Hoe gevaarlijk zijn CT-scans?

Een CT-scan laat een megadosis radiatie op jou los: een dosis, 500 maal sterker dan een conventionele röntgenbestraling
door Tsenne Kikke - vrijdag 25 april 2025 6:22

Computertomografie, in het medisch jargon meestal afgekort tot CAT of CT-scan, is een methode van onderzoek van het menselijke lichaam dat gebruik maakt van röntgenstraling. De doorlaatbaarheid van het lichaam voor röntgenstraling wordt vanuit zeer veel hoeken rondom gemeten in een aantal plakjes, waarna een computer uit de resultaten een driedimensionale weergave van het onderzochte lichaamsdeel opbouwt. De resultaten kunnen op het beeldscherm worden bekeken, of op film worden afgedrukt. Een CT-scan helpt artsen om alles in jouw lichaam op te kunnen sporen, van kanker tot nierstenen. Maar sommige wetenschappers hebben hun twijfels over de veiligheidsnormen van de huidige procedures, met een enorm verhoogd risico van kanker bovenaan hun lijst.

Je moet weten dat een CT-scan een megadosis radiatie op jou loslaat: een dosis, 500 maal sterker dan een conventionele röntgenbestraling. Met andere woorden: als jouw arts een CT-scan voor jouw kind aanraadt, zou je er dan tweemaal over moeten nadenken?

"Vast en zeker!", zeggen wetenschappers vandaag de dag. Twee studies - één in een hospitaal in Florida, en één in een hospitaal van Washington, waarbij een totaal van 1.243 patiënten bij betrokken waren, toonden aan dat er een verhoogd risico op kanker bestaat. De verontrustende uitslagen van die studie werden indertijd door Dr. Timothy Bullard op de jaarlijkse conferentie van de 'Society for Academic Emergency Medicine' gepresenteerd. Om daarvan een klein idee te vormen...

De gemiddelde patiënt kreeg 45 millisieverts (mSv) radiatie; en 12% van die patiënten ontvingen meer dan tweemaal zoveel, namelijk: 100 mSv, of zelfs meer. Ter vergelijking: een typische röntgenbestraling van de borst zend 0,02 mSv radiatie uit. Eén van de hoofdproblemen was wel dat het personeel niet goed wist hoe met die toestellen om te gaan.

Bovendien verscheen er eerder een artikel in het het tijdschrift 'New England Journal of Medicine' waarin zwart op wit stond afgedrukt dat 33% van alle CT-scans in wezen totaal overbodig waren. De auteurs veronderstelden dat dit betekent dat tenminste 20 miljoen volwassenen en meer dan 1 miljoen kinderen elk jaar in de Verenigde Staten onnodig worden bestraald - en, sommigen onder hen worden '- wegens administratieve fouten - tweemaal gescand. Tweemaal?...

Dr. David Brenner, de directeur van de 'Center for Radiological Research' van de Columbia Universiteit, voegde hieraan toe dat 30% van de patiënten tot driemaal toe een CT-scan krijgen, 7% kregen er meer dan vijf, en 4% meer dan negen. De oorzaak hiervan lag vooral bij de artsen die aan defensieve geneeskunde doen. Het is een onderliggende filosofie, namelijk: deze type van geneesheren willen niets aan het toeval overlaten en zouden het zichzelf zeer kwalijk nemen indien ze iets over het hoofd hadden gezien. Ze schrijven maar CT-scans voor om gewoonweg zeker te zijn. Hun doel is: "te allen tijde perfectie". "Plus," zei Brenner, "CT-scans hebben geen onmiddellijke schadelijke neveneffecten, ze zijn pijnloos, snel te maken, en die artsen kunnen, met een gerust hart en geweten, hun patiënten met een gevoel van tevredenheid naar huis sturen, omdat alles gedaan is geweest wat nodig en mogelijk was."

Maar..., hoeveel radiatie is nu eigenlijk teveel? Omdat de CT-scans slechts vanaf 1980 in voege kwamen en omdat kanker, die via bestraling ontstaat, ongeveer 20 jaar duurt vooraleer het zich begint te ontwikkelen en te manifesteren, zijn de lange termijn studies nog immer onderweg. Maar wetenschappers zijn nu al vooruit op toekomstige gezondheidsimplicaties. Ze brachten zichzelf in contact met 25.000 Japanners, die de atoombom van Hiroshima hadden overleefd, en die aan een bestraling zijn blootgesteld geweest, een bestraling gelijk aan twee CT-scans. Gebaseerd op de cijfers uit dit onderzoek weet men nu dat ongeveer 1 op de 2.000 het risico lopen kanker in hun lichaam te ontwikkelen. En, het risico bij kinderen is veel, veel hoger.

Ten opzichte van volwassenen zijn kinderen veel gevoeliger voor de radiatie omdat hun levensverwachtingen hoger zijn en omdat hun cellen veel sneller delen, met als gevolg dat hun DNA kwetsbaarder is. Het risico dat een kind heeft om een kanker van één CT-scan op te doen is 1 op 500, en dat is hoog. Ondanks het feit, stond er vermeld in het 'American Journal of Radiation', dat de allernieuwste toestellen de eigenschappen bezitten om 50% minder radiatie af te geven, wordt er weinig of geen gebruikt gemaakt om die toestellen af te stellen. Michèle Scoglietti van het 'American Society of Radiologic Technologists' zei hierover: "Jezelf aanpassen aan nieuwe technologische factoren is heel gemakkelijk. Het vereist slechts een klein beetje nadenken en een extra paar seconden. Maar ik denk dat er vele radiologen zijn die niet op de hoogte zijn van de veranderingen omdat ze de nodige opleiding niet hebben verkregen. Anderen zijn te lui om de toestellen af te stellen, of ze zijn te gehaast."

