De nieuwe productie: 'Eindeloos Bewustzijn - De Film' gaat op zaterdag 9 oktober in première tijdens het 5e Internationale Boeddhistische Filmfestival in Pathé Tuschinski in Amsterdam. En op 7 november 2010 zal die op NED. 2 om 16.00 uur worden uitgezonden door de BOS. De duurtijd van de film is 60 minuten.
Draai het, of keer het: geen mens is ooit écht dood geweest, wel bijna dood. Het boek 'Eindeloos Bewustzijn' uit 2007 van cardioloog Pim van Lommel veranderde voor veel mensen het inzicht over het leven op een radicale wijze. En, elk inzicht dat de levenskwaliteit van een mens kan verbeteren, is meer dan positief en sta ik achter.
Anderzijds weet je reeds hoe ik over het leven denk, tenzij je een nieuwkomer bent op deze website. Kortweg: de mens wordt geregeerd door het brein. Prikkels, die van buitenaf de hersenen binnentreden, zetten dat brein in actie, en al de rest gebeurt gewoonweg 'automatisch'.
Een mens heeft er dus weinig of geen controle over. Je weet zelfs niet wat je binnen een minuut gaat denken, of wat je tijdens een gesprek binnen 5 minuten zult vertellen, wat je vannacht zult dromen, en wat je hebt gezien als je uit een coma komt. Gelukkig zijn er mensen die reeds weten dat ze noch dat brein zijn, noch dat lichaam - dat er slechts een verlengde van is.
Bovendien zijn dingen zoals verbeelding, hallucinaties, fantaseren, wensen, dagdromen, enzovoorts, ook verlengstukken van de nachtelijke droomwereld. Kortom: ons brein dicteert ons wat we zullen zien en hoe erop te reageren. Je hoeft dus niet aan alles een waarde of betekenis te geven, tenzij je echt insisteert. Alles verkrijgt tenslotte slechts dé betekenis die je er zélf aan geeft. Om die reden: 1.000 filosofen - 1.000 filosofieën.
Pim van Lommel's boek is het resultaat van twintig jaar subjectief 'wetenschappelijk onderzoek' naar ervaringen van mensen met een zogenaamde bijna-dood ervaring, of BDE. En, we weten reeds hoe de waarnemer het waargenome beïnvloedt en er dus - vanuit een subjectief uitgangspunt - richting aan geeft.
In de film 'Eindeloos Bewustzijn' verkennen wij het transformatief karakter van vier BDE's aan de hand van hun persoonlijke getuigenissen.
Hoewel iedere persoon zijn eigen unieke ervaring beleefde, zijn er opvallende aspecten die zij unaniem met elkaar delen. Mensen met een dergelijke ervaring zijn minder bang voor de dood. Verder tonen zij minder interesse voor uiterlijkheden en materiële zaken, voelen zich één met de natuur, laten hun partner staan, en bij velen van hen ontwikkelde zich een hoge intuïtieve gevoeligheid, waarbij ze alles haarscherper konden aanvoelen. Misschien zal Pim van Lommel binnenkort zijn beroep opgeven en aan vrijwilligerswerk gaan doen. Wie weet? Sommigen ontwikkelden, naar het schijnt, een helende gave, enzovoorts.
De persoonlijke, vaak emotionele, verhalen krijgen context door discussies met een aantal denkers op dit gebied. Eén van hen is Reinier Tilanus. Hij ziet overeenkomsten tussen Van Lommel's kijk op bewustzijn en die van de oude Tibetaanse meesters.
De Amerikaanse Raymond Moody, psycholoog en filosoof, die in 1975 BDE's in de openbaarheid bracht met zijn bestseller 'Life After Death', licht zijn visie toe.
Uiteraard is er in de film, of noem het een documentaire, een belangrijke rol weggelegd voor Pim van Lommel zelf - want, het is hij die er alle belang bij heeft dat zijn boeken goed verkopen en daarbij de nodige aanhangers vindt.
Regisseur Mark Verkerk van 'Buddha's Lost Children' liet zich voor deze film onder andere inspireren door een stelling van Van Lommel: "Als je ervan uitgaat dat de wetenschap materialistisch is, schakel je per definitie bewustzijn uit. Want bewustzijn is niet te meten. Ik kan nooit wetenschappelijk bewijzen dat iemand verliefd is of een schilderij heel mooi vindt. En toch is het de meest grote realiteit die een mens heeft. Dus stel ik dat je een ander soort wetenschap moet hebben die ook subjectieve elementen toelaat. Wetenschap is voor mij vragen stellen met een open geest."
