Via de wetenschappelijke bestudering van de wolken aan de hemel zullen binnen onbepaalde tijd nieuwe, wonderbaarlijke waarheden aan het licht komen. De Deen Henrik Svensmark is een pionier op dit gebied en ik raad je aan om het denken van deze man over de volgende jaren te blijven volgen. Zoals iedereen die tegen de stroom in zwemt, ondervindt Svensmark vele tegenkantingen. Hij krijgt zelfs met moeite zijn artikelen in wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd omdat ze niet stroken met het huidige denken.
Onbewust poneert Svensmark de stelling dat 'alles gebeurt' en dat alles van bovenaf wordt bestuurd. Bewust vertelt hij ons dat de zon de aarde beïnvloedt en dat de opwarming van de aarde het gevolg is van kosmische straling uit de ruimte en niet wordt veroorzaakt door de hogere concentraties van CO2. Met andere woorden: niet de mens is verantwoordelijk voor de klimaatveranderingen, maar de kosmos en de hemellichamen. Zijn theorie is controversieel en de hedendaagse, geconditioneerde en fanatieke wetenschappers houden er helemaal niet van om de uitgangspunten in hun vastgeroest denken - uitgangspunten,die ze ooit klakkeloos van hun voorgangers hebben overgenomen - los te laten, en zomaar te wijzigen.
Nochtans krijgt Svensmark langzaamaan meer en meer steun van andere wetenschappers, zoals van de astronoom Nir Shaviv en van de geoloog Jan Veizer. Zij bevestigen in 'The Cloud Mystery', een meest interessante documentaire, dat 'kosmische straling' het klimaat op aarde al 500 miljoen jaar dirigeert. Het gaat daarbij om partikels van geëxplodeerde sterren, aërosolen, die de Aarde bereiken en waarop zich in de atmosfeer waterdruppels vastzetten. Zo worden de wolken gevormd en wolken zijn de drijvende krachten achter het weer op aarde. Wolken zorgen voor extra afkoeling omdat ze de zonnestraling reflecteren, terug de ruimte in. In zijn laboratorium in Kopenhagen, een kelder van het Deense ruimtevaartcentrum, tracht Henrik Svensmark aan te tonen hoe dat in de praktijk gebeurt. In een afgesloten ruimte, waarin de chemische en fysische omstandigheden in de atmosfeer werden nagebootst, ontstonden door de inwerking van kosmische straling kleine vochtdeeltjes die veel leken op de allereerste kiemen van wolkendruppels.
Svensmark en zijn team bouwden een transparante kist van mylar met een volume van 7 m3, waardoorheen ze continu gezuiverde lucht bliezen. De concentraties van zwaveldioxide, ozon en waterdamp werden zodanig gecontroleerd dat ze aan de atmosferische condities voldeden. De onderzoekers bemerkten dat als muonen de elektronen van de moleculen afschoten in de kist en als er in die kist zwaveldioxide, ozon en waterdamp aanwezig waren - en, indien er kunstmatig opgewekte ultraviolette straling werd ingestraald, dat er dan een enorm aantal kleine druppels van zwavelzuur werden gevormd. Deze fijne aërosolen zijn de bouwstenen van grotere aërosolen - de kernen waaromheen waterdamp kan condenseren en wolken formeren
Bovendien zou de zonnecyclus veel meer invloed hebben op ons klimaat dan tot nu aangenomen werd. Zoals men hierboven in de afbeelding tracht weer te geven, zouden veranderingen in die zonnecyclus gelijk lopen met de huidige klimaatsverandering. Wat deze grafiek uitbeeldt is de lengte van de zonnecyclus over de afgelopen 140 jaar, vergeleken met de temperatuurafwijking en hoeveelheid CO2 in diezelfde periode. In één oogopslag is te zien dat de lengte van de zonnecyclus redelijk gelijk loopt met de schommeling in temperatuur. Svensmark's conclusie: meer kosmische straling door een minder actieve zon zorgt voor meer bewolking, en andersom. Verrassend genoeg is de invloed van deze zonnevariabiliteit het grootst op wolken in de onderste 3 kilometer van de atmosfeer. Oftewel: juist daar waar de kosmische straling het zwakst is. Zo'n 60 procent van alle wolken behoort tot de lage bewolking. Het deeltje dat volgens Svensmark verreweg de grootste invloed heeft op de vorming van lage bewolking is het zogenaamde muon. Dat ontstaat wanneer kosmische straling van hoge energie op luchtdeeltjes botst. Een lang leven is deze deeltjes niet beschoren; ze bestaan slechts twee miljoenste van een seconde, precies lang genoeg om het onderste deel van de dampkring te bereiken.
