Het isoflavon genistein uit sojabonen - ook wel genisteïne genoemd - wordt gebruikt als onschuldig middel tegen overgangsklachten. Maar genistein blijkt de werking van Tamoxifen bij borstkankerpatiënten geheel teniet te doen. In deze tekst zullen we er iets dieper op ingaan.
Isoflavonen zijn zogenaamde phyto-oestrogenen. Hun structuur lijkt namelijk erg veel op die van oestrogenen. Ze worden beschouwd als zeer zwakke oestrogenen met een potentie van een honderdduizendste ten opzichte van de echte oestrogenen. Toch kunnen isoflavonen zich gedragen als anti-oestrogeen, omdat ze wedijveren met oestrogeenreceptoren in de cel. De meest bekende zijn genisteïne, glyciteïne en daidzeïne. Deze stoffen komen met name in het kiemgedeelte van de sojaboon voor en wel voornamelijk in hun geglycoliseerde vorm. Dat wil zeggen dat er nog een glucosemolecuul aan vastgekoppeld is. Vooral sojapillen bevatten soms veel genisteïne, doch de dosering is sterk variabel van merk tot merk.
In de afgelopen decennia hebben zowel gezondheidstijdschriften, evenals diverse artikelen op het Internet, de heilzame uitwerkingen van soja met veel lof geprezen. Sommige studies hebben zelfs gesuggereerd dat het aandoeningen van het hart dramatisch doen dalen. Anderen beschrijven deze groente als een potentieel en krachtig wapen tegen kanker.
Epidemiologische gegevens suggereerden dat soja preventief kan werken bij borstkanker. Toegegeven, het artikel 'Effects of genistein and synergistic action in combination with eicosapentaenoic acid on the growth of breast cancer cell lines' van Nakagaw, en medewerkers, uit Osaka/Japan,toont inderdaad aan dat gekweekte borstkankercellen sneller afsterven in een cultuurmedium met genistein. Hieruit direct besluiten dat toedienen van dit product aan gezonde vrouwen het ontstaan van borstkanker verhindert is ongefundeerde larie. Ook bleekwater, bijvoorbeeld, doodt kankercellen in vitro ...
Maar al die artikelen en nieuwsberichten hebben tot gevolg gehad dat sojabonen, tofu, tempeh, soja snacknoten, en andere producten die ervan worden gemaakt, inmiddels zijn uitgegroeid tot media supersterren.
De verbruikers zijn echter enigszins langzaam geweest om sojaproducten als dieetvoeding te omhelzen, hetgeen in dit geval misschien maar al te best is. Nochtans suggereert een nieuwe studie dat het eten van soja toch een goede zaak is, vooral voor oudere vrouwen. Is soja en al de daarvan afgeleide producten nu heilzaam voor ons lichaam, of niet?...
Weet, dat het risico bij een vrouw om een hartkwaal te ontwikkelen vanaf de menopause snel omhoog klimt, omdat dan de productie van oestrogenen in haar lichaam afneemt. In het verleden werd daarom een behandeling met hormoonvervangende therapie soms op een meest rationele manier aangeraden. Enerzijds om de verminderde aanmaak van sekshormonen af te remmen en ze dus terug te doen stijgen, en anderzijds ter bescherming van het hart. Maar wegens de hoge risico's, verbonden aan deze therapie, hebben de artsen geaarzeld om deze krachtige hormonen in het afgelopen decennium nog voor te schrijven
Vele planten, met inbegrip van soja, bevatten natuurlijke nabootsers van oestrogeen. Sommige wetenschappers redeneerden dat indien men zijn dieet met deze soja-isoflavon zou verrijken, waaronder genistein, daidzeïne, equol, en glyciteïne, men ook het hart extra zou kunnen beschermen.
Het was maar een lukraak idee, maar desondanks dat heeft het op zijn manier een weg in de populaire literatuur gevonden en ervoor gezorgd dat de marketing van isoflavonrijke sojaproducten als een gezond en natuurlijk product en een natuurlijk alternatief voor de geduchte hormoonvervangende therapie sterker werd gepromoot. Het medische bewijsmateriaal van de toegeschreven 'voordelen' echter is, zelfs in het gunstigste geval zwak, verklaarde Dr. Carl J. Pepine, leider van de afdeling cardiologie aan de Universiteit van Geneeskunde in Gainesville, Florida.
Zo besliste hij, tezamen met onderzoekers van vijf andere medische instellingen, om een dieper onderzoek op te starten teneinde vast te stellen of vrouwen die een hoge concentratie van genistein in hun bloed hebben - genistein, afkomstig van soja en andere planten - wel degelijk een veel betere vasculaire gezondheid zouden hebben. Zij testten die hypothese uit bij vrouwen die terugkomende borstpijn hadden, een symptoom van beginnende hartkwaal.
Het tegenovergestelde van hun hypothese was de waarheid. Een rapport daarvan verscheen in het Meinummer van 'Journal of Women's Health'. Hoge niveau's van genistein kwamen overeen met een zwakke cardiovasculaire gezondheid!
Pepine: "Er zijn heel wat vrouwen die deze dingen (isoflavonrijke producten) tot zich nemen zonder enig direct bewijsmateriaal dat ze wel of niet heilzaam voor het lichaam zijn. De nieuwe studie voegt er zelfs aan toe dat overdaad schaadt."
Al de 106 vrouwen die bij het onderzoek betrokken waren, allemaal rond de 55, hadden last van een lage bloeddruk, ook weeral een symptoom van een hartkwaal. Vrouwen wiens verzwakte aderen zich niet ontspanden, noch konden uitzetten, noch een hogere bloedtoevoer toelieten, zelfs ondanks het feit dat psychologische omstandigheden die veranderingen afdwongen, hadden de hoogste concentraties van genistein in hun bloed.
