Reeds 100 jaar geleden wist George Ivanovitch Gurdjieff ons te vertellen dat het lichaam over meerdere breinen beschikt. Pas de laatste jaren verkregen we er een gedeeeltelijk wetenschappelijk bewijs van. Zo verscheen er al in 2013 de volgende tekst op Wikipedia...: "Het enterische zenuwstelsel is het eigen zenuwstelsel van het spijsverteringsstelsel. Het behoort tot het autonome zenuwstelsel.
Het enterische zenuwstelsel communiceert normaal gesproken met het centrale zenuwstelsel via de nervus vagus en het orthosympathische zenuwstelsel, ook wel het sympathische zenuwstelsel genoemd. Maar onderzoek, waarbij de nervus vagus (de tiende hersenzenuw) werd doorgesneden, toonde aan dat het enterische zenuwstelsel ook geheel zelfstandig kan functioneren alsof het een eigen 'brein' heeft. Het bevat efferente en sensorische zenuwcellen en interneuronen, en het maakt gebruik van meer dan 30 neurotransmitters, waaronder acetylcholine, dopamine en serotonine. Deze en andere eigenschappen maken het voor het enterische zenuwstelsel mogelijk als een zelfstandig systeem te functioneren."
Nota: de nervus vagus, ook wel 'zwervende zenuw' of 'zwerfzenuw' genoemd, behoort tot de twaalf craniale zenuwen of hersenzenuwen, die direct uit de hersenen ontspringen en niet uit het ruggenmerg.
Buikhersenen
De inhoud van jouw buik vormt een soort tweede stel hersenen. Net als in jouw hoofd worden er emoties opgeslagen en verwerkt. Het is dan ook niet vreemd dat 'de liefde van de man door de buik gaat' - wie verliefd is, voelt vlinders in de buik, na het verorberen van een lekkere eetmaal kan men een goed gevoel verkrijgen, en zo meer. En, omdat menstype-1 grotendeels door de onderste verdieping wordt geregeerd, komt het onderbuikgevoel veel meer aan bod dan de gevoelens afkomstig uit de hartstreek. Maar, nu ben ik aan het 'zelfkennissen'... , sorry.
Wanneer de darmwand beschadigd raakt door, bijvoorbeeld, verkeerde voeding of ontstekingen, kan de productie van hormonen die een positief effect hebben op onze stemming en geluksgevoel verstoord raken. Er zijn allerlei klachten waarvan bekend is dat ze in relatie staan met een slechte darmwerking, zoals: psychische problemen, huidproblemen, voedselallergieën, overgewicht en longproblemen. Stress, gebrek aan slaap en sombere gedachten hebben dan ook een rechtstreekse impact op jouw buik. In wezen zijn gezonde ingewanden even belangrijk als een gezonde geest. Let dus op de drie vormen van voeding.
Anders gezegd: wat je eet, is even belangrijk als de kwaliteit van de indrukken en prikkels die je in jouw brein toelaat. Maar, een goede darmflora, en een grote schoonmaakbeurt zo nu en dan, zijn essentieel. En, natuurlijk, schreef ik al eerder, is de kwaliteit van de lucht die je inademt eveneens primordiaal.
Volgens sommige oosterse leerstellingen is die buikzone zelfs het centrum van jouw zijn. De tan tien, of hara, zoals zij die plaats ter hoogte van jouw buikstreek noemen (ongeveer 5 cm onder jouw navel), is volgens die leer niet alleen de bron van levensenergie, maar ook het archief van jouw emoties en het middelpunt van jouw zwaartekracht, enzovoorts.
Bijvoorbeeld: als je een knoop in jouw buikstreek voelt, betekent dit dat de stroom van jouw levensenergie (chi) wordt geblokkeerd.
Het lichaam: een ingewikkelde machine
Voor het grootste gedeelte komt het goed zorgen voor ons darmbrein neer op het gebruiken van gezond verstand, dat zich weer bevindt in de hoofdhersenen.
Want, onze darmen blijken nu eenmaal van grote invloed te zijn op onze stemming en geluksgevoel. Dit komt doordat er in onze buik een gigantische chemische fabriek zit die allerlei stoffen produceert die met gevoels- en stemmingsbeïnvloedende hormonen in verbinding staan zoals sertonine, dopamine en lichaamseigen pijnstillers. Dopamine wordt voor 50% in de darmen aangemaakt en ons gelukshormoon serotonine zelfs voor 95%! De darmen bepalen dus voor een groot deel jouw stemming. Samen met alle vele andere functies van de darm, bepaalt de conditie ervan voor het grootste gedeelte onze gezondheid. Het is daarom belangrijk erg goed voor dit darmbrein te zorgen.