Op hun korte reis schieten muonen losse elektronen uit luchtdeeltjes. Deze fungeren op hun beurt als een soort katalysator bij het vormen van zogenaamde condensatiekernen, waarop waterdamp condenseert, die uiteindelijke uitgroeien tot wolkendruppels. Met een relatief eenvoudig experiment toont Svensmark aan dat dit mechanisme klopt. Critici staan echter sceptisch tegenover dit experiment en wachten de resultaten van een onderzoek door het CERN in Genève af, het Europees instituut dat onderzoek doet naar elementaire deeltjes.
Daarnaast lijkt het er juist wél heel erg op dat gemiddeld een kortere zonnecyclus een temperatuurstijging laat zien, en een langere zonnecyclus een temperatuurdaling. Een gemiddelde zonnecyclus duurt ongeveer 11 jaar, en in die periode doorloopt de zon een soort dag en nacht. Op de piek van een zonnecyclus (solar maximum) is de zon het actiefst en is er een grote kans op zonnevlekken, die weer voor zonnevlammen en zonnestormen kunnen zorgen. Een zonnestorm slingert gigantische hoeveelheden energie de ruimte in, soms ook richting Aarde, hetgeen elektronische apparatuur kan uitschakelen.
Svensmark ontkent niet dat CO2 een opwarmend effect heeft, maar volgens hem is de invloed van de zon veel groter. Volgens een theorie zijn zonnestormen (of een daaraan verwant proces) de motor achter klimaatsveranderingen. Tussen 1600 en 1700 was er sprake van de Kleine IJstijd, in de astronomie het 'Maunder minimum' genoemd. In deze periode waren er geen zonnevlekken op de zon. Over de zonnecyclus gedurende die tijd is helaas weinig bekend, maar het is opvallend dat een gebrek aan zonnevlekken een 'kleine ijstijd' veroorzaakte. Wanneer de zonnecyclus korter en de zonnestormen krachtiger worden nemen ook de frequentie waarmee de aarde hieraan blootgesteld wordt en de intensiteit alleen maar toe. En ook dit beeld past weer opvallend goed in de ontwikkeling die we nu zien: stijgende temperaturen en alle aanverwante zaken.
Op zich is het helemaal niet eens vergezocht: meer zonnevlekken en zonnestormen zorgen voor meer energie dat richting Aarde geslingerd wordt, en een kortere zonnecyclus verkort de rustperiodes tussen de zonnestormen in. Sterkere zonnestormen zorgen voor een sterkere opwarming en de kortere zonnecyclus geeft de Aarde minder tijd om weer af te koelen in de rustigere periode. Het uiteindelijke effect laat zich raden, de Aarde neemt meer energie op dan dat ze afstoot, met als resultaat meer energie (lees: 'warmte') dan normaal.
Deze invloed zou weer een verklaring kunnen geven voor het afzwakken van het magnetische veld van de Aarde. Volgens sommige wetenschappers zou een zeer sterke zonnestorm (coronal mass ejection) onze dampkring en het bijbehorende magnetisch veld zelfs grotendeels kunnen vernietigen. Stel hierbij de Aarde voor als een grote accu, de zon als de oplader, en alles wat op Aarde leeft, zijn de 'levende batterijen' die de energieën in hun lichamen opnemen, omzetten, afgeven of tijdelijk vasthouden. Hoe beter deze 'accu' geladen is hoe meer vermogen zij (potentieel) zou kunnen leveren, en dat is exact wat er gebeurt. De aarde wordt opgeladen door de zon zonder voldoende tijd te krijgen om zich weer te ontladen.