Het klinkt alsof we het gaan hebben over de geneeswijze van de een of andere primitieve medicijnman, maar een injectie van bijengif kan naar het schijnt wel degelijk de werkzaamheden van het menselijke brein verbeteren. Dit werd onlangs zelfs in het tijdschrift ‘Journal of Biological Chemistry’ gepubliceerd.
Reeds jaren kennen we de bijensteektherapie, ook 'bijen acupunctuur' genoemd, maar beter gekend als onderdeel van de apitherapie, waarbij gebruik wordt gemaakt van bijenproducten. Apitherapie is een naam ontstaan uit het Latijnse ‘apis’, dat - vertaald - ‘bij’ betekent. Eén van die producten waarvoor we vandaag belangstelling hebben, is het gif.
Bestanddelen van dat bijengif zijn, onder andere, mellitine (40-60%), fosfolipase A (10-12%), apamine (2-3%), MCD-peptide (2%), histamine (1%) en vele andere zoals pamine, secapine, hyaluroidase, zure fosfomonoesterase, lysofosfolipase en a-glucosidase.
Een team van wetenschappers van de Luikse Universiteit, in samenwerking met een team, verbonden aan die van het Britse Bristol, extraheerden een peptide toxine uit het gif dat ‘apamine’ wordt genoemd. Apamine is een neurotoxine dat bepaalde kanalen van het centrale zenuwstelsel blokkeert.
Apamine kan hyper-prikkelbaarheid veroorzaken, resulterend in stuiptrekkingen en een verlamming van de ademhaling. Maar hyper-exciteerbare zenuwen in de hersenen leiden ook tot beter leren en een verbetering van het geheugen.
Het gebruik van petide toxinen, zoals apamine, is niet nieuw. Apamine-injecties hebben reeds meermaals een verbetering van myotonische spierdystrofie aangetoond, waaronder spierverzwakking, stuiptrekkingen en een gebrek aan coördinatie.
Reeds lange tijd weten wetenschappers dat bepaalde soorten insectengif het potentieel hebben om aandoeningen te behandelen, zoals Myotone dystrofie (MD). Maar het mechanisme van hoe precies de toxinen werken werd nauwelijks begrepen - tot nu.
De nieuwe studie duidt op een nauwkeurige wijze aan waar precies de apamine zich met bepaalde zenuwkanalen verbindt, en de onderzoekers hopen nieuwe medicatie te kunnen ontwikkelen, die de effecten van apamine kunnen nabootsen.
Iets over bijen, en zo meer...
Vrouwtjes bijen, de werkbijen en de koningin, hebben aan het eind van hun achterlijf een angel die naar buiten gestoken kan worden. Dit is eigenlijk een legboor, waarmee gewoonlijk alleen de koningin eitjes legt, maar waarmee de bijen ook kunnen steken. De bij overlijdt na die steek, omdat de angel ,inclusief klieren en ingewanden, in het lichaam van het slachtoffer achterblijven.
Aan de uitgestoken angel hangt een druppeltje vloeistof: het bijengif. Dit wordt in de gifklier gemaakt en in een gifzakje aan de basis van de angel bewaard. Bij het steken wordt het vloeibare bijengif door de angel gepompt en in het slachtoffer geïnjecteerd. In de huid van een mens blijft de angel steken door de weerhaakjes die eraan zitten, waardoor de angel de gelegenheid krijgt om te blijven doorpompen.
Een andere bij, of ander insect, kan doodgaan aan één steek, een kip en een paard bij enkele steken, maar een mens kan er veel meer verdragen. Dit is uiteraard individueel verschillend en ook afhankelijk van gewenning. Een imker, bijvoorbeeld, die allang aan steken gewend is, heeft doorgaans geen problemen bij 40 tot 100 steken.
Ons organisme heeft nu eenmaal het vermogen om binnengedrongen vreemde stoffen in een soort van instinctief geheugen op te slaan. Bij elk volgend contact met deze vreemde stof kan het organisme zich efficiënter gaan verdedigen. Het lichaam heeft dan een immuniteit ontwikkeld. Immuniteit tegenover bijengif ontwikkelt zich dus slechts geleidelijk en na veelvuldig contact. Dit komt door de complexe chemische samenstelling van het bijengif.
