Intuïtie, kan worden omschreven als een ‘ingeving’, een vorm van ‘direct weten’, zonder dat men dit beredeneerd heeft. Het wordt in de gangbare definities omschreven in termen van zowel een functie of proces, als de inhoud of het product van een functie of proces. Zo geeft de Webster dictionary' de volgende definities:
• de directe perceptie van waarheid, feiten en dergelijke meer, onafhankelijk van enig redeneerproces.
• een feit, of waarheid, die op deze wijze is waargenomen.
• een scherp en snel inzicht.
• het vermogen of eigenschap van een dergelijke snelle perceptie of direct inzicht.
In de filosofie wordt het begrip 'intuïtie' gebruikt als aanduiding van pure, directe kennis die niet uit eerdere kennis kan worden afgeleid. bij deze verklaring wordt er naar Henri Bergson verwezen. Het begrip intuïtie speelt tenslotte ook een rol in de persoonlijkheidstheorie van Carl Gustav Jung en newage-stromingen.
Intuïtie wordt in de psychologie ook wel omschreven als impliciete ingevingen, als gevolg van bepaalde gedachtegangen en waarnemingen. Dit, in tegenstelling tot het bewuste of expliciete kennen en waarnemen. Mogelijk helpen intuïtieve ingevingen de mens om in complexe situaties toch een juiste beslissing te nemen. Dit komt, onder andere, omdat er hierbij in mindere mate een beroep wordt gedaan op de beperkte capaciteit van onze hersenen. Intuïtieve ingevingen hoeven echter niet altijd tot de juiste beslissingen te leiden.
Intuïtie is er niet vanzelf, maar moet worden gevormd. Anders gezegd: het kan worden opgevat als een vorm van automatische en onbewuste verwerking van informatie die is aangeleerd. Naar dit verschijnsel is vooral in de experimentele psychologie veel onderzoek gedaan. Complexe vaardigheden zoals schaakspelen en alledaagse activiteiten zoals fietsen, leren lezen en autorijden vragen aanvankelijk veel inspanning en concentratie. Zij 'vragen' naar men aanneemt vooral bij onervaren mensen veel hersencapaciteit.
Ervaren schaakspelers en automobilisten handelen daarentegen snel en intuïtief, dat wil zeggen: zonder er bij na te denken. Zo liet onderzoek van onder andere Chris Chabris zien dat ervaren schakers hebben geleerd groepen te vormen van stukken en zetten, in plaats van alle stukken of zetten stuk voor stuk te overdenken.
Veel van dit impliciete gedrag kan door oefening worden aangeleerd. Het bewust gecontroleerde of expliciete gedrag fungeert daarbij als een voorstadium, of eerste fase waarbij alle individuele stapjes worden doorlopen en uitgeprobeerd. In de tweede fase 'slijt' dit patroon van denken als het ware geleidelijk in.
Vermoedelijk treedt tijdens het leer- of oefenproces ook een verandering op in het patroon van hersenactiviteit. Zo lijkt in de vroege leerfase, dus bij bewuste verwerking van informatie, sprake te zijn van een betrokkenheid van de linker hersenhelft en de prefrontale cortex. Deze gebieden sturen vooral het bewuste, 'nadenkgedrag' aan. Later, dus bij vorming van meer automatische of onbewuste vormen van gedrag, lijkt er een verschuiving in dit patroon op te treden, waarbij de rechter hersenhelft meer activiteit, en de prefrontale hersenen minder activiteit laten zien.
Intuïtie wordt soms ook omschreven als een andere vorm van denken of handelen, waarbij het gevoel mede bepalend is voor het verloop. Dit aspect is vooral door de neuroloog Antonio Damasio benadrukt in zijn somatische-stempelhypothese. In zijn visie is het zo, dat bij het nemen van moeilijke beslissingen het gevoel, en de signalen van ons lichaam, die door dit gevoel worden opgeroepen, kunnen helpen om de 'knoop door te hakken'.
Intuïtie speelt niet alleen bij het denken, bij brainstormen, of in het nemen van beslissingen een belangrijke rol, maar ook bij kunstuitingen. Vaak wordt van kunstenaars gezegd dat zij bij hun werk, bijvoorbeeld bij het maken van schilderijen, beeldhouwwerken, poëzie en romans, intuïtief te werk gaan. Intuïties kunnen, zoals hierboven aangegeven, berusten op inzichten die via ervaring zijn verkregen. In deze zin hebben zij een nuttige functie in het sturen van ons gedrag in complexe situaties, of bij complexe vaardigheden.
Intuïtieve ingevingen leiden echter niet altijd tot juist beslissingen. Dit geldt in het bijzonder voor ingevingen waarbij het gevoel overheerst. Zo kan bijvoorbeeld impulsief gedrag soms leiden tot verkeerde keuzes of beslissingen, omdat men niet alle aspecten van een situatie heeft doordacht.
Intuïtie kan ook een rol spelen bij ons geheugen. Men spreekt dan van 'impliciet geheugen'. Soms denken mensen zeker te weten dat zij iets of iemand eerder hebben gezien, of dat zij iets hebben meegemaakt, zoals een déjà vu, bijvoorbeeld. Deze herinneringen blijken echter niet altijd met de realiteit overeen te stemmen. Dit verschijnsel kan, onder andere, leiden tot onbetrouwbare getuigenverklaringen.
In wetenschappelijke kringen wordt steeds meer onderzoek gedaan naar (on)bewuste keuzeprocessen en intuïtie. Anders gezegd: aan dit thema zal met-ter-tijd nog het een en ander worden toegevoegd.
Nota: We zijn volop onze Encyclopedia Spiritualia aan het aanvullen... Heb je ooit zélf op de één of andere manier ervaringen opgedaan met het thema 'intuïtie'? Of, weet je er iets meer over te vertellen? Laat het ons weten via 'Mijn Commentaar' hier onderaan.
Interessante, reclameloze bijdragen, met een encyclopedische inhoud, en bijgevolg: een meerwaarde voor onze lezers, komen in onze rubriek Encyclopedia Spiritualia terecht, waarvan hier de link!
Eender wat op reclame lijkt, wordt automatisch verwijderd. Hopelijk kun je hier enig begrip voor opbrengen. Want, indien jij het doet, zullen de duizenden anderen het ook doen, nietwaar?
Stel je interesse in reclame en naar meer naambekendheid? Klik dan even op deze Zoek&Vind link.