Extra darminfo
Tijdens het spijsverteringsproces wordt dagelijks negen liter zogeheten secreet geproduceerd, een vloeibaar mengsel van speeksel, slijm van maag- en darmvliezen en gal. Dit secreet passeert de dunne darm en wordt deels door de dikke darm, met een moleculair pompsysteem, via de anus uitgescheiden. In een gemiddeld mensenleven wordt er zo meer dan 30 ton voedsel en 50.000 liter vloeistof door onze darmen verwerkt. Miljoenen chemische substanties moeten tijdens dit spijsverteringsproces worden geanalyseerd, en miljoenen giftstoffen en risico’s moeten worden gesignaleerd. Een regelrechte topprestatie!
Maar, dat onze darmen meer zijn dan het riool van ons lichaam weten we dankzij de Amerikaanse neurowetenschapper Michael Gershon van de Columbia University in New York. Hij ontdekte dat tweede brein in onze buik, ook wel de 'buikhersenen' genoemd. Maar, wie denkt dat deze buikhersenen primitief zijn, vergeleken met ons hersenbrein, heeft het mis. Onze darmen zijn bedekt met meer dan 500 miljoen zenuwcellen, in tegenstelling tot onze hersenen die ‘maar’ 85 miljoen zenuwcellen hebben. Ons buikbrein is ook bijna een kopie van onze hoofdhersenen: de celtypen, werkzame stoffen en receptoren zijn exact gelijk. Er lopen veel meer verbindingen van onze buik naar onze hersenen dan omgekeerd: maar liefst 90% van informatiestroom gaat van beneden naar boven. Het zenuwstelsel in de darmen werkt zelfs helemaal zonder tussenkomst van de hersenen, en daarom dus 'het tweede brein' genoemd.
Alles wat hierboven afgedrukt staat, en nog veel meer, werd bevestigd door een gloednieuw onderzoek, dat in 'JNeurosci' gepubliceerd werd, en stelde dat het maag-darmkanaal miljoenen zenuwcellen bevat die onafhankelijk de spierbewegingen controleren. En, die mate van activiteit is vergelijkbaar met die in het ’eerste’ menselijke brein.
De onderzoekers ontdekten dat de zenuwcellen in het spijsverteringsstelsel het afval uit het lichaam verwerken door gesynchroniseerde aanspanningen. Dit is volgens hen dezelfde manier waarop zenuwcellen in de hersenen signalen doorheen het lichaam sturen.
In het rapport stelde professor Nick Spencer van de Flinders Universiteit uit Australië dat het tot dit nieuwe onderzoek onbekend was hoeveel neuronen in het spijsverteringsstelsel tot samentrekking van de darmen leiden. Neuronen zijn zenuwcellen, die gespecialiseerd zijn in het ontvangen en afgeven van signalen en de meeste mensen denken dat dergelijke cellen alleen in de hersenen voorkomen.
Daarbij werkte men dankzij een nieuwe neuronale beeldvormingstechniek met de elektrofysiologische gegevens van het glad spierweefsel om een activiteitspatroon bloot te leggen dat betrekking heeft op veel verschillende soorten neuronen die gelijktijdig in repetitieve uitbarstingen worden geactiveerd. Dat onderzoek illustreerde een tot dusver onbekend patroon van neuronale ritmische activiteit in het perifere zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor het migreren van motorieke complexen die fecale stoffen door de dikke darm transporteren.
De techniek verkreeg de naam 'Neurogastro-enterologie', zijnde: 'de studie van afwijkingen in de neuromusculaire functie van de darm en complexe interacties tussen hersenen en darm'.
Andere recente studies verwezen ook naar een merkwaardig verband tussen hersenletsel en darmbeschadiging. "Deze resultaten wijzen op sterke wederzijdse interacties tussen de hersenen en het darmkanaal, die kunnen helpen bij het verklaren van de verhoogde incidentie van systemische infecties na hersentrauma en die nieuwe behandelingsbenaderingen mogelijk maken," zei Alan Faden, hoofdonderzoeker van de Universiteit van Maryland School of Medicine.
Naarmate er meer wordt onthuld over de omvang van de effecten van de tweede hersenen van het menselijk lichaam, kan de uitdrukking 'onderbuikgevoel' een geheel nieuwe betekenis gaan aannemen. Maar, het meest belangrijke is, dat men meer en meer tot het besef komt dat medicijnen, die als remedie tegen gastro-intestinale aandoeningen werden aanschouwd, dringend moeten vervangen worden. Niet door andere geneesmiddelen, maar wel door het aanwenden van nieuwe optogenetische technieken met betrekking tot de neurogastro-enterologie, de wetenschap die zich bezighoudt met ziekten van het maag-darmstelsel.
Tot besluit: zelfs indien men aan Zelfkennis doet, zijnde: 'Het leren kennen van het Zelf', doet men er tevens goed aan om de werkzaamheden van het stoffelijke lichaam beter te begrijpen. Tenslotte is het - zolang er geen zogenaamde 'tweede lichaam' wordt aangemaakt, het énige voertuig van dat Zelf.
