Ongeveer 72% van de mensheid gelooft in het bestaan van de een of andere godheid. Nietsche beweerde nochtans dat God dood is. Betekent dit dan dat al die mensen een dode god aanbidden? En, doodt de huidige wetenschap God? Of, brengt het ons dichter bij God? Om die vragen te beantwoorden gingen Michael Shermer, Sam Harris, Deepak Chopra en Jean Houston een onderling debat aan. Dit debat greep plaats in het Technologisch Instituut van Californië in de aanwezigheid van een duizendtal aanhoorders.
Indien we de vraag stellen: 'Heeft God nog een toekomst?' is het wel belangrijk om onszelf in de allereerste plaats af te vragen of we het wel over dezelfde godheid hebben.
De vraag impliceert ook dat er een God heeft bestaan, anders kan hij in de toekomst niet voortbestaan. Een mens kan in eender wat geloven, maar geloof op zichzelf brengt ons nergens. Het brengt ons nergens, omdat geloven betekent dat men iets niet weet. Ik kan geloven dat het morgen misschien kan regenen, of geloven dat er aliens of engelen bestaan, maar dat geloof is zó persoonlijk dat een ander daar hoogstwaarschijnlijk weinig of niets aan heeft. Tenzij die persoon mijn geloof overneemt, klakkeloos kopieert dus.
Anders gezegd: vooraleer we de vraag kunnen beantwoorden, moeten we weten dat God bestaat vooraleer we kunnen debatteren of die God ja dan neen nog wel een toekomst heeft. En, nogmaals: over welke godheid gaan we het dan hebben? Over Quetzalcoatl, Allah, Zeus, Osiris, Dionysius, Ra, Helios...? En zo bestaan er nog tientallen anderen. En, in Niets geloven - of in een Niet Iets, is ook een geloof.
Oké, laten we de mensen die dat debat houden het niet al té moeilijk maken en naar hun gezichtspunten luisteren...
Deepak Chopra beweert het bestaan van God te vinden in het feit dat de mens uit 99,999% lege ruimte bestaat. "Elektronen," zegt hij, "zijn vibraties die miljoenen keren per seconde aan en uit flikkeren en al miljoenen jaren bestaan. Om die reden is het gehele universum een kwantum luchtspiegeling. Anders gezegd: we worden voortdurend opnieuw en opnieuw geschapen. Genesis gebeurde niet in een oogwenk. Genesis is nu."
Michael Shermer, eerder een fundamentalistische christen die zich tot een antireligieuze scepticus converteerde, werd knettergek van dit soort prietpraat en noemde Chopra 'Dr. Woo Woo'. "Deepak Chopra," zei hij, "is het prototype van de definitie van wat we pseudowetenschap noemen. Deepak gebruikt een hoop jargon en wetenschappelijke termen, maar op zeer onwetenschappelijke, zeer onduidelijke, ongedefinieerde manieren vermengt hij het met religie en spiritualiteit opdat het voor een buitenstaander goed in de oren klinkt."
Sam Harris, ook een controversiële Amerikaanse atheïst, steunde Michael Shermer in zijn uitspraken. Op de vraag of God nog een toekomst had, antwoordde hij met: "Ja, als een fictief personage".
"Zaken die God vroeger uitlegde, worden nu door natuurlijke krachten uitgelegd," zei Shermer. "Het geloof in God, de soort God waaraan je geloof hecht én de vorm van religie die je aanhangt, zijn sterk afhankelijk van de plaats en het land waar je bent geboren. Deze feiten alleen al vertellen ons dat er een sterk cultureel component overheerst."
Hij vervolgde met: "We hebben de neiging om naar de wereld te kijken en daarin betekenisvolle patronen te vinden en op die patronen leggen we dan intentionele verbanden en tussenkomsten. Deze intentionele tussenkomsten zijn dingen, zoals geesten, spoken, goden, demonen, engelen, buitenaardse wezens, enzovoorts. En God is daar een versie van. Het is een projectie van hetgeen onze hersenen doen teneinde de dingen te begrijpen en een betekenis aan de wereld te geven."
