Bijna dood ervaringen (BDE) - door Julien Hendrickx

3. Besluit

Wie aandachtig heeft gevolgd, die zal het niet ontgaan zijn dat ik de ene keer het pad van de wetenschappelijke benadering bewandel en dit pad even later verloochen. Hetzelfde geldt voor de spirituele benaderingen. Dit is onvermijdelijk als je over deze dingen wil praten. Ik heb niet de waarheid in pacht, maar wil alleen maar aantonen dat het leven ontzettend complex is en dat er andere benaderingen van dit onderwerp mogelijk zijn die in onze huidige maatschappij nauwelijks zijn gekend, ook niet door de wetenschap. Een visie is een standpunt en de dag van vandaag zou een standpunt geen dogma meer mogen zijn. Bij het ontrafelen en ontdekken van materie en leven worden we geconfronteerd met een complexiteit waar maar geen einde aan komt. Wat vroeger uit onwetendheid eenvoudig was, is nu we willen weten, onbegrijpelijk geworden. Dat werkelijk weten niet weten inhoud, is een stelling die we als mens zeker niet hadden verwacht toen we onze speurtocht naar de geheimen van de natuur hadden ingezet. Door deze complexiteit neemt het aantal standpunten evenredig toe. Een ander standpunt zou niet de reflex mogen oproepen van verwerping, want het leven bevat zoveel dimensies dat verschillende standpunten beter kunnen worden opgevat als dat wat het woord werkelijk betekent, namelijk een bepaald punt van waaruit je kijkt naar iets dat oneindig veel dimensies in zich kan hebben. Er ligt dus altijd wel ergens een paard van Troje verscholen dat we ongemerkt in ons wereldbeeld hebben binnengesmokkeld, dat wordt overvloedig door de wetenschappelijke ontdekkingen en het leven zelf bewezen. Als dit voldoende is begrepen, dan wordt het misschien duidelijk wat er bedoeld wordt met de veelgebruikte zin uit de wereld van zelfkennis en die luid: '€˜Tracht te kijken vanuit het geheel en niet vanuit een onderdeel'€™.

Toch mag deze uitspraak je niet verleiden om dan alle standpunten maar zonder boe of ba aan te nemen. Onderscheid maken is belangrijk en het zou naïef zijn om dit niet te doen. Als we maar in ons achterhoofd houden dat onderscheid maken niet hetzelfde is als veroordelen. Door de verkeerde houding in deze materie zijn vele religiën ontspoord. In de wereldwijd verspreide religiën voor de grote massa is de ware betekenis van hun leer door luiheid, onwetendheid, zelfgenoegzaamheid, verstarring, enzovoorts vervormt en misbruikt en schiet er in de praktijk nauwelijks nog iets zinvol van over. Een religie die het niet toestaat dat haar leerstellingen streng en eerlijk worden onderzocht zodat de persoon zich deze eigen kan maken en aanpassen aan de noden van zijn tijd, maar die je dwingt om onvoorwaardelijk in haar te geloven, zulk een geloof toont alleen aan dat het zwak is. Een in zichzelf levend gehouden en opnieuw gefundeerd geloof dat door eigen inspanning en ervaring tot een '€˜zijn'€™ is geworden, kan door geen enkele uiterlijk vertoon geraakt of gekwetst worden, want het is niet afhankelijk van de anderen en staat onaanraakbaar op zichzelf. Dit is geen geloof maar '€˜zijn'€™. Geloof is een vorm van onwetendheid. Van iets dat je echt ervaren hebt, zeg je niet je het gelooft. Van het glas cola dat ik heb gedronken, zeg ik niet dat ik geloof dat ik het heb gedronken. Neen, ik weet het door ervaring en deze maakt deel uit van het '€˜zijn'€™. Een BDE of gelijkaardige eenmalige ervaring verandert niets aan het '€˜zijn'€™ en deze ervaringen kunnen daardoor omslaan in het tegendeel. De geschiedenis staat bol van dit soort dwalingen. Denk maar aan de inquisitie, de huidige '€˜religieuze'€™ oorlogen en fundamentalistisch geïnspireerde aanslagen.

De mensen met een BDE of gelijkaardige mystieke ervaring houden zich vast aan hun herinnering en verplaatsen hun verlangen naar een nieuw en meer continue ervaren van deze toestand naar het moment dat het lichaam komt te sterven. Of men vertaald zijn ervaring in moraal en denkt dat men God dient als men iedereen tracht te onderwerpen aan deze waandenkbeelden. De naïviteit van dit soort denken is al eerder aan de kaak gesteld, maar herhaling kan zeker geen kwaad.

De talloze antropomorfe beelden die in alle religies en mythen van de wereld voorkomen en waarvan de vormgeving afhankelijk is van omgeving en cultuur, verhinderen naar mijn gevoel dat je naar de kern gaat van wat religie zou kunnen zijn. Engelen en andere antropomorfische voorstellingen kunnen fungeren als extra wieltjes aan een fiets om het evenwicht te bewaren omdat je nog niet op eigen benen kunt staan. Maar eenmaal je de top hebt bereikt en veelheid als een éénheid kunt zien, gooi je de wieltjes of de ladder weg waarop je onderweg hebt gesteund. Het mag hier wel gezegd worden dat de ladder naar de hemel reikt, en dat wil zeggen. dat hij tegen de krachten van de natuur ingaat. Dus zonder bewuste inspanning wordt het doel (bevrijding, éénheid) niet bereikt en daar kunnen BDE of aanverwante ervaringen niets aan veranderen. Dit kun je niet alleen! Daarvoor zijn gelijkgestemde zielen nodig en een leraar.