Zesde zintuig

Een zintuig is een gespecialiseerd orgaansysteem dat een organisme in staat stelt tot perceptie van bepaalde voor het zintuig specifieke stimuli. Eenvoudiger gezegd, is het een orgaan dat een mens of dier de mogelijkheid geeft een bepaald gedeelte van 'de werkelijkheid' op eigen manier waar te nemen en te vertalen.

Natuurlijk ziet die 'werkelijkheid', bekeken door de facetogen van een vlieg of bij, er totaal anders uit dan door de ogen van een hond - die kleuren totaal anders waarneemt en, bijvoorbeeld, de kleur rood niet kan zien.

Bovendien kunnen sommige dieren en insecten met hun ogen infrarood of ultraviolet licht waarnemen. Sommige inktvissen en vele insecten kunnen ook gepolariseerd licht waarnemen. Geleedpotigen hebben soms extra ogen, zoals vliegende insecten die drie enkelvoudige ogen (ocelli) hebben - of spinnen, die drie tot 4 paar ogen hebben. Veel reptielen hebben een rudimentair derde oog, dat boven op de kop gepositioneerd is. Allemaal zaken, die onder de hoofding 'Zesde zintuig' kunnen worden ondergebracht.

Anders gezegd: in vergelijking met de mens, zouden andere levende wezens 'werkelijkheden' op totaal andere manieren ervaren en omschrijven. Einstein schreef: "Het geloof in een externe wereld, onafhankelijk van het waarnemend subject, is de basis van alle natuurwetenschap. Omdat, evenwel, zintuigelijke waarneming slechts indirect informatie geeft van deze externe wereld, kunnen we deze laatste alleen vatten met speculatieve middelen. Dientengevolge kan onze notie van fysieke realiteit nooit finaal zijn."

Ook de filosoof Immanuel Kant maakte een onderscheid tussen de wereld als ‘Ding an sich’ ('ding op zich') en de kennis over de wereld, en benadrukte dat men niet kan aantonen dat de kennis die wij over de wereld bezitten direct op de wereld betrekking heeft.

De 5 traditionele zintuigen

De zintuigen zijn belangrijke studiegebieden van de neurowetenschappen en de cognitieve psychologie, maar in de wereld van de parapsychologie is er tevens sprake van een 'zesde zintuig'.

In schoolboeken wordt vermeld dat de mens over 5 zintuigen beschikt, als benoemd door Aristoteles (384 v.Chr. – 322 v.Chr.), zijnde: zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Anderzijds is er onder neurologen nog immer geen algemene overeenstemming over de precieze definitie van een zintuig. Dit betekent, dat het aantal erkende zintuigen afhangt van welke definitie men hanteert.

Zintuigen zijn weliswaar betrokken bij gewaarwordingen, maar niet identiek aan die gewaarwording. De gewaarwording is een bewuste interpretatie van de signalen van een zintuig, die eerst door allerlei neurale circuits gemodificeerd zijn, vooraleer ze de met het bewustzijn geassocieerde gedeeltes in de hersenschors bereiken. In wezen kan men gerust vooropstellen dat elk zintuig als een gedeeltelijk verlengstuk van het brein kan worden beschouwd.

Een fysiologische definitie van een zintuig is: "Een systeem met sensorische cellen die reageren op een specifieke vorm van fysische energie en dat overeenstemt met een bepaalde regio (of groep van regio's) in de hersenen waar de signalen ontvangen en verwerkt worden."

Rondom de neurologische kern is vaak ook een arrangement van allerlei ondersteunende weefsels aanwezig, zoals slakkenhuis, ooglens, die het zintuig in staat stellen meer gedetailleerde en ruimtelijke informatie te verzamelen. Deze weefsels worden vaak ook tot het zintuig gerekend. Het smaakzintuig is een uitzondering op de andere omdat het neurale gedeelte reageert op veranderingen in receptorcellen, die geen deel uitmaken van het neurale systeem.



Zintuigen kunnen ook worden gecategoriseerd met behulp van de receptoren die de fysische verschijnselen omzetten in neurale signalen. Zo kennen we: mechanoreceptoren, chemoreceptoren (reuk, smaak), lichtreceptoren (zien), thermoreceptoren (warmte en koude), elektroreceptoren (elektrische vissen), magnetoreceptoren (duiven, bijvoorbeeld, detecteren veranderingen in magnetische velden), en nociceptoren (pijnreceptoren) - waardoor het vrij gemakkelijk is om over een zesde, zevende, of achtste zintuig te spreken.

Verder kunnen we de receptoren ook karakteriseren op grond van hun celkenmerken. Bijna alle receptorcellen zijn zelf neuronen, zoals de staafjes en kegeltjes, alleen de smaakgevoelige receptoren zijn secundaire cellen die de smaak detecteren en maken de smaakgevoelige cellen via synapsen contact met neuronen.

Zesde zintuig

In de wereld van de parapsychologie is het 'zesde zintuig' een uitbreiding op de 5 klassieke zintuigen. De parapsychologie - een zijtak en grensgebied van de empirische psychologie - onderzoekt zowel het mogelijke bestaan van paranormale vermogens in de mens, evenals de paranormale fenomenen waarover in boeken soms sprake is. Sommige parapsychologen houden zich zelfs bezig met de claims die veel religies maken over thema's zoals: het bestaan van god(en), geesten, engelen, reïncarnatie, wedergeboorte, hemel, vagevuur en hel, een leven na de dood, bijna-dood ervaringen, en zo meer.

Mensen, die beweren dat ze over een zesde zintuig beschikken, worden soms 'mediums' genoemd, of 'kanalen van het hogere'. Maar, indien ze zich in één specifieke tak hebben gespecialiseerd, kan men er het etiket van 'psychometristen', 'telepaten', 'helderzienden', enzovoorts, opkleven.

Het zesde zintuig wordt dan ook in verband gebracht met Buitenzintuiglijke waarneming - als BZW afgekort, en houdt in dat informatie langs andere dan de bekende zintuiglijke kanalen kan verworven worden.  

Of zo'n Zesde Zintuig wel degelijk bestaat, wordt zowel door wetenschappers evenals door mensen als James Randi sterk in twijfel getrokken. Randi is vooral bekend om zijn 'One Million Dollar Paranormal Challenge', waarin de 'James Randi Educational Foundation' een prijs van één miljoen Amerikaanse dollar uitlooft aan degene die het bewijs kan leveren van enig paranormaal of bovennatuurlijk verschijnsel onder testomstandigheden waar beide partijen mee akkoord gaan.

Randi is niet geïnteresseerd in hoe mensen beweren iets te kunnen. Het énige dat zij hoeven te doen om de prijs te winnen is laten zien, onder gecontroleerde omstandigheden, die fraude of zelfbedrog uitsluiten, dát ze het wel degelijk kunnen. Tot op de dag van vandaag heeft nog niemand de test doorstaan en het geld komen ophalen...

Nota: De term 'Het Zesde Zintuig' kan ook verwijzen naar een televisieprogramma uit Nederland of België, waarin op zoek werd gegaan naar de beste paragnost, helderziende of het beste medium.

Organisaties gespecialiseerd in zesde zintuig

• Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in zesde zintuig op Zoek&Vind.
• Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!