Mindfulness is het zoveelste verschijnsel dat nu stilaan aan het verdwijnen is, net zoals de kracht van positief denken uit 1953, the Secret, de Law of Attraction, de Celestijnse Belofte, The Course in Miracles, en nog veel andere tijdelijke verschijnselen. Meestal zijn het zelfs oude wijnen in gloednieuwe verpakkingen.
Mindfulness kan gerust onder dezelfde noemer worden ondergebracht waaronder zaken, zoals meditatie, hypnose, autosuggestie, NLP en zelf-hypnose vallen. Mindfulness is dan ook vooral geschikt voor personen die niet uit eigen beweging aan meditatie wensen te doen, en dus begeleiding nodig hebben. Maar, indien je hoge verwachtingen stelt, werkt het spijtig genoeg niet voor iedereen.
Eerder verscheen reeds het artikel 'Mediteren kan schadelijk zijn', waarrin drie deskundigen hun commentaren weergaven. En, in de Nederlandse krant NRC riep schrijfster Paulien Derwort op om mindfulness de rug toe te keren. "Mindfulness leert je om het hier en nu bewust te ervaren. Het past in de trend van het maakbare geluk waarbij 'gelukkig zijn' een intrinsiek doel is geworden. En daar wordt een hele industrie omheen gebouwd, die het ultieme geluk belooft," klonk het.
Derwort: "Onze maatschappij geeft steeds minder ruimte voor de rafelrandjes van het leven. Alles moet vooral leuk zijn. Voor wie dan toch tegenslag ervaart, kan dat lastig zijn: je ziet zoveel pracht en praal om je heen dat je wel gek lijkt dat het bij jou niet lukt. Maar tegenslag hoort bij het leven en het zijn juist de strubbelingen waar je het meest van leert. Maar wie een knoop in z'n buik heeft van ellende wordt door de mindfulnessmethode geleerd deze knoop wel te voelen maar er niets mee te doen. Toch is het juist interessant om te onderzoeken waar hij vandaan komt."
"Wie zijn emoties de vrije loop laat, wordt bestempeld als labiel - en, wie boos is: als hysterisch. Terwijl het juist zo gezond is om al die opgekropte emotie eruit te gooien. Een flinke huilbui, woedend dat bord kapot smijten, het kan heerlijk zijn", zei ze nog.
Klik op deze link indien je alles wat ze er verder over vertelde wil lezen.
Natuurlijk is dat mens totaal verkeerd - want, bij een bord kapotsmijten, verliest een mens zoveel energie dat het misschien een drietal dagen duurt vooraleer men recupereert.
De psycholoog Filip Raes, verbonden aan de KU Leuven, gaf over mindfulness zijn subjectieve mening. Anders gezegd: omdat hij het zelf toepast, ontbreekt dus het objectieve. En, indien je hem goed leest, moeten huisvaders en huisvrouwen eraf blijven en het aan 'deskundigen' - zoals hijzelf - overlaten.
Enerzijds kan hij gelijk hebben, maar indien je anderzijds weet dat het al duizenden jaren lang wordt toegepast door aanhangers van allerlei vormen van boeddhisme, en dat geen één van hen voor klinisch psycholoog, orthopedagoog of arts-psychiater had/heeft gestudeerd, kunnen we ons afvragen waarom het nu van de gewone mens zou moeten worden afgenomen.
Hierna volgen enkele onderdelen van zijn persoonlijke bevindingen...
"Wie mindfulness zegt, zegt piekeren. Uit onderzoek blijkt dat piekeren weinig soelaas biedt als je je triest of angstig voelt. Integendeel, piekeren wakkert die negatieve gevoelens alleen maar aan. Dat gepieker gebeurt automatisch. Voor een kwetsbaar individu het goed en wel doorheeft, heeft het gepieker hem of haar alweer een nieuwe depressie in gesleurd.
Mindfulness leert je om telkens wanneer je gepieker 'online' komt, dat sneller op te merken, zodat je tijdig een 'mentale' stap opzij kunt zetten in plaats van te blijven malen en de onprettige gevoelens te laten escaleren.
