Chakra is een term uit de traditionele Indiase geneeskunde voor plaatsen in het veronderstelde etherisch dubbel of energetisch lichaam van de mens, die binnen die traditie van belang worden geacht voor hun levenskracht. Chakra, afgeleid uit het Sanskriet, betekent 'cirkel' of 'wiel'.
Er zijn tal van interpretaties en invullingen van het begrip 'chakra'; dit, afhankelijk van traditie en cultuurverschillen. Een hedendaagse definitie uit de spirituele traditie van het neo-paganisme luidt: "Een chakra is een centrum van activiteit dat levenskrachtenergie ontvangt, afstemt en afgeeft. Het woord 'chakra' verwijst naar een ronddraaiend veld van activiteit, die door de belangrijkste zenuwknopen van de ruggengraat stroomt. Er zijn zes van deze wielen die een reeks energievelden vormen van het stuitbeen tot het midden van het voorhoofd en een zevende chakra dat zich boven het lichaam bevindt. De zes belangrijkste chakra's komen overeen met de basistoestanden van hoger bewustzijn."
De meeste tradities hanteren de volgende zeven chakra's - zijnde: van onder naar boven:
Eerste chakra - de Muladhara en betekent 'wortel'. Deze wortelchakra, ook stuitchakra genoemd, wordt gesitueerd net onder het stuitbeen. De Muladhara zou het verband leggen tussen het lichaam, de aarde en de manier waarop je je in de wereld beweegt. Elk chakra heeft lichamelijke, emotionele en spirituele componenten. Op lichamelijk gebied hoort het eerste chakra bij problemen met onderrug, dikke darm, botten, heupen en billen. Al deze delen horen bij het onderste deel van het lichaam, waar ook het eerste chakra zich bevindt. Dit zijn veelal de massieve delen die ondersteuning en de basis bieden, zoals het bekken.
Tweede chakra - de Swadhisthana en betekent 'zoetheid', gesitueerd ter hoogte van het heiligbeen. Hierdoor wordt het ook wel het' sacraal chakra' genoemd. De Swadhisthana, of heiligbeenchakra, wordt verbonden met de geslachtsklier, geslachtsorganen, heiligbeen, bekkengebied, baarmoeder, nieren, blaas, bloedsomloop en waterhuishouding.
Derde chakra - de Manipura, en betekent 'schitterend juweel' of 'met edelstenen gevuld' en wordt gesitueerd ter hoogte van de navel. De Manipura, of navelchakra, wordt gezien als de belangrijkste plek voor het opslaan van energie. Het wordt geassocieerd met de alvleesklier, maag, galblaas, lever, milt, dunne darm, buikholte en vegetatief zenuwstelstel. Dit chakra regelt de spijsvertering en heeft een grote invloed op de werking van het onderlichaam, de maag, lever en milt.
Vierde chakra - de Anahata, en betekent 'ongedeerd' of 'ongeschonden' en wordt gesitueerd ter hoogte van het hart. De Anahata, of hartchakra, verbindt de onderste drie chakra's van de instincten met de bovenste drie chakra's van het hogere, menselijke bewustzijn. Dit chakra regelt de werking van het hart, de longen en de ademhaling. Een stabiele bloedsomloop, een sterk hart, een gezond hartritme en een diepe, ontspannen ademhaling duiden erop dat het hartchakra in balans is.
Vijfde chakra - de Vishuddha, ook wel Vishuddhi genoemd, gesitueerd ter hoogte van de keel. De Vishuddha, of keelchakra, vormt in het lichaam het klank- en spraakcentrum. Deze vijfde chakra verbindt het hartcentrum met het voorhoofdchakra en wordt beschouwd als de bemiddelaar tussen voelen en denken. Dit chakra stemt ze op elkaar af en zorgt er bijvoorbeeld voor dat de ratio niet de overhand krijgt.
Zesde chakra - de Ajna, gesitueerd op het voorhoofd. De Ajna, of derde oogchakra, zorgt als geestelijk centrum voor oplettendheid en bewustzijn. Een belangrijk symbool voor het zesde chakra is Shakti Hakini, een androgyne godheid, die zowel het mannelijke als vrouwelijke aspect vertegenwoordigt (de dualiteit wordt overstegen). Het Ajna-chakra (ook wel derde oog-chakra genoemd) verzorgt de verbinding met de geestelijke wereld en opent de poorten naar intuïtieve kennis en verwijst naar een werkelijkheid die tevoorschijn komt zodra het dualistisch waarnemen van de wereld overstegen wordt en de gedachten tot rust komen. Omdat het voorhoofdchakra de werking van alle endocriene klieren beïnvloedt, is het essentieel voor de gezondheid.