Voor Shermer is dit het bewijs dat mensen God creëerden, en niet andersom.
In antwoord daarop deed Chopra beroep op het grootste gebied van hedendaagse wetenschappelijke mysterie, namelijk: de kwantummechanica, die de allerkleinste deeltjes waaruit materie bestaat, onderzoekt.
"Wetenschap vertelt ons vandaag de dag dat de essentiële geaardheid van realiteit de non-lokale correlatie is," zei hij. "Alles is met alles verbonden. Maar er bestaat een verborgen creativiteit. Er zijn kwantumsprongen van creativiteit. Er bestaat zoiets als het waarnemingseffect waar intentie de ruimte-tijd gebeurtenissen orkestreert."
Chopra zei daarbij dat zulke wetenschappelijke ontdekkingen naar een intelligent bewustzijn wijzen dat in het centrum staat van alle creatie.
"Dat is de waarachtige belichaming van woo-woo," antwoordde Shermer hoofdschuddend. "Wat hij bedoelt met non-lokaliteit is, dat alles in het universum met elkaar is verbonden en het is juist dát wat niet de waarheid is."
Harris deed zijn best om iedereen terug met beide voeten op de grond te brengen: "90% van de mensen die nu dit televisieprogramma aan het volgen zijn, hebben nog nooit iets van non-lokaliteit gehoord, en zelfs indien we het hen zouden uitleggen, zouden ze er geen interesse in stellen. Ze maken zich zorgen omtrent Jezus. Ze maken zich zorgen over de botsingen met de moslimwereld. Ze maken zich zorgen over homohuwelijken, et cetera, maar niet over non-lokaliteit."
Het was geen verrassing dat er in de zaal enkele wetenschappers aanwezig waren. Eén fysicus stelde aan Chopra voor om hem een korte les in kwantumfysica aan te bieden teneinde hem te helpen om het gebruik van sommige termen ietwat fijner af te stellen. Chopra aanvaardde het aanbod: "Ik zou graag willen onderwezen worden opdat ik duidelijker in mijn dialoog kan overkomen."
In elk geval stemt dit allemaal tot een nadenken, zolang men zich niet op een fanatieke manier vastklampt aan de reeds vastgeroeste overtuigingen, die geen ruimte laten voor dat na-denken.
Duizenden jaren lang bestaan er eclectici, zoekers naar de waarheid, en mensen die aan Ware Zelfkennis doen, die er veel meer van afweten. Een Zelfkennis, in de betekenis van het 'Kennen van het Zelf', los van het ego en zijn 1001 persoonlijkheden, gekend onder de benamingen 'ikjes' en 'sub-ikjes'.
Bestaat er dan wel een God? In het debat is die vraag logischerwijze onbeantwoord gebleven. Misschien zullen we dit thema ooit nog wel eens in onze rubriek 'Eclecticus' aankaarten, maar net als het thema 'non-lokaliteit: wie is er écht geïnteresseerd in een antwoord? Is eenieder niet tevreden met het ingebakken antwoord dat in het eigen brein gekoesterd is? En, waarom zou het antwoord van een ander waarheidsgetrouwer zijn?... Weet jij het?
Kortom: 72% van de mensheid gelooft in het bestaan van een God, maar slechts 0,01% ervan die het echt weet. De kans dat je zo iemand tegen het lijf loopt is dus klein. Zeer klein zelfs. Nihil zelfs. Maar, zeggen ze in 't Engels: 'Who cares?" en hebben we echt een godheid nodig om ons gelukkiger te voelen en van het leven op een positieve manier te genieten?
Voor de lezers die interesse in dit thema stellen en een inspanning willen leveren om het gehele debat te volgen, heb ik de YouTube-filmpjes hieronder gepubliceerd. Ikzelf heb ervan genoten. Ik wens jou hetzelfde genot toe.
'k Weet het: het vraagt inspanning en het zal jouw bestaande overtuigingen niet wijzigen, gegarandeerd. Maar bekijk het zo: indien je in die zaal aanwezig was geweest, zou het evenveel van jouw tijd hebben gekost + inkomgeld. Tenslotte gaat het ook over jouw godsbegrip, nietwaar?...