Een trip naar Mars is gevaarlijk voor de nieren

Marsreizigers zouden misschien al op de terugweg aan dialyse moeten doen.
door Tsenne Kikke - vrijdag 14 juni 2024 18:25

Slecht nieuws voor mensen die een reisje naar Mars wel zien zitten: het gaat je behalve een hoop geld en inspanning waarschijnlijk ook je nieren kosten. Tot die conclusie komen onderzoekers na experimenten met onder meer muizen. Die experimenten onthullen namelijk dat langdurige ruimtevluchten de structuur en functie van de nieren veranderen en zelfs tot permanente nierschade kunnen leiden. Dat is te lezen in het blad 'Nature Communications'.

Dat (langdurige) ruimtemissies niet zonder gezondheidsrisico’s zijn, is al veel langer bekend. Zo heeft onderzoek onder astronauten die bijvoorbeeld in het internationale ruimtestation (ISS) hebben vertoefd, al uitgewezen dat zij onder meer te maken kunnen krijgen met een verlies aan botmassa, verminderd of wazig zicht en de ontwikkeling van nierstenen.

Kosmische straling

Veel van deze problemen lijken hun oorsprong te vinden in blootstelling aan kosmische straling: hoogenergetische straling afkomstig uit de ruimte. Hier op aarde beschermt het aardmagnetisch veld ons tegen die straling. Maar het internationale ruimtestation – waar veel astronauten vandaag de dag naartoe gaan en dat zich in een lage baan om de aarde bevindt – wordt slechts deels door het aardmagnetisch veld beschermd. En daardoor worden astronauten in het ISS aan veel meer kosmische straling blootgesteld, met alle gevolgen van dien.

Het roept vanzelfsprekend de vraag op wat er gebeurt als we mensen straks dieper de ruimte in sturen, naar plaatsen ver voorbij de beschermende werking van het aardmagnetisch veld, zoals Mars. Het antwoord op die vraag moeten onderzoekers ons schuldig blijven. Er zijn tot op heden slechts 24 mensen geweest die geheel zonder de bescherming van het aardmagnetisch veld aan kosmische straling zijn blootgesteld. En dat zijn de mensen die naar de maan zijn gereisd. Hun ruimtemissies duurden echter maar kort; zes tot twaalf dagen. En dus weten we niet goed wat er met bijvoorbeeld de nieren en andere organen gebeurt als mensen veel langer – zoals tijdens een minimaal 1,5 jaar durende trip naar Mars – aan kosmische straling worden blootgesteld. “We weten dat astronauten tijdens relatief korte ruimtemissies te maken kregen met een toename aan gezondheidsproblemen,” vertelt onderzoeker Keith Siew. “Wat we niet weten, is waarom die problemen ontstaan. Ook weten we niet wat er gebeurt als astronauten langer in de ruimte zijn, zoals tijdens voorgestelde missies naar Mars.”

Nieuw onderzoek

Om daar wat meer duidelijkheid over te krijgen, hebben wetenschappers nu een nieuw onderzoek opgezet, waarin ze specifiek keken welke impact langdurige, verre ruimtemissies op de nieren hebben. De onderzoekers bestudeerden hiertoe de gegevens van mensen en muizen die aan meer dan 40 ruimtemissies hadden deelgenomen – waarvan de meeste naar het ISS hadden gevoerd. Ook bestudeerden ze ratten en muizen die een gesimuleerde ruimtemissie hadden meegemaakt. In zeven van deze simulaties waren de knaagdieren blootgesteld aan doses kosmische straling die vergelijkbaar zijn met de dosis die mensen voor hun kiezen krijgen tijdens een 1,5 of 2,5 jaar durende missie naar Mars.

Nierbuisjes

Het onderzoek onthult dat zowel de menselijke als dierlijk nieren door de omstandigheden in de ruimte veranderen. Zo zagen de onderzoekers bijvoorbeeld dat nierbuisjes die verantwoordelijk zijn voor het handhaven van de calcium- en zoutbalans na minder dan een maand in de ruimte al tekenen van krimp vertonen.