Zevende chakra - de Sahasrara, gesitueerd boven het hoofd. De Sahasrara, of kruinchakra, hangt samen met spiritualiteit en verlichting. Dit zevende chakra heeft te maken met het streven naar hogere bewustzijnstoestanden. Een geopend zevende chakra veroorzaakt een gevoel van diepe vrede en harmonie, voorbij de dualiteit. Dit leidt tot ervaringen van totaal geluk en brengt de verbinding tot stand met een werkelijkheid die voorbij het denken ligt. De energie van dit chakra kan er toe leiden dat men de Mahatma, 'de grote ziel', bereikt.
Volgens het tantrisme, ook shaktisme genoemd, zijn er acht in plaats van zeven chakra's. Bindu wordt een extra, zevende chakra, waardoor Sahasrara een nummer opschuift en het achtste chakra is.
Er bestaan ook stromingen, die uitgaan van veertien chakra's, waarbij de overige zeven chakra's tot verder in het universum reiken.
Verschillende Tibetaans boeddhistische stromingen kennen dan weer slechts vijf chakra's.
Theorieën over chakra's komen voor in filosofische stelsels, die het menselijk lichaam en geest als een eenheid beschouwen, in het Sanskriet ook wel 'namarupa', geest-lichaam, genoemd. De religieuze en filosofische begrippen en modellen van chakra's als energiecentra stammen uit het oude India. Het concept van de chakra's wordt vaak op verschillende manieren behandeld, afhankelijk van de culturele context.
. in sommige Oosterse filosofieën worden chakra's beschouwd als gradaties van bewustzijn en uitingen van de ziel;
. in bepaalde mystieke stromingen zijn de chakra's een model voor de interne en externe ervaring in verband met fysieke, emotionele, mentale en spirituele aspecten van een persoon;
. in bepaalde oosterse tradities worden chakra's beschouwd als de centrale plaatsen van de levensenergie en vormen ze als zodanig grotere en kleinere knooppunten, waarin de energiekanalen, of nadi's, samenkomen. De levensenergie stroomt het wezen binnen vanuit het hoogste chakra, dat ook wel als de poort naar het Goddelijke, of het Kosmisch Bewustzijn, wordt beschouwd.
In het hindoeïsme maakt het concept chakra's deel uit van ideeën die gerelateerd zijn aan de esoterische anatomie. Deze ideeën worden meestal geuit in teksten die de Agamas of Tantras worden genoemd. Dit behoort tot een deel van oude teksten waarvan het grootste deel door de orthodoxe brahmanen wordt verworpen.
Er bestaan veel variaties van deze concepten in bronteksten in het Sanskriet. In de vroege teksten zijn er al verschillende stelsels van chakra's en nadi's, met verschillende verbindingen onderling. Verschillende traditionele bronnen geven vijf, zes, zeven of acht chakra's. In de loop van de tijd werd een stelsel van zes of zeven chakra's in het lichaam leidend, welke door de meeste yogascholen werd opgenomen. Dit betreffende stelsel kent zijn oorsprong in ongeveer de 11e eeuw na Chr. en won in een snel tempo aan populariteit. In deze hindoeïstische stromingen vormen de chakra's de zetels van de nog onuitgedrukte samskara's, die tezamen het karma van de persoonlijkheid uitmaken. De chakra's, aura's en meridianen, of nadi's, vormen tezamen het etherische of energetisch lichaam.
Binnen het concept van de chakra's is prana een van de vijf vitale levensstromen, met een verwijzing naar dezelfde goden uit de hindoeïstische mythologie. Prana wordt gelijk gesteld aan Vayu en vertegenwoordigt daarbij alle vijf stromen tezamen. Van deze stromen gelooft men dat het lichaam ze opwekt en dat ze alle biologische processen beheersen.
Tibetaans boeddhistische stromingen zoals kum nye, maar ook het Tantrisch boeddhisme en school van de zes loka's kennen verschillende systemen van chakra's.
Bön is de oorspronkelijke religie van Tibet die sinds de komst van het boeddhisme er sterk door is beïnvloedt. Bön kent chakra's als pranische centra van het lichaam. De zes belangrijkste chakra's zijn ieder verbonden met ervaringskwaliteiten van de zes bewustzijnsniveaus.
Traditionele Chinese geneeswijzen gaan net als bij het chakramodel uit van een model van het menselijk lichaam als geheel van energiesystemen, gebaseerd op qi. Qi, ook als chi geschreven, is onder andere de basisfilosofie achter de acupunctuur.
Chakra's vormen in de Hatha yoga pradipika geen hoofdthema, in tegenstelling tot Prana. Saswitha, de eerste yogaleraar van Nederland en grondlegger van Saswitha-yoga wilde de chakrafilosofie buiten de yoga houden. Hij is altijd een man geweest die met beide voeten op de grond stond. In zijn hoofdwerk Swabhawat komen chakra's, bijvoorbeeld, niet aan bod.