Soms zijn CT-scans echt nodig, maar laat jezelf toch maar overtuigen vooraleer je er akkoord mee gaat. Als je niet zeker bent, bel een andere specialist op. Apparatuur kost geld en hoe meer het gebruikt wordt, hoe sneller dat die apparatuur zijn geld opbrengt. Dr. Brenner raadt iedereen aan om vooraf de juiste vragen aan de arts te stellen, vragen zoals: Is die CT-scan echt nodig? Als die scan is gemaakt, wat kan die arts daaruit afleiden? Kan hij geen diagnose opstellen zonder die scan? Kan een andere test waarbij geen radiatie bij betrokken is niet worden uitgevoerd, zoals ultrasound of MRI? MRI is de afkorting komt van 'Magnetic Resonance Imaging', magnetische resonantie-beeldvorming.

Een andere vraag is: 'Kan ik een flash drive meebrengen?' Als je dan toch een CT-scan laat nemen, zorg vooraf voor een flash drive, opdat je een elektronische kopij kunt maken van de CT-scan. Voorkomen is beter dan genezen. Die kopij zorgt ervoor dat er geen tweede CT-scan moet gemaakt worden indien je daarna van arts veranderd.

Met andere woorden: vooral wat kinderen betreft is de kans van 1 op 500 kanker te krijgen toch de moeite waard om er even over na te denken. Ook als volwassene is een ratio van 1 op 2.000 iets dat je best niet zomaar kunt negeren.

Recente gegevens

In een gloednieuwe studie in JAMA Internal Medicine hebben onderzoekers geprobeerd in te schatten wat de hogere risico's precies zijn - en hoewel de schattingen met onzekerheid gepaard gaan, kunnen ze opzienbarend lijken.

Op basis van gegevens van 93 miljoen CT-scans die in 2023 bij 62 miljoen mensen zijn uitgevoerd, schatten de onderzoekers dat de CT-scans zouden leiden tot 103.000 toekomstige gevallen van kanker. Om dat in context te plaatsen: die 103.000 kankers zouden goed zijn voor ongeveer 5 procent van de kankers die elk jaar worden gediagnosticeerd, gebaseerd op de huidige kankerpercentages en het huidige gebruik van CT-scans. En de schatting plaatst CT-scans op één lijn met alcoholgebruik en obesitas als risicofactoren voor het ontwikkelen van kanker.

De meest voorkomende soorten kanker die naar schatting het gevolg zijn van CT-scans zijn longkanker en darmkanker - twee soorten kanker die steeds vaker voorkomen bij jongere mensen om redenen die experts niet helemaal begrijpen. De soorten CT-scans die in verband werden gebracht met het grootste aantal gevallen van kanker waren CT-scans van de buik en het bekken.

Stephen Duffy, emeritus professor van Kankerscreening aan de Queen Mary University of London benadrukte dat in de context van iemands algehele risico op kanker, CT-scans de naald niet veel verplaatsen. Er waren iets meer dan 100.000 gevallen van kanker gekoppeld aan 93 miljoen scans. “Dit komt neer op ongeveer 0,1 procent verhoging van het kankerrisico tijdens het leven van de patiënt per CT-onderzoek,” zei hij. Het levenslange risico op kanker in de Amerikaanse bevolking is ongeveer 40 procent. Het extra risico van CT-scans “is dus klein”. In het algemeen, wanneer een CT-scan noodzakelijk wordt geacht, weegt het “waarschijnlijke voordeel in diagnose en daaropvolgende behandeling van de ziekte op tegen de zeer kleine toename in kankerrisico”.

Doreen Lau, een expert op het gebied van kankerbiologie aan de Brunel Universiteit in Londen, is het ermee eens: “De bevindingen betekenen niet dat mensen CT-scans moeten vermijden als ze worden aanbevolen door een arts. In de meeste gevallen is het voordeel van het opsporen of uitsluiten van een ernstige ziekte veel groter dan het zeer kleine risico op schade.”

Toch kan de toename van CT-scans in de afgelopen jaren erop wijzen dat artsen het gebruik ervan kunnen terugdringen. In een begeleidend hoofdartikel bespreken Ilana Richman van Yale University en Mitchell Katz van NYC Health and Hospitals manieren waarop artsen de risico's en voordelen tegen elkaar kunnen afwegen voordat ze CT-scans gebruiken, waaronder het gebruik van diagnostische algoritmen en het aanbieden van alternatieve beeldvormingsopties, zoals echografie en MRI (Magnetic Resonance Imaging).

“Zoals met alle complexe problemen, zal er geen eenvoudige oplossing zijn,” schreven ze. Maar “clinici voorlichten over het vermijden van laagwaardige testen en, in omstandigheden waar alternatieven gemakkelijk beschikbaar zijn, patiënten betrekken bij de beslissing om een CT-scan te maken, kan helpen om de cultuur en de praktijk te veranderen.”

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -