Hierna drukken we een persbericht van gebruikersorganisatie OIVO af, en we veranderden er - uit beleefdheid - zelfs geen komma aan. Wel vind ik het altijd vreemd dat men spreekt over x% van de Vlamingen, en x% van de Franstaligen alsof men elke Belg heeft geïnterviewd. In elk geval zijn ze met hun enquête bij mij niet aan de deur geweest. Bij jou wel?
Schenk dus niet al te veel aandacht aan de uitslag van deze studie, hoe zwaarwichtig het begin ook luidt. Ter verduidelijking: men begint de de openingswoorden 'Eén op vijf Belgen is bijgelovig...'
Nu moet je wel weten dat men slechts 631 personen heeft geïnterviewd. Eigenlijk hadden ze moeten beginnen met: 126 personen van de 631 geïnterviewden zijn bijgelovig...
Och, laten we even door de vingers zien, en de tekst integraal afdrukken. Ze hebben hun best gedaan om nogmaals in het nieuws te komen en onwetenden het gevoel gegeven dat men er hard aan heeft gewerkt én nuttig werk heeft verricht. Hier gaan we dan ...
Eén op vijf Belgen is bijgelovig en loopt het risico uitgebuit te worden door de markt van de esoterie. Dat zijn de voornaamste conclusies van de studie die het OIVO heeft uitgevoerd met als doel een evaluatie te maken van de consultaties bij helderzienden, genezers en zogenaamd paranormaal begaafden. Er is nood aan reglementering en een meer doorgedreven controle, om manipulatie en bedrog van de consumenten tegen te gaan.
Wie zijn het meest bijgelovig?
De studie toont aan dat Wallonië een percentage bijgelovigen heeft (26%) dat hoger ligt dan het gemiddelde. Onder de bewoners van het Vlaamse platteland bedraagt het percentage bijgelovigen 6%, wat ver onder het nationale gemiddelde van 18% blijft. In vergelijking met 2007 stellen we vast dat er merkelijk meer believers zijn:
. In 2007 geloofden maar 6% van de Belgen in de genezers, terwijl er op vandaag 22% in geloven.
. Voor de gelovers in de voorspellingen van de astrologie en de horoscoop gaan we van 10% naar 15%.
. Het aantal gelovers in voorspellingen van helderzienden is verdubbeld: van 6% in 2007 naar 12% in 2009.
. Het percentage mensen dat in handlezen gelooft, is ook toegenomen: van 8% in 2007 naar 10%.
SOS helderzienden?
Het percentage consumenten die geloven dat helderzienden een bijzondere gave hebben, is van 36% naar 40% gestegen. Die hypothese vindt meer aanhang onder de vrouwen (met 48%) dan bij de mannen (31%). Paradoxaal vinden de meeste Brusselaars dat helderzienden misbruik maken van de naïviteit van de mensen, in Wallonie wordt dat gevoel gedeeld door 94% van de bevolking terwijl maar 22% zich daarbij aansluiten in de Vlaamse steden.
Er is helemaal geen sprake van een gave, maar wel van een goed begrip en kennis van de menselijke psychologie, vaak vergezeld van de wil om van de wanhoop van de consument te profiteren. Mensen die helderzienden gaan raadplegen, hebben immers het gevoel dat ze daar hulp, steun, advies zullen krijgen en daardoor een klaarder beeld zullen krijgen van hun situatie.
De klanten die het meest waarschijnlijk troost zullen vinden bij een helderziende, behoren tot de leeftijdgroep van 30-40 jaar en wonen in Vlaanderen (68%). Met die perceptie van troost en steun vinden bij een helderziende gaan minder Franstaligen (45%) en nog minder Waalse plattelandbewoners (12%) akkoord.
Genezer of helderziende: één pot nat?
We stellen vast dat 15% van de respondenten al een helderziende geraadpleegd hebben, d.i. 8% meer dan in 2007. Vrouwen zijn hun grootste klanten (21%) tegenover 9% mannen.
De populariteit van de genezers neemt ook toe (+6%): 8% van de respondenten zeggen dat ze er al ooit één geraadpleegd hebben. Maar geloven ze er ook echt in of gaan ze er louter uit nieuwsgierigheid naartoe? Gemiddeld 7 op de 100 consumenten zeggen dat de gedachte om een genezer te gaan raadplegen hen aanspreekt. Dat komt talrijker voor onder de inwoners van de landelijke gemeenten in Wallonië (11%) en minder talrijk in Vlaanderen (6%). Meestal (voor 85%) gebeuren de consultaties persoonlijk, maar het gebeurt ook via het internet of de telefoon.
Dat laatstgenoemde kanaal wint heel sterk aan belangstelling en het gebruik ervan is in twee jaar tijd verdubbeld van 4% naar 10%. Er is echter één veel voorkomend probleem: de telefonische raadpleging wordt als gratis aangeprezen, maar de oproep wordt gefactureerd tegen meer dan een euro per minuut.
