kunnen we de werkelijkheid ooit zien zoals die echt is? De film lijkt echter meer geïnteresseerd in het stellen van de vragen dan het uitwerken ervan. Het blijft onduidelijk wat Ian's implantaat precies detecteert...

Pas aan het eind van de documentaire horen we iets meer over de werking van de Argus. Ian's bril krijgt een update. Hiermee is hij in staat om de warmte van menselijke lichamen te detecteren. Ian ‘ziet’ zijn vrouw. Niet zoals hij zich haar herinnert, maar als een bewegende vorm vol schitteringen, alsof ze bestaat uit miljoenen sterren. Ze is prachtig...

Of Ian's ervaringen hebben geleid tot een fundamenteel ander begrip van de realiteit? Dat lijkt wat vergezocht. De film neemt iets te veel filosofische hooi op zijn vork. De duisternis van de wereld waarin hij ooit leefde werd tot een abstracte kunstmatige visie getransformeerd. Maar het zijn niet de onbeantwoorde vragen die beklijven, of de technologie achter de Argus. Het is de zachtaardige, innemende Ian zelf. Eindelijk vindt hij vrede met het feit dat hij de wereld nooit meer zal zien zoals hij die ooit zag.

- De documentaire ‘Light Darkness Light’ is te zien tijdens het InScience Filmfestival in Nijmegen van 11 t/m 16 maart 2025.

Bron: Nemo Kennislink

Zo schreef iemand: "Ik snap het. Ik begrijp dat emotie vaak de weg is naar het hart van het publiek, maar als je te sterk leunt op dit ene aspect van aantrekkingskracht, belemmert dat alleen maar de andere aspecten van de film. Uiteindelijk wordt dit aspect van de film slopend. Ik voelde me niet emotioneel uitgeput, maar eerder gefrustreerd door dit aspect van 'Light Darkness Light'.

Daardoor werd het ongelooflijk makkelijk om de interesse in de reis van priester Ian Nichols te verliezen, omdat die maar door lijkt te gaan zonder de kijker veel variatie te bieden. Het is hetzelfde, zeer lineaire verhaal van begin tot eind, en hoewel ik de reis kan waarderen, werd het volgen ervan gedurende bijna anderhalf uur erg vervelend. De visuals zijn prachtig en het vermogen van Van Soest en zijn team om kijkers onder te dompelen in deze wereld is onberispelijk, maar het emotionele aspect van 'Light Darkness Light' werd te veel om mee om te gaan.

Spreuken 25:16 luidt: “Zoals honing zoet is, zo is de zoetheid van een vriend; maar te veel ervan, en men wordt er ziek van.”

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -