"Het is een mooi leven geweest, dus ik ga afscheid nemen." Dat zei Roger Verdonck begin 2007 in het programma 'Koppen'. Zes maanden later stierf hij.
Roger was een intelligent man. Op het eerste gezicht was hij nog gezond voor zijn leeftijd. Maar, schijn bedriegt. "Ik wil echter niet wachten tot ik in mijn bed lig te plassen. Naar een rusthuis wil ik ook niet. Ik heb aan niemand verantwoording af te leggen".
Hij koos voor euthanasie, omdat ophouden met medicatie nemen een onwaardige dood zou hebben betekend.
Roger Verdonck was patiënt bij huisarts Marc Cosyns, verbonden aan de Universiteit Gent. Die laatste heeft in 2008 een film gemaakt over de euthanasie-wens van twee patiënten. Reporter Pascal Seynhaeve verwerkte de fragmenten tot een reportage. "Ik denk dat veel mensen niet weten dat de euthanasiewet ook geldt voor patiënten die niet terminaal zijn".
Ook Marcel Van Spaandonck was patiënt bij Marc Cosyns. 10 jaar lang was Marcel zwaar ziek. Samen met zijn vrouw Irène besloot hij, op zijn 82ste, om euthanasie te laten toepassen.
"Vooral de keuze van het tijdstip was heel moeilijk, zonder euthanasie had mijn man een lange doodsstrijd moeten doorstaan. Dat wilden we niet," legde Irène uit.
De Belgische euthanasiewet bestaat sinds 2002, maar heeft dringende nood aan enkele aanpassingen. Vorig jaar werd er in België een recordaantal van 1.133 euthanasiegevallen geregistreerd, 19 % meer dan in het vorige recordjaar 2010. Van de euthanasiegevallen vond vorig jaar 45 % thuis plaats, nog eens zoveel in het ziekenhuis, en 7 % in rust- en verzorgingstehuizen.
Maar, dit zijn slechts officiële cijfers, geen officieuze.
Dokter Marc Cosyns, bijvoorbeeld, heeft sinds 2011 geen enkele euthanasie aangegeven, iets wat nochthans verplicht is door de euthanasiewet. Hij pleit ervoor de euthanasiewet en de wet op de palliatieve zorgen af te schaffen en in de wet over de patiëntenrechten in te schrijven, maar beseft tegelijkertijd dat hij politieke steun nodig heeft.
Het hoofdprobleem is dat euthanasie in België niet wordt beschouwd als een gewone medische handeling. Alleen de gewone medische handelingen vallen onder de Wet betreffende de rechten van de patiënt.
Marc Cosyns: "De euthanasiewet zit nog te veel in het strafrecht. Een arts moet van elke euthanasie die hij uitvoert een verslag maken voor een controlecommissie terwijl dat niet hoeft voor een andere levenseindebeslissing, zoals palliatieve sedatie. Volgens de huidige euthanasiewet zijn wij potentiële moordenaars. Daarom wordt euthanasie vaak niet aangegeven: in Vlaanderen 20 procent, in Wallonië zelfs 50 procent. Let op, ik vind wel dat er registratie, controle en toetsing moet zijn, maar dan op alle beslissingen die we nemen tijdens een stervensbegeleiding
Een ander gevolg is dat euthanasie geen recht is. De patiënt mag dat vragen, hij kan dat recht niet ‘afdwingen’ - wat, volgens de patiëntenwet, wel kan.
Ook de leeftijd van 18 jaar, vanaf wanneer euthanasie mag, komt uit het strafrecht. In de patiëntenrechtenwet bestaan er geen leeftijdsgrenzen. Daardoor kan een jongere wel kiezen voor palliatieve sedatie maar niet voor euthanasie, want dat mag niet volgens de euthanasiewet.
Veel mensen zeggen: “Als ik in een situatie kom, waarin ik mijn kinderen niet meer herken, dan moeten ze alle behandelingen stopzetten en mogen ze mij een palliatieve sedatie toedienen.” De patiëntenrechtenwet geeft hem dat recht. Dat moet ook kunnen voor euthanasie. Er is geen ethisch onderscheid tussen laten sterven, helpen bij het sterven - of, als arts, zelf medicatie toedienen om te kunnen sterven.
In Italië heeft Berlusconi wel een consequente wet laten goedkeuren: artsen mogen gewoon niets doen dat het leven verkort. Zelfs niet een sondevoeding stopzetten. Het is niet mijn keuze, maar logisch is die wet wel: je mag op geen enkele manier ingrijpen in het leven van een patiënt, want dat is een gave van God. Het is in ieder geval logischer dan het bizarre onderscheid dat wij maken tussen 'actieve en passieve euthanasie'."
Over God's Gave gaan we nu niet discussiëren, omdat we dan in de allereerste plaats het bewijs van Zijn bestaan moeten kunnen aantonen. Tevens gaat het hier om om de wens van de lijdende mens die een beroep wil doen op het zelfbeschikkingsrecht om op een legale manier en met bijstand aan zelfdoding te doen. Ter zake dus...
Recht op euthanasie is erg beperkt
Euthanasie is in België alleen mogelijk op uitdrukkelijk verzoek van een patiënt die nog in staat is om zijn wil tot levensbeëindiging uit te drukken. Dat verzoek moet schriftelijk worden vastgelegd, en het moet gedateerd en getekend zijn. Euthanasie kan alleen worden uitgevoerd als aan de volgende voorwaarden voldaan is:
• De patiënt is op het moment van het verzoek meerderjarig en handelingsbekwaam.
• Het geschreven verzoek is vrijwillig, overwogen en herhaald, het is niet tot stand gekomen als gevolg van externe druk.
• De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze situatie.
• Het lichamelijke en/of psychische lijden is aanhoudend en ondraaglijk, en kan niet worden verzacht.
• De toestand van de patiënt is te wijten aan een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening.