Kan een lied dermate triestig en depressief overkomen dat het mensen aanspoort om zelfmoord te plegen? In elk geval is dit de theorie achter de vloek van 'Szomorú Vasárnap', oftewel 'Gloomy Sunday' in het Engels.
Het lied werd door de Hongaren Rezsö Seress en László Jávor geschreven, en kwam reeds controversieel over vanaf het begin, omdat de tekst geïnspireerd zou zijn geweest op de zelfdoding van de vriendin van Seress. Rezsö zorgde voor de muziek en László, een poëet, voor de tekst. Het was de Hongaar Pál Kalmár die het in 1935 zong en het voor het eerst op speelplaat uitbracht.
Toen het in Hongarije uitkwam, waren er aldaar kort daarna zoveel zelfmoorden en zelfmoordpogingen dat de autoriteiten het lied onmiddellijk verbood. Vrij snel volgde de vertalingen.
Pyotr Leschenko bracht het in het Russisch uit, op 28 februari 1936 zong Damia 'Sombre Dimanche' in het Frans, en in datzelfde jaar zong Noriko Awaya het in het Japans. Het werd ook in het Engels door Paul Robeson in 1935 en door Billie Holiday in 1941 uitgebracht.
Telkenmale men het op de radio kon aanhoren, volgde kort daarop een toename van zelfdodingen, met als gevolg, dat zelfs de BBC de uitzendingen ervan verbood. In de kranten stond afgedrukt dat honderden Amerikanen de plaat kochten en kort daarop zelfmoord pleegden. Maar deze cijfers werden nooit officieel bevestigd. Doch, vergeet niet dat Billie Holiday het tijdens de oorlogsjaren zong en men het lied vooral verbood omdat het schadelijk was voor de heersende moraal uit de tijd.
Ook Rezsö Seress, die op 3 november 1899 in Boedapest is geboren, pleegde op 11 januari 1968, op de leeftijd van 69 jaar, zelfmoord. Eerst, door uit een raam naar beneden te springen, en daarna wurgde hij zichzelf met een koperdraad in het hospitaal nadat hij daar, na die val, was opgenomen.
Vandaag de dag zijn we niet meer zo bijgelovig en weten we dat er aan een lied geen vloek kan verbonden zijn, nietwaar?
Ondertussen werd het door tientallen nagezongen, waaronder Bjork in 2010. Luister naar de versie van Billie Holiday, en daarna naar de iets mindere Franse versie, maar vermijd vooral wapens in de buurt, en open ramen... Of, zing mee: dan blijf je tenminste 'aanwezig'. Ikzelf vind het een prachtige, aangrijpende tekst. En jij?...
Sunday is gloomy, my hours are slumberless
Dearest the shadows I live with are numberless
Little white flowers will never awaken you
Not where the black coach of sorrow has taken you
Angels have no thought of ever returning you
Would they be angry if I thought of joining you?
Gloomy Sunday
Gloomy is Sunday, with shadows I spend it all
My heart and I have decided to end it all
Soon there'll be candles and prayers that are sad I know
Let them not weep let them know that I'm glad to go
Death is no dream for in death I'm caressing you
With the last breath of my soul I'll be blessing you
Gloomy Sunday
Dreaming, I was only dreaming
I wake and I find you asleep
In the deep of my heart, dear
Darling I hope
That my dream never haunted you
My heart is tellin' you
How much I wanted you
Gloomy Sunday
'Sombre Dimanche', in het Frans gezongen door Damia.
Sombre dimanche...
Les bras tout chargés de fleurs
Je suis entré dans notre chambre le coeur las
Car je savais déjà que tu ne viendrais pas
Et j'ai chanté des mots d'amour et de douleur
Je suis resté tout seul et j'ai pleuré tout bas
En écoutant hurler la plainte des frimas ...
Sombre dimanche...
Je mourrai un dimanche où j'aurai trop souffert
Alors tu reviendras, mais je serai parti
Des cierges brûleront comme un ardent d'espoir
Et pour toi, sans effort, mes yeux seront ouverts
N'aie pas peur, mon amour, s'ils ne peuvent te voir
Ils te diront que je t'aimais plus que ma vie
Sombre dimanche.
Bjork
Sarah McLaghlan