Nieren zijn nuu neenmaal heel belangrijk; ze helpen het lichaam om stoffen die het nodig heeft, vast te houden en afvalstoffen kwijt te raken. Hoe gaat dat precies in zijn werk?... In de nieren wordt het bloed eerst gefilterd, waarbij er bepaalde stoffen uit worden gehaald. Het gefilterde bloed gaat vervolgens door naar de nierbuisjes. Die geven water, zout en alle andere stoffen die het lichaam nodig heeft weer af aan het bloed. Het restant – bestaande uit afvalstoffen, maar ook het teveel aan bijvoorbeeld vocht en zout – vormt urine. En die urine wordt vervolgens getransporteerd naar de blaas.

Dat de nierbuisjes van ruimtereizigers krimpen, komt volgens de onderzoekers voornamelijk door het gebrek aan zwaartekracht dat in de ruimte wordt ervaren en dus niet zozeer door blootstelling aan kosmische straling. Tegelijkertijd kunnen ze op dit moment niet uitsluiten dat de kosmische straling de door een gebrek aan zwaartekracht ingegeven veranderingen in de nieren verergert of versnelt. Vervolgonderzoek moet daar meer duidelijkheid over geven.

Nierstenen

Het huidige onderzoek lijkt wel wat meer inzicht te geven in waarom astronauten soms nierstenen ontwikkelen. Eerder werd dat voornamelijk in verband gebracht met een verlies aan botmassa. Daardoor zou zich meer calcium ophopen in de urine, waardoor de kans op nierstenen toeneemt. Maar het nieuwe onderzoek suggereert nu dat door ruimtemissies ingegeven veranderingen in de nieren ook een belangrijke rol spelen in de totstandkoming van ‘buitenaardse’ nierstenen.

Permanente schade

Maar nierstenen zijn misschien nog niet eens de grootste tegenvaller die toekomstige Marsastronauten te verwerken krijgen. Want experimenten met muizen onthullen tevens dat een 2,5 jaar durende blootstelling aan kosmische straling kan resulteren in permanente schade aan de nieren en ervoor kan zorgen dat de nieren zelfs niet langer functioneren.

Dialyse

Nu lijkt 2,5 jaar in de ruimte misschien een beetje lang. Maar als je bedenkt dat de reis naar Mars in het gunstigste geval al 9 maanden duurt – en de terugreis dus ook – en je op Mars ook nog even rond wilt kijken en wat onderzoek wilt doen, ben je toch al gauw 2,5 jaar onderweg. En het lijkt erop dat je dan toch heel anders thuiskomt dan je vertrokken bent, zo waarschuwt Siew. “Als we geen manieren vinden om de nieren te beschermen, zou ik zeggen dat als een astronaut Mars haalt, deze op de terugweg waarschijnlijk aan de dialyse moet. We weten dat de nieren pas laat tekenen van stralingsschade vertonen. Dus tegen de tijd dat die schade tot uiting komt, kan het al te laat zijn om nierfalen te voorkomen en dat kan wel eens catastrofaal zijn voor de succeskansen van ruimtemissies.”

Het is weinig opbeurend en doet misschien zelfs bijna vermoeden dat Mars dan toch te hoog gegrepen is voor ons aardbewoners. Maar die conclusie willen de onderzoekers niet trekken. Sterker nog: ze hopen juist dat hun studie de kans op een succesvolle bemande Marsmissie kan vergroten. Want de kans op succes wordt nu eenmaal groter als we op voorhand alle hindernissen in kaart brengen en zoveel mogelijk uit de weg ruimen. “Onze studie laat zien dat als je een ruimtemissie plant, de nieren er echt toe doen,” vertelt onderzoeker Stephen Walsh. De uitdaging is nu om manieren te vinden om de nieren van Marsreizigers te beschermen. “Mogelijk kunnen we technologische of farmaceutische oplossingen vinden om langdurige ruimtereizen toch mogelijk te maken.” En als dat lukt, kunnen ook mensen die bij voorkeur of noodgedwongen op aarde blijven, daar baat bij hebben. “Medicijnen ontwikkeld voor astronauten kunnen ook nuttig zijn voor gebruik op aarde,” legt Walsh uit. “Bijvoorbeeld doordat ze de nieren van kankerpatiënten beter bestand maken tegen een hogere dosis bestraling.”

Bron: Scientias

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -