Waarom de ene mens beter tegen hitte kan dan de andere

Volgende moet je misschien wel een beetje oppassen…
door Tsenne Kikke - zondag 7 augustus 2022 3:37

Vanaf woensdag krijgen we waarschijnlijk met een nieuwe hittegolf te maken met temperaturen boven de 30° C). De één vindt dat heerlijk, de ander een hel. Hoe komt het dat sommige mensen zich binnen verstoppen, het liefst met de airco op volle toeren, terwijl de buurman languit in de tuin ligt te genieten? Vanwaar dat verschil?...

Zweten

Sommige mensen hoeven maar een paar stappen buiten de deur te zetten en het zweet breekt ze uit in de zomer. Vervelend? Welnee. “Zweten is een hele effectieve manier om warmte kwijt te raken”, zei hoogleraar thermofysiologie Hein Daanen van de VU Amsterdam. Onze huid heeft normaal een temperatuur van zo’n dertig graden. Maar als het buiten erg warm is - of, als je intens aan het sporten bent, loopt die temperatuur soms op tot 35 graden doordat jouw bloedvaten uitzetten.

Is de buitenlucht koeler? Dan geef je de overtollige warmte af aan de omgeving. Ook ga je zweten. En wanneer het vocht op de huid verdampt, kost dat energie in de vorm van warmte.

“Hoe snel het lichaam in actie komt bij hitte, verschilt per persoon. Jouw interne thermostaat, de hypothalamus, is daar grotendeels verantwoordelijk voor”, legde Daanen uit. Want, hoewel ieder mens zo’n twee tot vier miljoen zweetklieren heeft, zijn deze niet allemaal actief. De hypothalamus moet ze aansturen. Hoe goed dit lukt, hangt onder andere af van jouw genen, leeftijd, hormoonhuishouding en geslacht. “Zo ligt de lichamelijke drempel om te gaan zweten bij mannen bijvoorbeeld veel lager dan bij vrouwen. Ook zweten mannen bijna twee keer zo veel, waardoor ze in het algemeen beter tegen hitte kunnen”, legde Daanen uit. Daarnaast neemt het vermogen om te zweten na jouw twintigste langzaam maar geleidelijk af. Daarom kunnen ouderen vaak niet meer zo goed tegen de warmte.

Hitte gevaarlijk voor ouderen

De hitte kan lekker, maar ook levensgevaarlijk zijn. Zo kostte de hittegolf van 2019 zo’n vierhonderd mensen het leven. Hoe kan dat?

Bij een lichaamstemperatuur van 37 graden functioneert ons lichaam het beste. Daarom doet jouw hypothalamus er onder normale omstandigheden alles aan om het lichaam rond deze temperatuur te houden. Neemt jouw kerntemperatuur toe, bijvoorbeeld: doordat het buiten erg warm is, dan komt jouw lichaam in actie. Je begint te zweten en jouw bloedvaten worden wijder in een poging af te koelen.

Maar, wanneer er veel bloed naar de huid stroomt, pompt het hart bij iedere slag minder bloed rond dan normaal. Ook wordt het bloed door al dat zweten wat dikker. Dit betekent, dat het hart harder moet werken om het lichaam van voldoende zuurstof en voeding te voorzien. Het hart van een gezond persoon kan deze extra inspanning wel aan. Maar voor ouderen en hart- en vaatpatiënten is dat lastiger, en soms fataal.

Hermien Kalkman: "Door de extra ruimte in de verwijde vaten pompt het hart bij iedere slag minder bloed rond dan normaal. Ook heeft het bloed door het zweten minder volume. Daarom moet het hart hard aan het werk om toch overal in het lichaam voldoende zuurstof en voeding te krijgen. Als je hart al minder goed werkt, lukt dat niet zo goed. Je kunt dan kortademig en vermoeid worden, of dikke enkels krijgen.