Nu kan men zich hierbij wél de vraag stellen of die mens effectief verliefd is. Verliefdheid, is - net zoals eender welk ander gevoel - een reactie van het brein op een binnenkomende prikkel. Bekijk, bijvoorbeeld, het animatiegedeelte van de film 'What de Bleep do we know?', waarin dit zeer duidelijk wordt geïllustreerd. Van zodra de hersenen hormonen doorheen ons lichaam afvuren, kan dat menselijke voertuig niets anders doen dan daarop automatisch reageren.
Hetzelfde geldt voor het voorbeeld van het schilderij. Via associaties kamt ons brein ons geheugen af, en de afgevuurde hormonen zullen bepalen hoe we daarop reageren. Bovendien zegt dat niets over de schoonheid van dat werk. Het is niet omdat ik een schilderij subliem vind dat jij het even mooi vindt, tenzij je door mijn ogen kijkt en mijn brein eventjes leent.
Wetenschap is dan weer een verzamelnaam en een benaming die men, bijvoorbeeld, gebruikt voor iets aan te tonen waar men vandaag waarde aan hecht - goed wetende, dat die morgen door een nieuwe waarheid zal worden vervangen.
Drie vragen, die ik indertijd aan neuroloog Dr. Dirk De Ridder had gesteld, en waarop hij antwoorden gaf, druk ik ik hier nogmaals af...
Als al onze daden en gedachten te herleiden zijn tot chemische en elektrische reacties in de hersenen, komen de ideeën van vrijheid en zelfbeschikking ook op de helling te staan.
"Inderdaad. Vrije wil is een illusie. Als je in de hippocampus van een rat een elektrode stopt, kun je met bijna honderd procent zekerheid voorspellen of het dier naar links of rechts zal lopen, enkel en alleen door zijn hersenactiviteit te meten voor hij aan het kruispunt komt. Misschien blijkt dat ook bij de mens de keuze of we naar links of naar rechts gaan al lang op voorhand bepaald werd door de processen in de hersenen."
Vindt u dat geen vervelende gedachte?
'Neen. Het is niet omdat mijn vrije wil een illusie is, dat ik geen zin en vreugde in mijn leven zou ervaren. Vergelijk het met de filosofische vraag van de existentialisten in de jaren zestig: het is niet omdat het leven zinloos is, dat je er niet van moet genieten.'
De zogenaamde neurorevolutie zal het mechanische en deterministische mensbeeld alleen maar versterken.
"Vandaar dat ik ook een tegenreactie verwacht. Nog meer mensen zullen hun toevlucht nemen tot allerlei vormen van spiritualiteit, in de hoop dat er nog iets anders is. Maar voor mij maakt het feit dat we verliefdheid kunnen verklaren als een reactie in de hersenen die verliefdheid niet minder aangenaam."
Wel is het een feit, om nogmaals de woorden van Dr. Dirk De Ridder te gebruiken, dat de huidige 'wetenschap' op dit ogenblik maar heel weinig van de werkzaamheden van ons brein afweet. Ikzelf denk niet, maar weet, dat er enkele mensen op Aarde rondlopen die weten dat ze dat lichaam als voertuig hebben en dat lichaam niet zijn.
Het probleem is - indien je het een probleem wil noemen - dat ze zich niet met het stoffelijke bezighouden. Bovendien beschikken ze ook niet over 'wetenschappelijke' apparatuur. Ik bedoel hiermee, dat ze ons bij het thema, dat hier wordt besproken, niet kunnen, noch willen helpen.
Maar diezelfde personen zullen wel toevoegen dat ons brein niet enkel en alleen een zendapparaat is, maar ook een ontvangstapparaat. En, als we het van die kant bekijken, kunnen zeer veel zaken een gloednieuwe wending verkrijgen. Maar dit is natuurlijk nog geen reden om blijvend slachtoffer te worden van onze verbeeldingswereld. Er is dus nog zeer veel werk aan de winkel.
Nota: Dr. Dirk De Ridder is een hersenchirurg met een missie, en werkzaam in het universitair ziekenhuis in Antwerpen waar hij in juni 2009 BRAI²N oprichtte, een afkorting voor 'Brain Research center Antwerp for Innovative & Interdisciplinary Neuromodulation' en hij is omringd door enkele jonge, briljante medewerkers die samen met een groep wetenschappers uit de gehele wereld zorgen voor dynamische groepsgeest met drang om te begrijpen hoe onze hersenen elk aspect van ons mens-zijn besturen.
Naast mensen die aan bijna-dood ervaringen geloof hechten, zijn er natuurlijk ook mensen die in het bestaan van engelen geloven. Jij (nog) niet?
In één van bovenstaande videoclips werd beweerd, dat een geestelijke begeleider in ons - door zijn sterke concentratie - een uittreding tot stand kan brengen. Maar, ken je het meer dan ongelooflijke verhaal van Sam Cathey ...? Kijk en luister ernaar: het is écht waar de moeite waard!