Bijna dood ervaringen (BDE) - door Julien Hendrickx

Ik denk dat iedere mens tijdens zijn leven zich wel eens afvraagt wat de zin van het leven is. Er zijn voldoende gebeurtenissen tijdens zijn bestaan waardoor hij met zijn sterfelijkheid geconfronteerd wordt, ook al is het 'voorlopig' door de ziekte en dood van iemand anders. Het leven lijkt vanuit deze sterfelijkheid zo zinloos en het komt praktisch nooit in ons op dat dit komt door het verkeerde perspectief van waaruit wij het leven beschouwen. We benaderen de zin van het leven vanuit onze eigen lichamelijkheid en de daarmee verbonden persoonlijkheid die ons de illusie schenkt dat wij leven vanuit en voor ons zelf. Dat alle leven een uitdrukking is van de organische gordel die de aarde omgeeft, en dus een functie heeft in relatie tot dit geheel en alles wat er mee samenhangt (ons zonnestelsel), komt niet in ons op. En als het dit wel doet, heeft het nauwelijks enige invloed.

Alle leven mag, of moet, de mens dienen, maar van zichzelf denkt hij dat hij de uitzondering op deze regel is. Het is deze egocentrische gedachte die de mens doet vragen naar de zin van het leven, of beter gezegd: naar de betekenis van de dood. En op dat ogenblik is het nog maar een extra kleine stap om jezelf af te vragen of jouw leven ophoud na de dood, of dat het zich in een volgende geboorte kan reïncarneren. En het is met een zekere gretigheid dat de zoekende mens zijn licht opsteekt in boeken en andere media waarin bepaalde personen - meestal spirituele leraren - zich uitspreken over het leven na de dood en het daaraan onverbrekelijke verbonden karma.

In onze huidige hoogtechnologische maatschappij zijn het dikwijls artsen - die met patiënten te maken hebben, die beweren een 'bijna dood ervaring', afgekort: BDE te hebben gehad - en die de noodzaak voelen zich via diverse mediakanalen uit te spreken over deze kwestie. Tot op de dag van vandaag houdt de medische wetenschap het voor onmogelijk dat je enige vorm van bewustzijn kunt ervaren als alle hersenfuncties zijn gestopt. BDE geven de indruk dat dit wel mogelijk is. De arts George Ritchie schrijft in 'Terugkeer uit de dood' hoe hij als student klinisch dood was verklaard na een dubbelzijdige longontsteking, en hoe men zijn 'lijk' al met een laken had toegedekt. Dan besliste de aanwezige medische staf alsnog een adrenaline-injectie te geven in de borstkas nabij het hart. Na negen minuten klinisch 'dood' te zijn geweest, kwam hij als bij wonder terug tot leven en bleek tijdens deze periode intense ervaringen te hebben gehad.

Mensen die een BDE rapporteren vinden deze ervaringen meestal zo ingrijpend en afwijkend van het gewone leven, dat ze schromen om over deze ervaring te vertellen. In vele gevallen schijnt deze ervaring een blijvende verandering teweeg te brengen in hun verdere levenshouding. Dit laatste geldt natuurlijk vooral voor mensen die zijn genezen, of geen ernstige schadelijke gevolgen hebben overgehouden aan de oorzaak die aan hun BDE voorafging. Voor mensen bij wie dit niet het geval is, heeft de ervaring meestal een negatieve invloed op hun verdere leven omdat ze dit met de een of andere vorm van handicap moeten doorbrengen, en dat staat in schril contrast tot de liefdevolle, serene en vredige toestand die men had ervaren voor men terug in zijn zwaar gewonde lichaam terecht kwam. Dit geeft al aan dat deze ervaringen, wat ze verder ook mogen betekenen, de mensen met een BDE niet werkelijk bevrijd. We komen hier later nog op terug als ik mijn visie over 'leven na de dood' uiteenzet.

Verder zouden volgens het onderzoek van BDE externe factoren zoals voorkennis, wel of niet geloven, wel of geen druggebruik, enzovoorts, geen betekenisvolle rol spelen. Ik ga hier geen beschrijving geven van de ervaringen die mensen met een BDE onder woorden trachten te brengen, maar ik ga ervan uit dat de mensen die dit artikel lezen enigszins vertrouwd zijn met de strekking van dergelijke verhalen. Dat men het gevoel heeft buiten zijn lichaam te zijn, of men zich in een donkere tunnel lijkt te bevinden met aan het einde een onbeschrijfelijk intens wit licht, dat als iets wezenlijks wordt ervaren dat hen onweerstaanbaar aantrekt, zijn de over het algemeen geijkte terugkerende patronen, die een BDE als zodanig karakteriseren. Voor aanverwante beschrijvingen die niets met BDE van doen hebben, verwijs ik naar het boek 'Varianten van religieuze beleving' van William James. In boeken over 'Leven na de dood' of 'Reïncarnatie' wordt meestal ook de zienswijze van de verschillende grote spirituele leren over dit onderwerp naar voren gebracht. Ook hierover zal ik mij straks uitspreken.

Volgens de gegevens van bepaalde onderzoekers zijn er ook overleveringen van ouders die ons vertellen hoe hun kind beweringen naar voren bracht, die zouden moeten wijzen op een leven voor dit leven. Er zijn ook mensen die beweren in bepaalde omstandigheden contact te hebben gehad met overleden familieleden. Ook dit zal hoogst waarschijnlijk geen geheim zijn voor de geïnteresseerde lezer. Ervaringen die het karakter dragen van BDE worden soms ook gemeld door piloten die in een jachtvliegtuig onder de druk van de zwaartekracht tijdens hun manoeuvres in de lucht, een tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen krijgen. Ook drugs, meditatie, isolatietoestanden en toevallige onschuldige gebeurtenissen kunnen bewustzijnstoestanden oproepen, die karaktertrekken vertonen met BDE.