Hoe de eerste hulp van muizen aan hun soortgenoten er ongeveer uit kan zien…

Ook is het instinctieve gedrag van muizen een onderzoek waard.
door Tsenne Kikke - zondag 9 maart 2025 16:58

Als een muis geen teken van leven meer geeft, hoe reageren andere muizen dan? Op die vraag zochten de onderzoekers van de University of Southern California een antwoord.

In een experiment verdoofden ze één muis en observeerden gedurende 13 minuten het gedrag van de andere muizen in de kooi. Wat bleek?... De muizen dienden een vorm van 'eerste hulp' toe om hun soortgenoot te hulp te schieten. In totaal besteedden ze gemiddeld 47 procent van de 13 geobserveerde minuten in interactie met de bewusteloze muis.

"De muizen vertoonden inderdaad prosociaal gedrag", zei Dimitri De Bundel, neurofarmacoloog aan de VUB, in 'Nieuwe feiten' op Radio 1. "Ze besnuffelden de bewusteloze muis en likten ook aan het gezicht. Met hun tanden namen ze de tong van de bewusteloze muis vast om die uit de mond los te trekken. Zo maakten ze de luchtweg weer vrij."

In een tweede experiment plaatsten de onderzoekers een bolletje in de mond van de bewusteloze muis. "Zo wilden ze nagaan of de muizen instinctief zouden proberen om de mond weer vrij te maken en ademhaling mogelijk te maken." In 80 procent van de gevallen verwijderde de helpende muis dat bolletje met succes.

Kennissen eerst

"Het gaat om aangeboren gedrag", zei De Bundel. "Muizen die voor het eerst geconfronteerd worden met dit soort situaties, bleken het meestal wel te doen."

Een aantal factoren beïnvloedde het gedrag van de muizen. "Het treedt voornamelijk op bij muizen wanneer ze de andere muis al kennen, bijvoorbeeld: als ze al samen in de kooi leefden. Bij muizen die ze niet kenden, was het gedrag veel minder uitgesproken."

Daarnaast was er ook een verschil in het geslacht van de muizen. "Globaal genomen toonden zowel mannetjes als vrouwtjes dit soort prosociaal gedrag ten opzichte van bewusteloze muizen waar ze mee vertrouwd waren. Maar bij niet-vertrouwde muizen werd dat enkel waargenomen bij vrouwtjes tegenover andere vrouwtjes." Vrouwelijke muizen lijken dus in het experiment onderling meer solidair gedrag te vertonen.

Elkaar helpen

De 'eerste hulp' van de muizen is volgens de onderzoekers niet te vergelijken met reanimatie of CPR. Toch maakte het gedrag een verschil voor de verdoofde muis in kwestie. "Die werd sneller wakker uit de anesthesie dan muizen die niet verzorgd worden."

Op zich verbaast het gedrag De Bundel niet helemaal. "Ik heb al studies gelezen over prosociaal gedrag bij knaagdieren. Ratten die andere ratten helpen om uit hun kooi te ontsnappen, bijvoorbeeld. Of muizen die pijn kunnen herkennen bij andere muizen en daarop reageren", klonk het. "Ook bij andere dieren zie je dat ze elkaar willen helpen."

Bron: VRT NWS

Mice exhibit a stereotypic set of behaviors when encountering an unconscious social partner, reminiscent of human emergency responses. The behavioral reactions escalate from sniffing and grooming to intense stimulatory actions such as mouth biting and tongue pulling during extended periods of unresponsiveness. These reviving-like actions facilitate the recipient’s recovery.

Terwijl mensen eerstehulp-reacties vertonen om bewusteloze individuen te helpen, wordt minder goed begrepen hoe niet-menselijke dieren reageren op niet-reagerende soortgenoten. In bovenstaande afbeelding is te zien hoe een muis, die er onbeweeglijk bijligt door een andere muis wordt benadert en besnuffeld. Omdat er geen uitgeademde lucht wordt waargenomen, begint de tweede muis de haren van de bewustloze muis glad te strijken, opent de mond, neemt de tong vast en trekt die er voorzichtig uit, waarop er een leven wordt gered.

Muizen vertonen dus stereotiep gedrag ten opzichte van bewusteloze of dode sociale partners; een gedrag, dat escaleert van snuffelen en vlooien tot krachtigere acties, zoals mondbijten of tongbijten en tongtrekken. Deze acties zijn weliswaar prominenter aanwezig in paren die elkaar kennen. Ze vangen aan na langdurige immobiliteit en niet-reageren, en stoppen wanneer de partner weer actief wordt.

De gevolgen, waaronder een verbeterde opening en klaring van de luchtwegen en een versneld herstel van bewusteloosheid, suggereren reddingsachtige inspanningen. Oxytocine-neuronen in de hypothalamische paraventriculaire kern reageren differentieel op de aanwezigheid van bewusteloze versus actieve partners - en, hun activering, samen met oxytocine-signalering, is vereist voor de revitaliserende acties. Deze neiging om niet-reagerende leden te helpen, kan de groepscohesie en het voortbestaan van sociale soorten verbeteren. Maar een chemische opstoot in de hersenen, verklaart nog altijd niet hoe muizen 'weten' hoe ze moeten handelen en wat ze precies moeten uitvoeren.

Ter herhaling: Instinct en genetica zijn etiketten die we op processen kleven die we nog niet volledig begrijpen. We zien de effecten ervan – zoals, een pasgeboren dier dat instinctief naar voedsel zoekt – maar, wat instinct precies ís en hoe het voortkomt uit genetische processen is en blijft een mysterie.

Nota: Over het thema 'instinct' hadden we het reeds eerder.

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -