Elke mens is uniek op zijn of haar manier. Toch zijn er uitschieters, die het 'wetenschappelijk' gedeelte van hetgeen we van de mens afweten gewoonweg ondersteboven gooien. De autistische kunstenaar Stephen Wiltshire is daar een voorbeeld van. Zijn bijnaam is: 'De Levende Camera'. Ik noem hem: 'De Man met een Zesde Zintuig'. Stephen memoriseert tijdens een helikoptervlucht van 20 minuten de gehele skyline van New York en tekent daarna het panorama uit op een doek van meer dan 5 meter breed.
Stephen Wiltshire is een kunstenaar, die gedetailleerde steden tekent en inkleurt. Hij bezit de uitzonderlijke gave om zeer ingewikkelde, doch levensechte voorstellingen, na te tekenen van steden, die hij soms maar eventjes heeft gezien. Inmiddels zijn zijn werken wereldwijd bekend.
Stephen werd op 24 april 1974 in London uit West-Indische ouders geboren. Als kind was hij doofstom en op 3-jarige leeftijd werd hij autistisch verklaard. Taal kende hij dus niet en hij leefde volledig binnenin een eigen wereldje, omdat hij geen voeling had met de wereld rondom hem.
Toen hij vijf werd, werd hij naar de Queensmill School gestuurd; een speciale school, waar men vrij snel vaststelde dat hij van tekenen hield. Ook werd het snel duidelijk dat hij via zijn tekeningen op zijn manier met de buitenwereld trachtte te communiceren. Eerst tekende hij dieren, dan de Londonse bussen, en tenslotte: gebouwen. In die tijd vertoonden al zijn tekeningen reeds de eerste sporen van meesterlijke perspectieven, een fantastische stijl, en getuigden ze van een ongeëvenaarde, natuurlijk aangeboren kunstenaarschap.
Toen hij 8 was, begon hij stedelijke landschappen te tekenen. Geen gewone steden, maar steden na een aardbeving. Overblijfselen van steden dus. Dit gebeurde nadat hij op school foto's van de gevolgen van aardbevingen had aanschouwd. Hij geraakte ook geobsedeerd met het natekenen van oude Amerikaanse auto's, enzovoorts.
Het onderwijzend personeel van de Queensmill School moedigde hem aan om te praten en namen zijn tekenmateriaal tijdelijk van hem af opdat hij zich verplicht zou voelen zijn mond open te doen. Stephen respondeerde door slechts enkele klanken te uiten en uiteindelijk kwam het woordje 'papier' er al stotterend uit. Wonder bij wonder: vanaf zijn 9-jarige leeftijd leerde hij spreken, net als elk ander kind van zijn leeftijd.Toch heeft hij er tot op de dag van vandaag moeite mee.
In 1987, tijdens het BBC-programma 'The Foolish Wise Ones', verbaasde Stephen iedereen met zijn talent, en verkreeg de titel van 'het beste artistieke kind van Groot-Brittannië'. Van toen af aan werd zijn werk via diverse TV-programma's en in boeken gepromoot.
Ondertussen worden zijn werken wereldwijd vertoond. In 2001 verscheen hij in een andere BBC-documentaire, 'Fragmenten van een Genie' genaamd, waarin men zag hoe hij 45 minuten lang in een helikopter boven London vloog. Eenmaal terug aan de grond tekende hij het panoramisch zicht - meer dan 2.000 gebouwen - tot bijna in de allerkleinste details uit - en hoe ongelooflijk ook: op de juiste schaal. Bijvoorbeeld: elk gebouw telt een bepaald aantal ramen en het ene gebouw is natuurlijk niet gelijk aan een andere. Als je dat vermenigvuldigt met het aantal gebouwen die hij in zijn fotografisch geheugen heeft opgeslagen, verkrijg je een idee van hoeveel ramen hij heeft uitgetekend. Hij presteerde dit in minder dan 3 dagen ... Zo zie maar, dat sommige mensen wel degelijk wonderen kunnen presteren zonder er bovennatuurlijke zaken bij te betrekken. Als je onderstaande filmpjes bekijkt, verkrijg je er een beter idee van.
