"Niet de welvaart en individualisering, maar het feit dat we allemaal steeds geleerder worden, zorgt ervoor dat de kerken leeglopen."
Dat concludeerde onderzoeker Joris Kregting – verbonden aan de Radboud Universiteit – in zijn nieuwe onderzoek waarop hij gisteren is gepromoveerd. Zijn conclusie is best verrassend; over het algemeen wordt de ontkerkelijking in Nederland verklaard door de naoorlogse welvaart en individualisering. “Die spelen zeker een rol, maar de belangrijkste factor, zo blijkt uit ons onderzoek, is het steeds hogere opleidingsniveau van de Nederlander,” aldus Kregting. “Welvaart en sociale zekerheid zijn vooral een verklaring voor de secularisering in het begin van onze onderzoeksperiode (in de tijd dat de verzorgingsstaat opkwam en men, zeker in vergelijking met vooroorlogse generaties, opgroeide met meer sociale zekerheid). Individualisering, in termen van de opkomst van alleenstaanden, is juist meer een verklaring voor de meest recente periode van secularisering. Onderwijsexpansie daarentegen speelt over de hele onderzoeksperiode een grote rol als verklaring van secularisering.”
Rationeler en meer ‘in control’
Maar hoe zorgt een hoger opleidingsniveau er nu precies voor dat mensen de kerk links laten liggen? Het antwoord is tweeledig, zo vertelt Kregting aan Scientias.nl. “Het verband tussen opleidingsniveau en religiositeit wordt theoretisch onderbouwd met de ideologie van het wetenschappelijk rationalisme. Natuurlijk heeft dit te maken met hoe westerse schoolsystemen zijn opgebouwd, met de nadruk op bewijsvoering en de verkondiging van een naturalistisch en mechanistisch wereldbeeld. Maar wat mogelijk nog belangrijker is: mensen krijgen, geholpen door de enorme technologische ontwikkelingen vanuit de wetenschap, meer en meer het gevoel de controle over hun leven te hebben. De eigenwaarde en zelfvertrouwen van mensen nemen toe, we zijn eerder pragmatisch dan hulpeloos en dit botst met het traditionele autoritaire dogmatische christelijke wereldbeeld.”
Lopend vuurtje
Een hoger opleidingsniveau leidt dus tot rationelere mensen, die zich ‘in control’ voelen en minder de behoefte hebben aan het geloof. En die kijk op het leven verspreidt zich als een lopend vuurtje door de Nederlandse samenleving, zo legt Kregting uit. “De onderwijsexpansie beïnvloedt de hele samenleving. Oftewel: door de toegenomen verkondiging van het vaak seculiere wereldbeeld door hoogopgeleiden worden ook andere Nederlanders ontvankelijker voor secularisering.”
Het onderzoek
Kregting baseert zijn conclusies op een analysemodel dat hij losliet op data uit twee onderzoeken. “In ons analysemodel koppelen we gegevens over sociaal-culturele ontwikkelingen zoals die in Nederland na de Tweede Wereldoorlog hebben plaatsgevonden (bijvoorbeeld onderwijsexpansie en individualisering) aan enquêtegegevens op individueel niveau uit de periode 1966-2015 (van de surveyonderzoeken God in Nederland en Sociaal Culturele Ontwikkelingen in Nederland). Er ontstaat zo een model voor een uitzonderlijk onderzoeksperiode van 50 jaar met bijna 7.000 respondenten.” Het is voor het eerst dat de wetenschap de ontkerkelijking over zo’n lange periode probeert te verklaren.
Het buitenland
Hoewel het onderzoek zich beperkt tot de situatie in Nederland, is ontkerkelijking een proces dat we momenteel in veel landen zien optreden. We vroegen Kregting of de resultaten van zijn nieuwste onderzoek ook van toepassing zijn op die andere landen en de ontkerkelijking aldaar dus ook voornamelijk te verklaren is door een stijgend opleidingsniveau. Kregting wil die conclusie niet te snel trekken. “In veel West-Europese landen is het proces van secularisering, in termen van de afname van institutioneel christendom, vergelijkbaar met Nederland en ook in de Verenigde Staten, vaak aangestipt als uitzondering op de westerse secularisering, zien we recent vergelijkbare ontwikkelingen. Dit houdt echter niet in dat de verklaringen in de verschillende westerse landen ook overeenkomen: sociaal-culturele ontwikkelingen als onderwijsexpansie en individualisering zijn niet in ieder land hetzelfde en als dit wel zo is dan hoeft de impact op religie nog niet hetzelfde te zijn; in ieder land is religie op een andere wijze in de nationale identiteit ingebed.”
Door de ontkerkelijking te verklaren, kunnen ook voorzichtige conclusies getrokken worden over de toekomst. En die lijkt weinig rooskleurig voor de kerk. “De verre toekomst is immer onzeker, maar gezien het voortduren van de onderwijsexpansie en individualisering is de verwachting dat ook de secularisering in Nederland in de nabije toekomst zal voortduren.”
Bron: Scientias.nl
"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."
- DIMschool vzw, gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
(Interesse?... Laat je niet door jouw ego tegenhouden, indien jij je innerlijk geroepen voelt!)
Voel je je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Het kan al vanaf 1 euro. Meer info, of interesse?.... Klik op deze link.
- Indien je een zelfstandige bent, kan je jezelf gratis via Zoek&Vind aanmelden.
- En, je kunt je ook als eclecticus inschrijven! -