Van Lana Citron verscheen onlangs 'A Compendium of Kisses'. In het Nederlands werd het onder de titel 'Handboek voor de Kus' uitgegeven. Ik elk geval wist ik niet dat men over dat onderwerp een 200-tal bladzijden mee kon opvullen. Zo lezen we onder de hoofding 'De kus en intimiteit' het volgende ...
Onze goede vriend Christopher Nyrop schrijft in zijn 'The kiss and its history' dat een romantische kus alle andere aardse geneugtes in sublimiteit overtreft, een mening die ik oprecht met hem deel. Barst het hart niet bijna van verwachting in de aanloop naar iemands eerste liefdeskus'? Het vinden van elkaars mond is ontwijfelbaar intiem, terwijl de tongen zich verstrengelen en er een zintuiglijke symfonie losbarst. Het is een hoogst wederzijdse daad, er is geen verschil tussen geven en nemen, terwijl de minnaar de minnaar verslindt.
'Geef je een kus of krijg je er een?' vraagt Cressida in Troïlus en Cressida. Adrianne Blue beschrijft de erotische kus als 'een wederzijdse penetratie van de zintuiglijke oase van het gezicht'. Veel mensen beschouwen de romantische kus inderdaad als intiemer dan seks. Het is geen toeval dat vaak de kus, en niet de geslachtsdaad, in de als mythen voortlevende liefdesverhalen wordt gebruikt om seksuele liefde en intimiteit te beschrijven.
Daarentegen is de kus van oudsher afwezig bij seks die gekocht wordt, zoals in de prostitutie en pornografie (hoewel er wel wordt gekust in pornografie die de vrouw als doelgroep heeft). Prostituees weigeren vaak met klanten te zoenen, omdat dat synoniem is aan een oprecht verlangen naar en ware liefde voor de ander. Door dat te weigeren zou ze emotioneel afstand kunnen nemen.
In een scène uit 'Laughable Loves', een verzameling korte verhalen van Milan Kundera, speelt een stel het 'liftspel'. Ze doen alsof ze elkaar niet kennen en de ander hebben opgepikt. Als zij hem probeert te kussen, wijst hij haar af met de woorden: 'Ik kus alleen vrouwen van wie ik houd.'
'Handboek voor de kus' zit dus boordevol weetjes en curiositeiten daaromtrent. Hier zijn nog enkele uittreksels ...
- In sommige Afrikaanse stammen zoende men elkaar niet op de mond, omdat de mond gezien werd als de poort naar de ziel. Men zou dus via een kus de ziel kunnen stelen, of ziektekiemen en de dood binnenhalen. Vroeger geloofden geliefden blijkbaar dat hun zielen met een kus verenigd zouden worden, omdat de geest in de adem huisde.
- `Op de lippen van geliefden ontmoet de ziel de ziel,' schreef Percy Bysshe Shelley.
- In de 19de eeuw schreef de Franse naturalist en ontdekkingsreiziger Alfred Grandidier dat 'de onzichtbare luchtstroom die onafgebroken door de mond komt, niet alleen voor ons maar ook voor wilden een teken van leven is en tevens de manifestatie van de ziel - het parfum ervan, zoals ze dat zelf noemen - en als ze zich verenigen en elkaars adem en geur opzuigen, denken ze feitelijk dat hun zielen versmelten.'
- Het naar buiten zuigen van de ziel is altijd al een favoriete allegorie van de poëtische avant-garde geweest. Alfred Lord Tennyson schreef: 'Zoals het zonlicht de dauw drinkt, zo zoog hij eens met een lange kus mijn ziel door mijn mond naar buiten.' En Robert Browning speculeert in 'A Toccata of Galuppi's': Wat was er van de ziel over, vraag ik me af, toen het kussen moest ophouden?'
- De vampierenkus is het tegenovergestelde van de traditionele, tedere kus - in plaats van de ziel te voeden zuigt de kus van de vampier het leven weg, zodat het kwaad kan binnendringen en alle moraliteit wordt vernietigd. Met een vampierenkus sterft de zedelijkheid - de kus steelt de ziel en de rust van de hemelse vrede. Je sterft meteen, of voegt je bij het legioen ondoden, die op de levenden azen en alle fatsoen wegvagen. Een onklaar gemaakte vampier verandert in een volbloed vamp. In samenlevingen waar men minachtend over kussen dacht, moest misschien niet alleen de ziel beschermd worden.
- Naar verluidt is de kus in sommige samenlevingen om culturele redenen verdwenen. Bij veel Afrikaanse stammen, vooral bij die waar aan gezichtsverminking gedaan wordt, is zoenen verboden. `Het inbrengen van ringen en andere verminkende voorwerpen in de lippen van vrouwen en de alom toegepaste vrouwenbesnijdenis en infibulatie zijn misschien bedoeld om de vrouwelijke seksualiteit te onderwerpen,' redeneert Adrianne Blue. In zijn reisboek Savage Africa (ca.1862) herinnert William Winwood Reade zich de afschuw van een jonge Afrikaanse toen hij haar kuste.
- Op veel plaatsen ter wereld vindt men ook nu nog dat zoenen in het openbaar onfatsoenlijk is, wat toe te schrijven is aan culturele gewoontes, sociale klasse en/of godsdienstige opvattingen. In 1990 vertelde de in Peking uitgegeven krant Workers' Daily haar lezers dat 'de Europese indringers het kusgebruik naar China hadden gebracht; maar het wordt als een vulgaire gewoonte beschouwd, die heel erg aan kannibalisme doet denken."
- In onze afdeling 'Literatuur' hebben we er nog iets uit afgedrukt. Interesse? ... klik dan op deze link.