In sommige gevallen kan ons lichaam abnormaal gaan reageren op het contact met één of andere vreemde stof. Het afweermechanisme van ons lichaam gaat dan hismatine produceren, een stof die in ons lichaam vrij heftige reacties kan veroorzaken, zoals hevige hoofdpijn, misselijkheid, braakneiging, ontlastingsdrang, koortsrillingen, versnelde hartslag, plotse bloeddrukval, kortademigheid, duizeligheid, bewustzijnsverlies... Men spreekt dan van een allergische reactie. Eén op de 250 mensen is allergisch voor insectensteken. In dergelijke gevallen moet men onmiddellijk een arts ontbieden, of de hulpdiensten oproepen.
Een bijensteek veroorzaakt pijn, een rode huid en opzwelling. Dit is een verweer van de eigen antistoffen tegen het ingespoten gif. Het afweermechanisme van ons lichaam zal trachten het bijengif te neutraliseren en onschadelijk te maken. Doordat er veel bloed naar de weefsels gaat en er een vocht tekort in de organen ontstaat, vooral in de nieren, kan men in shock raken. Bij duizeligheid kunnen overgeven, of water drinken, gunstig werken doordat dit het bloed naar de spijsverterings- en andere organen trekt. Bij allergie kan men echter wel aan één steek al doodgaan.
Bijengif verhoogt de bloedvoorziening van het weefsel en de doorlaatbaarheid van celmembranen. Bloedvaten verwijden erdoor en de bloeddruk daalt. Pijn, zoals bijvoorbeeld spierpijn, kan met bijengif verminderen doordat het melkzuur oplost. Bijengif zet aan tot productie van cortison, een hormoon van de bijnierschors. Dit heeft invloed op het zenuwstelsel, met name op de geleiding in de myeline schede. Een kleine hoeveelheid bijengif is opwekkend, maar teveel kan hartkloppingen geven en slapeloosheid, zo'n vergelijkbaar met het effect van teveel koffie.
Volgens statistieken hebben imkers een aantal ziektes minder dan anderen doordat zij steeds bijengif binnenkrijgen. Hieronder vallen vooral de reumatische klachten, waaronder artritis. Ook zijn er vele gevallen beschreven van mensen die door multiple sclerose niet meer konden lopen, maar dat - na vele bijensteken - wel weer beter te been waren.
In de Verenigde Staten, en ook in Nederland, hebben de MS-verenigingen fondsen beschikbaar gesteld voor medisch onderzoek naar het effect van bijengif injecties. Multiple sclerose treedt op door een fout in het immuunsysteem en veroorzaakt dan degeneratie van de zenuwen. De myeline schede rond de zenuwen wordt geleidelijk vernietigd hetgeen signalen van de spieren naar de hersenen verstoort en verlammingen veroorzaakt. Men denkt dat bijengif hier een gunstige invloed op heeft, maar alleen wetenschappelijk onderzoek van de bijengif behandeling, 'bee venom therapy' (BVT), kan de waarde hiervan bewijzen. Om mensen geen valse hoop te geven, is men echter nogal gereserveerd bij het vermelden van goede resultaten.
In de volksgeneeskunde van het Zwarte Afrika werden bijen fijngewreven en als zalf of thee tegen allerlei ziekten gebruikt, waaronder reuma. Men liet zich ook op uitgekozen plaatsen op het lichaam steken. Ook in Nederland werd bijengif vroeger al gebruikt tegen reumatische aandoeningen en bij rugklachten.
Bijengif is spierversoepelend en pijnverminderend. Het wordt ingenomen door inhalatie, in de vorm van bijengifhoning (honing met bijengif) - of in capsules. Het wordt als zalf uitwendig gebruikt, toegediend in de vorm van injectievloeistof - en, zoals je nu ook weet: als steken toegepast. Dit is wel erg pijnlijk en ook niet ongevaarlijk, vooral als je er allergisch aan bent.
Laten we in elk geval de uitslagen van alle verdere onderzoekingen in het oog houden ...