Niettemin leggen veel moderne yogascholen de nadruk op het belang van chakra's. Deze benadering wordt soms chakra yoga genoemd, maar veel scholen beschouwen chakra's als een van de hoofdonderdelen van de hatha yoga zelf. Hoewel elke school zijn eigen richting bepaalt, onderwijzen hatha yogascholen deze chakraleer in het algemeen vanuit hetzelfde uitgangspunt als de new age. Er bestaan ook yogascholen met een andere invalshoek, zoals de tantrische en kundalini yoga.
De chakra's staan beschreven in tantrische teksten, zoals de Sat-Cakra-Nirupana en Padaka-Pancaka. Hierin worden ze beschreven als emanatie (uitstraling) van bewustzijn van Brahman; een energie, die uit het spirituele voortkomt en geleidelijk aan concreter wordt, verschillende niveaus van chakra's creëert en uiteindelijk tot rust komt in de chakra Muladhara (wortelchakra). De chakra's maken hierdoor onderdeel uit van de emanationistische theorie, evenals de kabbalah in het westen, of lataif-e-sitta in het soefisme of neoplatonisme. De energie die loskwam bij het ontstaan, kundalini, ligt opgerold en slapend onderin de ruggengraat. Het doel van de tantrische en kundalini yoga is deze energie vrij te maken en door de andere chakra's heen te laten stromen, totdat het de eenheid met god bereikt in de kruinchakra. De Tibetaans boeddhistische Kum nye-tantra is een meer therapeutisch gerichte tantravorm waarbij de Chakra's en aura's een zeer belangrijke rol spelen.
De opkomst van new age-beweging leidde tot meer belangstelling voor chakra's. De grootste chakra's worden daarin verondersteld verantwoordelijk te zijn voor de activering van de diverse lichaamsfuncties zoals ademen, spreken, uitscheiden, lopen enzovoorts, zowel als voor de diverse vormen van perceptie via de zintuigen. Oefeningen zijn er onder andere op gericht deze klieren door middel van subtiele drukfluctuaties meer in balans brengen, ter verbetering van de fysieke gezondheid en de beheersing van de emoties in verband met de mystieke levenswijze.
Met de chakra's wordt de guqin, een Chinese citer verbonden. Het muziekinstrument heeft zeven snaren, hoewel er vroeger varianten waren met vijf en tien snaren. De guqin is een van de oudste bekende snaarinstrumenten, maar wordt ook vandaag de dag nog bespeeld. Het is een tokkelinstrument waarbij men flageoletten speelt, maar ook worden de snaren wel op de body gedrukt.
De guqin, hieronder afgebeeld, geldt in de Chinese traditie als een van de meest kenmerkende uitvindingen waaruit het menselijk intellect naar voren komt. Confucius was een meester op dit instrument en het was zijn meest geliefde muziekinstrument. Het wordt al duizenden jaren beschouwd als een fundamenteel educatief werktuig om natuurkunde en wiskunde, maar ook meer levensbeschouwende zaken mee te verklaren, voornamelijk vanuit het Oosterse gezichtspunt. Maar, ondanks de hoge waardering bij intellectuelen, heeft het nooit een grote populariteit in zijn algemeenheid onder de mensheid gekend.
Het staat sinds 2003 op de Lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid. Er is, bijvoorbeeld, gespeelde muziek en informatie over het instrument aan boord gegaan van de twee Amerikaanse Voyagers.
Op Wikipedia is er zeer veel over chakra's te lezen, waaronder: "Fysiologische of andere medische invloeden van chakra’s op het menselijk lichaam zijn niet wetenschappelijk aangetoond, noch het bestaan van chakra’s zelf. Het betreft een metafysisch/filosofisch concept.
Afhankelijk van de historische invulling van het chakra-concept is er sprake van vijf,[4] zes, zeven, negen, twaalf of zevenentwintig chakra's, waarbij een chakrastelsel met zeven chakra's het meest bekend is geworden in het Westen.
De klassieke chakrastelsels hadden geen eenduidige kleurdefinitie. De kleuren van het kleurenspectrum (regenboogkleuren) werden pas eind jaren 60 aan chakra's toegekend door Christopher Hills, in zijn boeken 'Nuclear Evolution: A Guide to Cosmic Enlightenment', gepubliceerd in 1968, en het vervolgboek 'Nuclear Evolution: The Rainbow Body' uit 1977."
Nota: We zijn volop onze Encyclopedia Spiritualia aan het aanvullen... Weet je er iets aanvullends over het thema 'chakra's' te vermelden? Laat het ons gerust weten via 'Mijn Commentaar' hier onderaan.
Interessante, reclameloze bijdragen, met een meerwaarde voor onze lezers, komen in onze rubriek Encyclopedia Spiritualia terecht, waarvan hier de link!