Voel je je leeg en moe? Slaap je slecht? Ploeter je de dag door? Misschien ben je gaan googelen om te weten wat je nu mankeert. En riskeer je te botsen op foute informatie, zoals 'bijnieruitputting'.
Futloosheid, sombere buien, aanhoudende vermoeidheid, stress, er voortdurend de kantjes af lopen...: iedereen maakt zulke periodes weleens mee in zijn leven. De oorzaak ligt vaak bij onze levenswijze, of bij ernstige levensgebeurtenissen. Uitzonderlijk hebben vage klachten een medische verklaring, zoals een burn-out, een depressie of een te traag werkende schildklier. Helaas worden steeds vaker pseudowetenschappelijke verklaringen opgedist, samen met - veelal dure - remedies waar sommigen vervolgens goed geld aan verdienen. Een populaire verklaring, die momenteel succes oogst, is bijnieruitputting. Googel het woord, en je vindt meteen 190.000 websites, enkel in het Nederlands, over deze 'ziekte', die in werkelijkheid niet eens bestaat. Doe hetzelfde in het Engels met 'adrenal fatigue' en je haalt bijna 20 miljoen hits.
Wat is de achterliggende theorie?
De bijnieren zijn 2 orgaantjes die boven op de nieren liggen. Ze wegen elk zo'n 5 gram en bestaan uit 2 delen: merg en schors. De bijnieren produceren belangrijke hormonen, waarvan adrenaline en cortisol ('stresshormoon') de bekendste zijn. Echte ziekten van de bijnieren zijn ernstig en zeldzaam.
Cortisol heeft verschillende functies, waaronder het vrijzetten van glucose (energie), wat nodig kan zijn in omstandigheden die extra energie vereisen. Daarnaast speelt het hormoon een rol in de afweer tegen infecties, in het slaap-waakritme en bij de vertering van voedsel. Volgens aanhangers van het concept bijnieruitputting vermindert chronische stress de productie van cortisol: de bijnieren 'kunnen niet meer volgen' en produceren steeds minder hormonen. Ze raken 'uitgeput' omdat ze voortdurend worden aangesproken. Het gevolg van die toestand is vermoeidheid, duizeligheid, gebrek aan energie, depressiviteit, verlies van seksueel verlangen, maag-darmklachten en een rist andere vage ongemakken.
De behandeling bestaat geregeld uit een hormonale cocktail, met cortison en aanverwante hormonen, vaak in combinatie met allerlei vitaminepreparaten. Omdat mensen van een cortisonbehandeling altijd opknappen, of je bijnieren nu goed functioneren of niet, voelen ze zich geholpen en gaan ze de theorie geloven. Veel mensen die ooit een een cortisonkuur hebben gevolgd, zullen het beamen: cortison maakt je alerter, en de kans is groot dat je je ook beter in je vel voelt. Dat effect is tijdelijk, want er treedt gauw gewenning op, tenzij de dosis wordt verhoogd. Met ernstige nevenwerkingen als gevolg.
Kan aanhoudende stress de bijnieren uitputten?
Er bestaan duizenden artikels in de medische literatuur over bijnieruitputting. Daarin trachten aanhangers te bewijzen dat de cortisolproductie in de bijnieren vermindert bij mensen die zich abnormaal moe voelen of veel kampen met stress. In veel van die studies worden tests gebruikt die niet gevalideerd zijn en daarom niet in de klassieke artsenpraktijk gebruikt worden. Ook de drempelwaarden die aanhangers hanteren kloppen niet met de internationaal overeengekomen drempelwaarden voor lichaamseigen cortisol. Het volstaat om de drempel van wat normaal is te verlagen om een tekort dat er in werkelijkheid geen is vast te stellen. Kritisch gevoerd onderzoek heeft tot op heden geen enkel verband gevonden tussen abnormale vermoeidheid en de cortisolproductie. De bijnieren van uitgeputte mensen produceren niet minder cortisol. Bijnieruitputting is een mythe.
Bestaat er een diagnostische test voor bijnieruitputting?
Ja, maar de test deugd niet. De diagnose bijnieruitputting wordt doorgaans gesteld op basis van een bloedafname waarin je de cortisolspiegel laat bepalen. De drempelwaarde wordt aangepast, en wijkt af van de wetenschappelijk vastgelegde drempelwaarden. Volgens believers van bijnieruitputting hanteren endocrinologen te strikte criteria voor de normale grenswaarden van cortisol, waardoor mensen met tekenen van een 'subklinisch cortisoltekort' onbehandeld blijven. Ze stellen dus dat de klassieke artsen ongelijk hebben en te weinig mensen behandelen. Ze bewijzen hun gelijk door te stellen dat de hormoonbehandeling aanslaat.
Is de behandeling van bijnieruitputting gevaarlijk?
Bijnieruitputting wordt gewoonlijk behandeld met vitaminecocktails en hormoonpreparaten. Dit is niet zonder gevaar. Een teveel van bepaalde vitamines kan jouw gezondheid schaden. Bovendien hebben ze zelden een impact op de vermoeidheid. Hormooncocktails zijn helaas een stuk gevaarlijker dan vitamines. Met hormooncocktails kun je je eigen hormoonhuishouding letterlijk om zeep helpen. Als je hormonen neemt terwijl je in werkelijkheid geen echt tekort hebt, gaan jouw bijnieren op de duur écht minder hormonen produceren: ze krijgen immers het signaal dat de concentratie in het bloed voldoende hoog is. Je ontwikkelt een echt tekort, met mogelijk gezondheidsproblemen als gevolg. Ook in lage doseringen verhogen cortisonhoudende cocktails het risico op psychiatrische problemen, osteoporose, spierpijn, glaucoom, stofwisselingsstoornissen, slaapstoornissen en hart- en vaatziekten. Het risico op het stilvallen van de eigen cortisolproductie is niet onbestaande en kan onomkeerbaar zijn.
Bron: Knack - Marleen Finoulst
Lees ook: Is adrenal fatigue “real”?
Nawoord
Voel je je leeg en moe? Slaap je slecht? Ploeter je de dag door? Misschien doe je er soms eens goed aan om zo nu en dan eens bovenaan op 'Wie Ben ik?' te klikken, en daarna op 'Mijn bioritme'. Zorg er wél voor dat je - toen je voor het eerst inlogde - jouw daadwerkelijke geboortedatum hebt ingevuld, natuurlijk. :-)
Ja!... Spiritualia is er speciaal voor jou; dit, dankzij enkele sponsors!
Maar, er is nog immer nood aan meerdere: niet enkel en alleen om de zware kosten van deze website te helpen dragen, maar vooral om met-ter-tijd een budget te vergaren waardoor de website naar buiten toe beter kan worden gepromoot, en dus nog een véél groter publiek zal kunnen aantrekken, inclusief meerdere interessante vrijwillige bloggers, misschien. En, sponsoren kan al vanaf 1 euro - maar, hoe meer nulletjes achter het cijfer 5 hoe beter! :-) Meer info, of interesse?.... Klik op deze link.
Indien je een zelfstandige bent, kan je jezelf via Zoek&Vind aanmelden. En jawel: als je geen behoefte hebt aan klandezie of naambekendheid kan het natuurlijk ook volledig gratis, zolang deze website blijft bestaan. Denk daarbij: "Dankzij die enkele sponsors..." :-)