"Normaliter," legde Pepine uit, "zou een bloedvat in staat moeten zijn om zich voldoende uit te zetten om zodoende driemaal, zelfs viermaal meer dan de normale hoeveelheid bloed erdoor toe te laten stromen. Dit bevordert dan ook de zuurstoftoevoer naar organen en weefsels waarmee deze bloedvaten verbonden zijn. Maar de bloedvaten van deze groep vrouwen waren zelfs niet in staat de toevoer te verdubbelen. Doch, van zodra hun genisteinconcentraties verminderden, verhoogden de kransslagaderen - de microvezels, of de kleine slagaderen van het hart, die het hartweefsel van bloed voorzien - hun potentiële mogelijkheden tot uitzetting. Sommigen zelfs x 3!"
Bloedvaten bestaan uit verschillende lagen. De binnenste laag, die rechtstreeks met het bloed in contact staat, noemt men endothelium. Als antwoord op de veranderingen in de bloedtoevoer en bloeddruk, kunnen de cellen waaruit het endothelium bestaat chemicaliën afgeven, voornamelijk salpeteroxide - die door de aderwand kan dringen en cellen van de spier, die net erboven ligt, bijvoorbeeld ontspannen. In dit proces wordt de ader uitgezet en de bloedstroom wordt automatisch verhoogd. Een gematigde productie van salpeteroxide is belangrijk voor het normaal functioneren van cellen, doch zouden hoge niveaus ervan extreem giftig zijn. Een goed evenwicht is dus noodzakelijk. Nu vermoedt Dr. Pepine dat ginestein de net beschreven werkzaamheden drastisch beïnvloedt, maar dan wel in minder positieve zin.
Pepine en zijn collega's zullen op dit gebied meer onderzoek moeten verrichten. Daarvan is hij zich sterk bewust. Ondertussen raadt hij ons aan om op soja gebaseerde voedingssupplementen te blijven verbruiken, maar met mate. Ze zijn nog altijd rijk aan proteïnen, kunnen de cholesterolspiegel verlagen, en ze kunnen misschien wel degelijk ons lichaam helpen om kanker te bestrijden.
Genistein beïnvloedt de werking van Tamoxifen
Tamoxifen is, naar het schijnt, één van de meest effectieve geneesmiddelen bij de behandeling van borstkanker. Internationaal onderzoek heeft uitgewezen dat het middel de kans op overlijden aan borstkanker met vijfentwintig procent verlaagt.
Anderzijds wordt het isoflavon genistein uit sojabonen gebruikt als onschuldig middel tegen overgangsklachten, schreven we reeds. Het blijkt echter de werking van Tamoxifen bij borstkankerpatiënten geheel en al teniet te doen.
Vrouwen met oestrogeen-afhankelijke borstkanker die al de menopauze zijn gepasseerd, krijgen vaak het medicijn Tamoxifen voorgeschreven. Tamoxifen zorgt ervoor dat oestrogeen de borstkankercellen niet meer tot groei kan stimuleren, waardoor de kankercellen stoppen met groeien en dood gaan.
Sommige vrouwen proberen om met isoflavonen uit sojabonen (genistein) de overgangsklachten tegen te gaan. Dit is echter niet zonder gevaar, zo blijkt uit de hieronder beschreven studie in muizen van de Universiteit van Illinois, VS.
Isoflavonen, zoals genistein, hebben namelijk een lichte oestrogene werking en kunnen dus in theorie de werking van Tamoxifen dwarsbomen. Of dit werkelijk zo is, hebben de onderzoekers bekeken in een muizenmodel. MCF-7 borstkankercellen, die oestrogeen afhankelijk zijn, werden geïmplanteerd in 66 muizen zonder ovaria of thymus. Vervolgens werden de muizen verdeeld in zes verschillende behandelgroepen.
- De eerste groep muizen was de controlegroep.
- De tweede groep kreeg een 0,25 mg oestradiol implantaat (oestradiol is de actieve vorm van oestrogeen).
- De derde groep kreeg het 0,25 mg oestradiol implantaat en een 2,5 mg Tamoxifen implantaat.
- De vierde groep kreeg naast de 0,25 mg oestradiol en 2,5 mg Tamoxifen implantaten nog 1000 ppm van het soya isoflavon genistein.
- De vijfde groep kreeg het 0,25 mg oestrogeen implantaat en een 5 mg Tamoxifen implantaat.
- De zesde groep kreeg naast de 0,25 mg oestradiol en 5 mg Tamoxifen implantaten ook 1000 ppm genistein.
In de muizen die werden behandeld met 0,25 mg oestradiol en tamoxifen (2,5 en 5 mg) werd de groei van de MCF-7 borsttumorcellen in de muizen onderdrukt, ondanks de oestradiol. Indien echter ook genistein werd gegeven, werd de remmende werking van tamoxifen op MCF-7 tumorgroei teniet gedaan. Daarnaast bleek ook de expressie van genen die gevoelig zijn voor oestrogeen toegenomen te zijn. De hoeveelheid genistein in het plasma van de muizen was vergelijkbaar met die van mensen die isoflavon-rijke dieetsupplementen gebruiken.
Hieruit blijkt dat genistein de werking van Tamoxifen geheel teniet kan doen en borstkankercellen kan laten groeien. Borstkankerpatiënten die Tamoxifen gebruiken moet dan ook het gebruik van isoflavonen uit sojabonen sterk worden afgeraden.
Info: 'Cancer Research' dd. 1 mei 2002, en 'Care4Cure' dd. 13 mei 2002.