En, doordat de vaten wijder zijn, daalt de bloeddruk en door het zweten krijgt het bloed dus minder volume. Het vocht neemt af, maar het aantal bloedcellen blijft gelijk. Daardoor wordt het bloed stroperiger dan normaal. Soms krijg je daar zelfs stolsels door in het bloed die een beroerte of hartinfarct kunnen veroorzaken.

Opletten met medicijnen

Koel blijven is dus het belangrijkste advies. Dat geldt zeker voor ouderen en mensen die bepaalde medicijnen tegen hartproblemen of een hoge bloeddruk gebruiken. “Plasmiddelen zijn daar een voorbeeld van," waarschuwde Kalkman, adviseur medische informatie bij de Hartstichting.

Een plastablet helpt bij het afvoeren van vocht. Maar als het warm is, kan dit te veel worden. “De water- en zouthuishouding raakt verstoord en er ontstaat een kans op uitdroging en te weinig zweten. Klachten bij uitdroging zijn: hoofdpijn, kramp, misselijkheid of braken, uitputting, duizeligheid, flauwvallen en soms bewusteloosheid.”

Drie liter zweet per uur

Verder speelt jouw figuur ook een rol. Iemand die klein en rond is, heeft een relatief klein huidoppervlak ten opzichte van zijn of haar inhoud. Bij iemand die lang en mager is, geldt het tegenovergestelde. De oppervlakte-volume-verhouding bepaalt sterk hoe makkelijk je warmte kwijt kunt. Vergelijk het met eten: een oliebol blijft langer warm dan een pannenkoek. Verder maakt het uit hoe fit je bent. Daanen: “Uit onderzoek onder wielrenners blijkt dat extreem fitte mensen activiteiten langer kunnen volhouden bij een hogere kerntemperatuur.”

Wat meer conditietraining en een gezond gewicht behouden, kan dus geen kwaad als je minder last van de hitte wilt hebben. Daarnaast zijn er een paar simpele dingen die je kunt doen om koel te blijven op warme dagen.

Loopt de temperatuur op tot boven de dertig graden? Dan is het volgens de GGD tijd om jouw gedrag aan te passen. Hun advies: ‘Draag dunne kleding en een hoed of pet. Blijf in de schaduw en doe ’s middags geen activiteiten waarbij je veel beweegt. Neem overdag een keer een lauwe douche. Of ga zitten met jouw voeten in teil met water.’ Natuurlijk is het ook belangrijk om veel water te drinken. Niet alleen om te voorkomen dat je uitdroogt, maar ook omdat je dan meer kunt zweten op een dag. Het record staat op zo’n drie liter zweet per uur.

Wennen aan warmte

In tegenstelling tot kou, kun je aan warmte heel goed wennen. “We noemen dat hitte-acclimatisatie en het is bijzonder effectief," zei Daanen. Volgens hem kun je kou voornamelijk bestrijden met gedragsaanpassingen. Bijvoorbeeld door meer warme kleren te dragen of de verwarming hoger zetten. Voor warmte werkt dat anders. “Na vijf tot vijftien dagen past het lichaam zich aan. Je gaat bijvoorbeeld meer zweten en wordt ’s ochtend wakker met een lagere kerntemperatuur.” Allemaal leuk en aardig, maar een hittegolf in onze gewesten duurt meestal niet zo lang. Heb je er dan wel iets aan? “Jazeker. Het KNMI kan hittegolven steeds beter voorspellen. Als je extreem warme dagen ziet aankomen, kun je jouw lichaam alvast ‘trainen’ door een paar dagen van tevoren elke dag buiten te sporten, wandelen, of door in de zon te gaan zitten”, zei Daanen. Momenteel onderzoekt hij of het helpt om hitte-acclimatisatieprotocollen te doorlopen met ouderen voor een hittegolf om hen weerbaarder te maken.

Bron: NEMO Kennislink & Hartstichting

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Voel je je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik hier en, alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je een (bak)steentje bijdraagt, mogen we jouw naam hieronder publiceren? -