Vorige week stierf Stephen Hawking op 76-jarige leeftijd. En nauwelijks een week later domineert hij – opnieuw – alle krantenkoppen. Dit keer gaat alle aandacht uit naar het laatste paper dat hij samen met de Belgische natuurkundige Thomas Hertog schreef: 'A Smooth Exit from Eternal Inflation'.
Multiversum
Het paper – dat nog peer-review moet ondergaan, maar nu reeds op 'Arxiv' kan worden ingezien – wordt in de internationale pers bejubeld. Het zou de weg vrijmaken voor het bewijzen van parallelle universa, oftewel: het multiversum.
Het fundament
In werkelijkheid ligt dat iets genuanceerder, zo vertelde Thomas Hertog in gesprek met Scientias.nl. “Om het multiversum te kunnen testen, moeten we modellen van de oerknal op een rigoureus wiskundig fundament plaatsen dat het multiversum handelbaar maakt. En dat was eigenlijk de grote drijfveer van Hawking en mij, dat was onze missie: grip krijgen op het multiversum.”
Inflatie
Het idee dat ons universum slechts één van de vele universa is, vloeit (onder meer) voort uit de ideeën die we over het begin van alles, oftewel de oerknal hebben. Zo gaan onderzoekers ervan uit dat het heelal kort na de oerknal een fase doormaakte waarin het in zeer korte tijd – een fractie van een seconde – zeker quintiljoenen keren groter werd. Door de jaren heen hebben natuurkundigen verschillende modellen ontwikkeld die deze inflatie beschrijven en de meeste van die modellen voorspellen een inflatie die nooit stopt, oftewel eeuwigdurend is. Maar dat zien we niet terug in ons universum: ons universum dijt nog wel uit, maar lang niet zo snel als kort na de oerknal. Hoe kunnen we die theorie dan toch verenigen met wat we zien? Door er iets bij te halen, wat we niet kunnen zien, namelijk: parallelle universa.
Nota: toen ik ooit in het verleden eens de bemerking maakte dat die onzichtbare paralelle universa iets te maken hadden met Wereld-24 waar Gurdjieff over sprak, werd mijn neus door de toehoorders bijna afgebeten. :-) Daardoor verkreeg ik nooit de kans om er verder over uit te weiden. Toch blijf ik bij mijn standpunt..., maar ik ben aan het afdwalen, en geef het woord opnieuw aan de geleerden.
Sommige onderzoekers stellen dat ten tijde van de kosmische inflatie bubbels in de ruimtetijd ontstonden en dat elk van die bubbels een universum met zijn eigen natuurwetten herbergde. In sommige van die bubbels (zoals de onze) stopte de supersnelle uitdijing, in andere ging deze door. Daarnaast zou de inflatie tussen de bubbels ook nooit zijn gestopt, waardoor er continu ruimte ontstaat voor het ontstaan van nieuwe bubbels, oftewel nieuwe universa. Het resultaat? “Een gigantisch multiversum,” aldus Hertog. Hij bedoelt hiermee een continu groeiende verzameling universa waarin alles mogelijk is en het aantal mogelijkheden – tegelijkertijd met het aantal universa – eigenlijk alleen maar toeneemt. “Het is oneindig gevarieerd, alles kan. En daardoor kun je het niet testen, en bovendien vertelt het ons dus ook niets over ons eigen universum.”
Reductie
Het zat Hawking dwars. “Laten we proberen het multiversum te temmen, zo vertelde hij mij een jaar geleden,” aldus Hertog. Het resultaat is 'A Smooth Exit from Eternal Inflation'. "Eternal inflation betekent een gigantisch multiversum, met al maar meer mogelijkheden,” legde Hertog uit. “Maar de smooth exit betekent, dat het niet zover komt: we reduceren het multiversum - wat betekent, dat er een veel beperkter scala aan universa is. Dit paper brengt ons een stap dichter bij een wiskundig gezond en testbaar model van het multiversum.”
Op basis van dit paper kan op dit moment niet getoetst worden of er parallelle universa zijn. Daarvoor moet nog veel meer werk verzet worden. Zonder Stephen Hawking.
“Hawking is binnen ons vakgebied één van de groten uit de 20e eeuw. Maar ook hij was ingebed in een dynamische, interactieve wetenschappelijke gemeenschap die voortbouwt op voorgangers. In die zin zijn we allemaal een schakel in een verhaal dat generaties overstijgt en Hawking speelde een grote rol in dat verhaal. Maar het is niet zo dat het verhaal niet verder gaat nu hij er niet meer is...”
Bron: Scientias.nl - Caroline Kraaijvanger
Wat wordt er met 'testen van meerdere universa' bedoeld?
In dit geval gaat het erom, dat de mogelijkheid bestaat binnen de theorie van eternal inflation dat meerdere universa als bubbels ontstaan in een oneindig landschap van universa.
Omdat de verschillende universa ook kunnen verschillen in de waarde van hun kosmische constante (donkere/vacuum energie), hebben ze uiteenlopende expansiesnelheid. Ze kunnen ook op verschillende momenten in de 'tijd' (beter: causale geschiedenis van een punt multiversum ontstaan). Hierdoor is het in principe mogelijk dat de verschillende universa 'botsen'. Als dit gebeurt, dan zou dat een effect kunnen hebben in het causale verleden van dit universum. We zouden dat kunnen zien door terug te kijken naar het verleden. Bijvoorbeeld: in de kosmische achtergrondstraling. Wetenschappers, die proberen een test te vinden voor bewijs van het multiversum, proberen uit te rekenen hoe de kosmische achtergrondstraling zou veranderen als er een botsing plaatsvindt, zodat vervolgens kan worden geobserveerd of dit in werkelijkheid ook gebeurt.
Het is dus goed om te realiseren dat het begrip 'multiversum' verschillende interpretaties kent; dit, afhankelijk van de context. In de context van eternal inflation en kosmologie gaat het vaak om deze interpretatie, namelijk: een multiversum, waarin de individuele universa niet compleet losstaan van elkaar, maar juist verbonden zijn door een soort van kosmisch web. Echter de universa zijn causaal van elkaar gescheiden - en, omdat ze versneld uitdijen, is het onmogelijk om van het ene universum naar het andere te reizen; dit, vanwege de beperking van de lichtsnelheid/causaliteit.
Dit is natuurlijk heel anders dan bijvoorbeeld het multiversum van de 'many worlds'-interpretatie van de kwantummechanica. Hierbij splitst het universum bij elke meting in alle mogelijke verschillende uitkomsten. Maar tot op heden is er nog geen experiment bedacht die zou kunnen aantonen dat dat multiversum wel degelijk bestaat.
Leonard Susskind heeft ook een goede serie over de veronderstelde 'eternal inflation' op YouTube. Hieronder vind je alvast Deel 1.
Nota: ikzelf ben er geen voorstander van, maar het spreekt de verbeeldingswereld van wetenschappers aan. Hoe ik het universum zie, beschreef ik al eerder, doch ik ben geen 'wetenschapper', en bovendien kan ikzelf - net als Stephen Hawking - eveneens totaal verkeerd zijn.
Vind je deze Spiritualia website ietwat interessant?...
Interessant genoeg om die te sponsoren; dankzij een bijdrage van 2 euro/maand, zijnde: 24 euro? Meer mag ook, natuurlijk! Laat het ons in elk geval weten door naar 'Berichten' te gaan, - of, door op deze link te klikken. Alvast bedankt - want, daarmee blijft Spiritualia online!
En, indien je een zelfstandige bent, kan je jezelf via Zoek&Vind aanmelden.