Ook nutteloze kennis is waardevol

Embryo-modellendebat is wel degelijk nuttig onderzoek…
door Tsenne Kikke - zaterdag 25 januari 2025 18:14

Onderzoek met embryo-modellen is waardevol, ook als het geen ‘nuttige’ resultaten oplevert. Want, beter begrijpen hoe leven ontstaat, is van onschatbare culturele waarde.

Stel je voor dat je iets nieuws leert, zonder dat het direct een probleem oplost. Is dat dan verloren tijd? Onderzoek met embryo-modellen roept een vergelijkbare vraag op: wat als dit onderzoek niet leidt tot praktische toepassingen, zoals nieuwe medicijnen of vruchtbaarheidsbehandelingen? Is het dan nog steeds waardevol?

Filosoof Bertrand Russell zou volmondig ‘ja’ zeggen. Hij was een groot voorstander van ‘nutteloze kennis’ – kennis die op het moment van leren geen directe praktische waarde lijkt te hebben, maar die waardevol is puur omdat ze ons inspireert en verrijkt. Volgens Russell maakt juist dit type kennis ons leven betekenisvoller.

Of onderzoek met embryo-modellen uiteindelijk leidt tot praktische toepassingen, maakt volgens Russell niet zoveel uit. Want onderzoek dat nu niets oplevert, kan ons later helpen op manieren die we nu nog niet zien. En zelfs als onderzoek met embryo-modellen nooit leidt tot praktische toepassingen, kan het ons inzichten verschaffen in iets veel groters, namelijk: in het leven zelf.

Het idee dat onderzoek ‘nuttig’ moet zijn, is zo diepgeworteld in onze samenleving dat het nauwelijks wordt bevraagd. Bij het samenstellen van onderzoeksagenda’s lijkt het logisch om het onderzoek dat tastbare resultaten oplevert, zoals nieuwe medicijnen of technologieën, als het meest waardevolle te beschouwen. De waarde van kennis wordt dan gekoppeld aan economische waarde. Maar dat hoeft - zeker in de wetenschap - niet de maatstaf te zijn.

We zouden in plaats daarvan ook aandacht kunnen hebben voor de culturele betekenis van kennis. Onderzoek naar embryo-modellen gaat niet alleen over het vinden van oplossingen, maar raakt aan grotere vragen zoals: wat is de oorsprong van leven? Zulke kennis gaat verder dan onmiddellijke praktische behoeften. Het zorgt ervoor dat we ons leven in een breder perspectief kunnen plaatsen.

Denk er maar eens over na: dankzij het besef dat jouw leven begint met één enkele cel, ben je opeens verbonden met de allereerste cel die miljarden jaren geleden ontstond. Dat roept vragen op over onze plek in de natuur en wat het betekent om mens te zijn. Russell noemde dit soort inzichten ‘nutteloze kennis’ omdat ze niet direct toepasbaar zijn. Toch zag hij hierin een onschatbare waarde, omdat dit soort kennis ons helpt om ons leven betekenis te geven.

Het grootste voordeel van ‘nutteloze’ kennis, volgens Russell, is dat het je dwingt om even stil te staan. Het voorkomt dat je meteen in de actiestand schiet. In plaats van snel te handelen en oplossingen te zoeken voor praktische problemen, ontwikkel je een ‘contemplatieve houding’. Je leert met aandacht reflecteren op vragen die niet direct met jouw dagelijks leven te maken hebben.

Volgens Russell staan we momenteel te veel in de oplossingenmodus. Dat zie je overal: bij artsen, leerkrachten en wetenschappers. Zodra het ene probleem is opgelost, dient het volgende zich alweer aan. Wetenschappers vinden oplossingen voor ziektes, maar ontdekken tijdens hun zoektocht vaak nieuwe problemen die ook weer opgelost moeten worden. Russell waarschuwt dat we in onze ondoordachte zoektocht naar snelle oplossingen vaak juist meer lijden veroorzaken. Het leven zit altijd vol pijn, maar volgens hem is het lijden vandaag de dag groter dan in de twee eeuwen daarvoor.

Wat we echt nodig hebben, zegt Russell, is de moed om ‘nee’ te zeggen tegen onrealistische oplossingen en de wijsheid om lijden draaglijker te maken door het in een breder perspectief te plaatsen. Soms is het beste medicijn niet een pil waarmee de pijn verdwijnt, maar een verhaal dat ons helpt om pijn betekenis te geven. Onderzoek naar de oorsprong van het leven, bijvoorbeeld via embryo-modellen, kan daaraan een waardevolle bijdrage leveren.

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

En, voel jij je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik dan op deze link. Alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je zo'n (bak)steentje bijdraagt, ook eventueel via een aankoop of een Zoek&Vind abonnement, mogen we jouw naam hieronder publiceren? Laat het ons weten! -