Egyptologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van het Oude Egypte. Elementen van de taalkunde, de geschiedenis en de archeologie spelen daarin een grote rol. De Oud-Egyptische cultuur laat zich immers niet zomaar ontsluieren. Verschillende facetten van de egyptologie deelt ze met andere studies, zoals de papyrologie, epigrafie, tekstkritiek, enzovoorts.
De vader van de egyptologie wordt gedacht Jean-François Champollion, een Frans taalkundige, te zijn. Hij schreef een encyclopedisch werk over het Oude Egypte, ontcijferde het hiërogliefenschrift, waarvoor hij een grammatica uitgaf, en gebruikte de steen van Rosetta, een epigrafische bron, als sleutel. Zijn vakoverschrijdende aanpak legde de basis voor de moderne egyptologie.
Net zoals de etruscologie, of afrikanistiek, houdt de egyptologie zich bezig met de studie van een gehele cultuur, in plaats van enkel en alleen met de taal, de geschiedenis of de stoffelijke resten van deze beschaving.
Hoewel de Egyptische beschaving al vroeg beschikte over een eigen schrift, zijn de schriftelijke bronnen, die tot ons zijn gekomen, niet voldoende om er een complete geschiedenis aan op te hangen. Het feit dat de Egyptenaren een ander beeld van geschiedenis hadden - met andere woorden: een cyclische optiek - speelt hierin een belangrijke rol. De bronnen spreken dus meer over het cyclische dan over het unieke der gebeurtenissen. Pas vanaf het Nieuwe Rijk zijn er echt historisch relevante bronnen over het Oude Egypte beschikbaar.
Iemand die de Egyptologie bestudeert, wordt een egyptoloog genoemd. Binnen de Egyptologie bestaan er dan weeral verschillende specialisaties.
Een papyroloog, bijvoorbeeld, is iemand die zich in het bestuderen van teksten op papyri heeft gespecialiseerd. Een demotisant houdt zich bezig met het Demotisch schrift, één van de taalfasen van het Oud-Egyptische schrift. Binnen de Egyptologie is een epigraaf dan weer iemand die gespecialiseerd is in het kopiëren en interpreteren van Oudegyptische teksten en reliëfs, enzovoorts.
Zoals vermeld, werd de basis van de Egyptologie gelegd in het begin van de 19e eeuw, toen Jean-François Champollion (1790-1832) erin slaagde om aan de hand van de Steen van Rosetta het hiëroglifisch schriftsysteem en de Egyptische grammatica te ontrafelen.
De Steen van Rosetta is een donkere granieten steen van 112 bij 76 cm groot, die in juli 1799 in Egypte door Franse genietroepen, onder leiding van Napoleon, werd ontdekt bij werkzaamheden aan het fort St. Julien (nu Quaitbay) bij de Egyptische plaats Rosetta (nu El Rashid). Op de steen staat in drie verschillende talen een tekst, daterend van 27 maart van het jaar 196 v.C., en geschreven...
- in het Egyptisch, door middel van Egyptische hiërogliefen;
- daaronder dezelfde tekst in het demotische Egyptisch schrift;
- en daaronder in het Grieks.
Hierdoor bleek de steen een belangrijke sleutel te zijn voor het ontcijferen van hiërogliefen, die vele eeuwen lang onontcijferd waren gebleven. Deze steen kan worden bezichtigd in het Britse Museum in Londen, waar hij al sinds 1802 wordt bewaard.
Jean-François Champollion maakte het dus voor het eerst mogelijk om hiërogliefen te lezen. Zijn boek 'Précis du Système Hieroglyphique' uit 1824 zorgde ervoor dat duizenden inscripties ontcijferd konden worden, waardoor veel meer bekend werd over het Oude Egypte en er onder een groot publiek interesse ontstond. Enkele historici gingen zich hierna speciaal op de Egyptologie richten, en op diverse universiteiten kwamen er aparte leerstoelen voor Egyptologie.
Nota: We zijn volop onze Encyclopedia Spiritualia aan het aanvullen... Ben je ooit zélf op de één of andere manier bezig geweest met het thema 'Egyptologie'? Of, weet je er iets aanvullends over te schrijven? Laat het ons weten via 'Mijn Commentaar' hier onderaan.
Interessante, reclameloze bijdragen, met een meerwaarde voor onze lezers, komen in onze rubriek Encyclopedia Spiritualia terecht, waarvan hier de link.