Dit nieuwsberichtje is ontstaan naar aanleiding van de zelfmoord van de 14-jarige Belinda Allen uit Southwater, West Sussex. Vorige dinsdag, omstreeks 19 uur, zagen voorbijgangers haar lichaam hangen aan de tak van een boom. Ze verhing zich met haar sjaal. De blonde teenager werd door haar ouders en vrienden beschreven als een 'sprankelende persoonlijkheid'. Elke ouder zegt dit, maar het geeft niet het beeld weer van iemand die met zelfmoordgedachten rondloopt.
Belinda liet verschillende nota's achter, gericht aan haar ouders, onderwijzers - en, ondanks het feit dat pesterijen één van de oorzaken was, bleek achteraf dat er nog andere, meer complexe factoren de hoofdredenen waren. Welke juist, weten we niet. Alle redenen werden nog niet vrijgegeven omdat het onderzoek nog volop bezig is. Anderzijds weten we wel, dat het meisje constant werd verweten dat ze lesbisch was omdat ze zich naar het schijnt zo raar kleedde en zich niet op dezelfde manier als de anderen gedroeg. Jonge mensen kunnen wreed zijn onder elkaar.
In Engeland pleegden vorig jaar meer dan 4.000 kinderen onder de 14 jaar zelfmoord, of deden een poging daartoe! Ja, je leest goed: ze waren nog geen 14 jaar oud! Hoofdredenen van die zelfmoorden waren vooral: gepest worden, of zich niet aanvaard voelen in deze maatschappij. Maar er waren nog andere redenen...
Het verlies van een jong leven kan worden aanschouwd als een tragedie in de ware betekenis van het woord. Maar als dat verlies via zelfmoord is gebeurd, kunnen woorden het verdriet, de schok, en het ongeloof van de overblijvenden niet beschrijven. Voor ouders is het een verschrikkelijke nachtmerrie. Politie klopt op je deur, en vanaf het moment dat je open doet, weet je dat er iets mis is, en je hart begint in je keel te kloppen. En binnen de minuut weet je het: je kind is dood.
Zelfmoordlijnen zijn prachtige ideeën. Het geeft mensen een inkomen via subsidies, het geeft vrijwilligers een extra bezigheid én het gevoel dat ze iets voor de maatschappij kunnen betekenen, maar in het algemeen zal iemand die écht zelfmoord wil plegen geen half uur aan de telefoon hangen om de zaak eerst nog in een duizendtal woorden te bespreken. Wel is het een vaststaand feit dat niet iedereen die zelfmoordgedachten heeft dan ook effectief zelfmoord pleegt. Meestal hebben ze behoefte aan een goed gesprek.
Voor de omgeving van de suïcidale persoon is zelfdoding het probleem, terwijl het voor de persoon in kwestie een oplossing lijkt. Suïcidaal gedrag is oplossingsgericht gedrag. De suïcidale persoon ziet zelfdoding als de uiteindelijke oplossing voor een voor hem onhoudbare situatie. In wanhoop neemt hij zijn toevlucht tot zelfdoding. Uit onderzoek blijkt dat suïcidepogers niet zomaar dood willen. Ze willen niet langer op 'deze manier verder leven', en zien hiervoor geen andere uitweg meer dan de dood. Dat wil zeggen dat er sprake is van een ambivalentie in de doodswens: niet willen sterven, maar toch ook niet willen verder leven.
Het is een complex probleem. We weten hoe het eindigt, maar niet altijd hoe het begon. Wat drijft een jong persoon tot een drastische beëindiging van zijn of haar leven? Zelfmoord kan gebeuren uit impulsiviteit, het kan verband houden met depressiviteit, het gevolg zijn van kopiëren van anderen, een slechte werking van het serotonerge systeem, het gevolg zijn van een laag zelfbeeld, agressiviteit, armoede, eenzaamheid, een verlies- en/of traumatische ervaring, of gewoonweg omdat de persoon niet de nodige aandacht of liefde kreeg. Met andere woorden: het is niet altijd het gevolg van pesterijen.
Een andere reden is het malfunctioneren van de hersenen. Wetenschappers hebben ontdekt dat een beschadiging van de frontaalkwab kan leiden tot zeer vreemd gedrag. Men spreekt in dit geval ook wel van een frontaalkwabsyndroom. Hoe kan het voorste gedeelte van de hersenen worden beschadigd? Oorzaken zijn legio. Het kan komen door overmatig drug- en alcoholgebruik, door een val op het hoofd, door een of andere psychische aandoening, het opdoen van een traumatische ervaring, maar het kan ook aangeboren, erfelijkheidsgebonden zijn, bijvoorbeeld.
Mensen bij wie de frontaalkwab beschadigd is reageren vreemd op prikkels. Weet, dat elke mens op prikkels reageert en bij ontstentenis ervan zullen we er op zoek naar gaan. Sommigen komen thuis in een 'leeg huis' en, moeten daarom de radio of TV aanzetten teneinde prikkels te krijgen die de stilte verstoren. Alles is een prikkel. Een beeld van een persoon, een stem, muziek, beweging op straat, een hond die blaft, de gedrukte letters van een boek of krant, enzovoorts. Sterker nog: ontneem de mens al zijn binnenkomende prikkels, sluit hem op in een donkere geïsoleerde kamer, en hij wordt krankzinnig.
Maar... als jij een boek in de winkeletalage ziet, kun je er naar kijken en je reisweg vervolgen. Doch iemand met een beschadigde frontaalkwab moet dat boek hebben, kost wat kost. Van zodra die persoon een sterke prikkel ontvangt, kan hij of zij er zich niet meer van losmaken, onmogelijk. Hij identificeert zich ermee. Daarom hebben sommige mensen waarvan we zeggen dat ze aan iets 'verslaafd' zijn een beschadigde frontaalkwab. Zulke mensen kunnen als dieren ageren en reageren. Werp een bal van je weg, of een been, en sommige honden kunnen het niet nalaten om het achterna te rennen. Het gebeurt automatisch, impulsief, onnadenkend. Ook mensen met zulk een hersenbeschadiging kunnen niet stoppen van zodra een prikkel een bepaald gedrag heeft uitgelokt.
En de prikkel hoeft niet altijd vanuit de buitenwereld te komen. Een idee-fixe kan een prikkel zijn. Het is net als achtervolgingsangst. Elke mens is een vijand en wordt verdacht. Mensen die veel speed gebruiken, kunnen last krijgen van achtervolgingsangst, bijvoorbeeld. Maar gehoor geven aan een idee-fixe in je hoofd kan mensen tot zelfmoord drijven. De idee-fixe is de wortel die aan een koord en stokje hangt en die aan de neus van de ezel wordt voorgehouden. Het dier volgt de wortel, non-stop.
Zulk een idee-fixe kan ontstaan uit een verkeerde vertaling van de omgeving waarin de persoon leeft. Hij of zij voelt zich als het ware teveel - of, hij voelt zich onbegrepen, of wat dan ook. De situatie is in elk geval niet langer leefbaar - en, als die situatie niet verdwijnt, dan kiest de persoon er voor om dan maar zelf van deze wereldbol te verdwijnen. De idee-fixe is de prikkel die zijn zelfmoordgedrag zal bepalen en waar hij/zij in dat moment helemaal niets kan aan doen.
Nota: Vele afbeeldingen en talrijke artikelen uit 2008 werden achteraf verwijderd, omdat ze verouderd waren en teveel ruimte in beslag namen...