Bepaalde psychologische behandelingen die mindfulness gingen integreren bij (nieuwe) depressies bleken enigszins succesvol. Er is dus enige reden tot optimisme. Maar dat optimisme wordt bij velen al snel euforie. Mindfulness is niet goed voor alles en iedereen. De wetenschappelijke evidentie wordt uitvergroot en nuances worden weggelaten. Niet alleen door goeroes en zelfverklaarde 'psychotherapeuten', maar ook weleens in de pers. De lezer gaat al snel geloven dat mindfulness het nieuwe wondermiddel is.
De ‘hype’ heeft er mee voor gezorgd dat mindfulness niet alleen voor van alles en nog wat wordt ingezet, maar ook door Jan en alleman. Zelfverklaarde therapeuten lezen een boekje over mindfulness en gaan ermee aan de slag, vaak met ‘echte’ patiënten. Dat is gevaarlijk, getuige nog de Panoramareportage van Peter Brems over de ‘mindfulnessbusiness’ uit mei 2013.
MBCT en MBSR zijn psychologische interventies voor mensen met psychische klachten en stoornissen, en het is dan ook belangrijk dat ze worden toegepast door vakmensen, zoals klinisch psychologen, orthopedagogen, en arts-psychiaters. Bij voorkeur hebben die nog een academische scholing in de psychotherapie bovenop hun basisdiscipline. Want mindfulness is geen therapie op zich. Het is een psychologische interventie die ingezet kan worden in een psychologische of psychotherapeutische behandeling. En dat enkel na een vakkundige analyse of conceptualisatie van de casus van de patiënt door de clinicus in kwestie. Men is geen mindfulnesstherapeut als dusdanig, men is klinisch psycholoog, orthopedagoog of arts-psychiater, al dan niet met bijkomende kwalificatie als (psycho)therapeut, die onder meer mindfulness kan toepassen of inzetten indien gepast."
Filip Raes voegde er het volgende aan toe: "We hebben overigens de indruk dat de hype intussen al wat over haar hoogtepunt heen is. Op congressen zien we al minder symposia en workshops over mindfulness dan enkele jaren terug. En op boekenbeurzen lijken de kookboeken het opnieuw te halen van de boeken over mindfulness. Mensen raken ook beter geïnformeerd over de mogelijke waarde én beperkingen ervan. Zoals psychiater Edel Maex op het einde van de Panoramareportage aangaf, hopen we dat de hype nu snel gaat liggen, zodat mindfulness terechtkomt bij die mensen die het het meest nodig hebben en die het meeste lijden."
"O ja, volgens Derwort is het beter om een bord stuk te smijten: afreageren dus. Weer mis. Als er iets is waarvan onderzoek duidelijk heeft gemaakt dat het niet werkt (of zelfs averechts werkt), dan is het wel afreageren. Dames en heren, een paar keer goed op een kussen meppen wanneer je boos bent, werkt niet. Een geval van de mythe van de catharsis."
En, Filip Raes eindigde met de woorden: "Voor eens en voor altijd: mindfulness heeft wetenschappelijk gefundeerde waarde, maar die is beperkt. Het is geen symptoombestrijding, maar biedt een tegengif voor een onderliggend 'ziekmakend' proces. Niettemin: blijf op uw hoede voor de hype."
Enkele extraatjes voor de beïnvloedbare mens
Edel Maex heeft een YouTube-filmpje op het internet gezet. Hopelijk heb je er iets aan ... Ikzelf heb het een tweetal minuten kunnen volhouden, gewoonweg omdat ik niet vatbaar ben voor dat soort van gepraat.
Of, als je zeewier wenst te worden, dat met de zee meebeweegt...
En, indien je in plaats van te 'ontwaken' nog dieper in slaap wenst te vallen, is onderstaande videoclip net iets voor jou. Geniet er met volle ademteugen van, en welterusten!