In mijn leven heb ik tientallen mensen ontmoet, die iets te maken hadden met de wereld van het parapsychologische. En sommigen onder hen bekwaamden zich in automatisch tekenen. In 1979 nodigde ik zelfs Matthew Manning voor enkele dagen naar België uit. Je weet wel: de Britse Uri Geller. Hij tekende ook werken van Albrecht Dührer, automatisch, zomaar uit zijn hoofd. Ook hij moest er geen gidsen, geesten, spoken, engelen, overledenen, of wie noch wat dan ook erbij halen om zijn aangeboren gave te verklaren. Met andere woorden: ook mensen die zich niet met het paranormale bezighouden, kunnen wonderbaarlijke gaven ontplooien. Maar, ik ben aan het afwijken ...
In oktober en november 2003 hield Stephen een tentoonstelling van al zijn werken; 150 stuks, gemaakt tussen de jaren 1983 en 2003. Het trok duizenden bezoekers.
In mei 2005, nadat hij in een korte helikoptervlucht boven Tokyo vloog, tekende hij er op een doek van 10 meter lang, en nogmaals geheel uit het hoofd, een verbazend sterke gelijkenis van. Sindsdien tekende hij op reusachtig grote schildersdoeken steden uit zoals Rome, Hongkong, Frankfurt, Madrid, Dubai, Jeruzalem, New York en London.
In januari 2006 werd het nieuws bekend gemaakt dat Stephen door Koningin Elizabeth II gepromoveerd werd tot 'Member of the British Empire' ter erkenning van zijn persoonlijke inbreng in de kunstwereld. Later in datzelfde jaar opende hij in de 'Royal Opera Arcade', van het Londonse Pall Mall, de 'Stephen Wiltshire Gallery', zijn eigen permanente galerij. Als je ooit van hem een werkje wil aankopen, weet je nu waar je moet zijn. En..., doe hem alleszins de groeten van ons!
Over autisme en Idiots Savants ...
Autisme is een diep doordringende ontwikkelingsstoornis, die zich kenmerkt door beperkingen in de sociale interactie, de communicatie en zich steeds herhalend gedrag. De stoornis is al aanwezig voor de geboorte, maar voor het derde levensjaar niet duidelijk zichtbaar, en het kan niet genezen worden. Een persoon met een ernstige vorm van autisme kan niet zelfstandig leven. Vroeger dacht men dat alleen mensen met een verstandelijke handicap autistisch konden zijn. Tegenwoordig wordt autisme als grotendeels onafhankelijk van de intelligentie beschouwd. Wat de oorzaken van autisme betreft, zijn er nog maar weinig wetenschappelijk goed onderbouwde conclusies. Sommige autisten worden 'idiots sauvants' genoemd.
Een idiot savant, letterlijk vertaald: 'geleerde dwaas', is iemand met een autistische stoornis en/of mentale retardatie, en met toch nog zeer bijzondere geestelijke vermogens op een bepaald terrein. Vaak hebben idiots savants een wiskundig vermogen dat niet-rationeel lijkt. Deze Idiots savants kunnen razendsnel zeer gecompliceerde berekeningen in hun hoofd uitvoeren. Overigens is het wel zo dat hoe complexer de berekeningen zijn, hoe trager het antwoord wordt gegeven.
Andere idiots savants hebben een zeer sterk ontwikkeld geheugen voor bepaalde dingen. Ze kennen bijvoorbeeld een hele boekenkast uit het hoofd, of kunnen een stuk muziek feilloos naspelen dat ze jaren geleden hebben gehoord. De Schotse schilder Richard Wawro kon ook uit het geheugen zeer gedetailleerde tekeningen maken en kon zich ook al zijn tekeningen herinneren, terwijl hij verder ernstig geretardeerd en autistisch was.
Als er sprake is van autisme spreekt men wel van een 'autistische savant'. De algemene naam die men tegenwoordig voor het verschijnsel gebruikt is 'savantsyndroom'. Deze benaming is bijvoorbeeld van toepassing op de Amerikaan Kim Peek, die model heeft gestaan voor het personage Raymond in de film 'Rain Man'. Peek heeft een verstandelijke handicap door een hersenbeschadiging, maar is niet autistisch.
Oliver Wolf Sacks is een Britse neuroloog, die vooral bekend is om zijn boeken over de menselijke kant van neurologische afwijkingen en hij heeft studie gemaakt van verscheidene idiots savants.