Op het internet wordt de consument ook aangetrokken door banners met daarop 'gratis consultatie'. Als hij zich daarmee akkoord verklaart, ontvangt hij een esoterische analyse die echter vaak onbegrijpelijk is en tot doel heeft de consument te verleiden tot meer willen weten en tot een tweede, meer volledige studie bestellen: een persoonlijke voorspelling die natuurlijk wel betaald moet worden. Goedgelovige consumenten hebben het moeilijk om te herkennen wanneer ze bedrogen worden. De prijs van de raadplegingen bedraagt doorgaans minder dan 50 euro en sommige diensten worden "gratis" aangeboden, terwijl voor andere diensten spectaculaire prijsverminderingen van 30 à 45 euro toegestaan worden.
Consument ziet bedrog niet helder
Er zijn consumenten voor wie de horoscoop lezen een dagelijkse noodzaak is. Ze geloven rotsvast in de voorspellingen van een krant of een tijdschrift en zijn geneigd te denken dat die voorspellingen voor hen persoonlijk gelden. Nochtans is enige invloed van de stand van de planeten op het lot van een mens totaal onbestaand. Op het wetenschappelijke en astronomische vlak verwijzen de astrologen naar de baan van de aarde rond de zon en beweren ze zonder blozen dat dit traject jaar na jaar identiek is. Maar in werkelijkheid evolueert dat referentiekader van jaar tot jaar en bovendien komt het geboorteteken van de dierenriem van een consument helemaal niet overeen met het teken dat de astrologen bepaald hebben.
De voorspellers doen vage uitspraken want hoe vager en oppervlakkiger de uitspraken, hoe beter de betrokken consumenten zichzelf erin kunnen herkennen. De lacunes worden in zekere zin door de consument zelf ingevuld op een manier die zin geeft aan het geheel. Het volstaat dat er een beetje van alles in de voorspelling gezegd wordt om herkenbaar te zijn voor de consument. Bepaalde zinnen lenen zich daar heel goed voor.
. U hebt er behoefte aan door anderen bemind en bewonderd te worden. Maar toch bent u tot zelfkritiek in staat. Hoewel u enkele minder sterke karaktertrekjes hebt, kunt u die over het algemeen goed compenseren. Soms bent u extravert, meegaand en sociaal; op andere momenten bent u introvert, voorzichtig en terughoudend.
.
Zulke uitspraken zal de consument zonder voorbehoud voor waar aannemen door ze in een scenario te plaatsen en ze te interpreteren in een context die ze voor hem een betekenis geeft. Aanvullende techniek: de atrologen en helderzienden zeggen dingen die de mening van de consumenten bevestigen en hun ideeën staven. Vaak is het zo dat de consument die op een helderziende of een genezer een beroep doet, bijzonder kwetsbaar is of een moeilijke periode in zijn of haar leven doormaakt. De oplossing is dus eenvoudig voor de helderziende of de genezer: het volstaat dat hij zegt dat hij de bron van diens lijden gevonden heeft of dat de consument wel degelijk betoverd is.
Welke technieken worden gebruikt om de consumenten voor zich te winnen?
De meeste websites citeren getuigenissen van mensen die een helderziende of genezer geraadpleegd hebben: het doel daarvan is hun efficiëntie aan te tonen. We zien ook dat bepaalde aspecten van hun privéleven niet vermeld worden, dit om duidelijk te laten aanvoelen aan de consumenten dat bepaalde zaken vanwege het vertrouwelijke karakter niet blootgegeven worden... Die informatie is een foefje dat enkel dient om de consumenten gerust te stellen.
De consultatieprijzen die op de websites vermeld worden, komen niet overeen met reële waardeerbare prestaties. Die prijzen zijn ook aangedikt om daarna met forse afprijzingen te kunnen uitpakken die de aandacht van de consument trekken en hem/haar doen denken dat hij/zij een goede zaak doet. Hoewel er geen enkele consultatie rechtstreeks gehouden wordt, stellen de websites vaak raadplegingen op afspraak voor, maar dat is enkel façade om meer ernstig over te komen.
Conclusie
De commerciële praktijken van bepaalde helderzienden of genezers zijn twijfelachtig: de advertenties in de ongeadresseerde reclamebladen zijn regelrecht bedrog of zelfs oplichterij. Een helderziende of genezer raadplegen wordt vaak ervaren als een middel om snel een oplossing te vinden.
Het OIVO waarschuwt de consument voor deze soort praktijken, die niet de toekomst van de consumenten willen voorspellen of oplossingen willen aanreiken maar wel vertroosting willen bieden tegen betaling. De consument moet wantrouwig zijn want achter bepaalde aanbiedingen gaan direct marketingbedrijven schuil.
Het OIVO verwittigt de te goedgelovige consumenten dat ze zich niet moeten laten vangen in een spiraal van betalingen zonder einde, louter in de hoop dat hun gekste dromen zullen uitkomen.
Het OIVO beveelt aan om de wet op de marktpraktijken in de helderziendensector strikter toe te passen en te controleren.
Daarenboven raadt het OIVO de overheid aan om bijzonder waakzaam toe te zien op de talrijke oplichterijen die helderzienden en genezers (kunnen) plegen bij gebrek aan een concrete omkadering van het "beroep".
Mijn conclusie? Mijn inziens is het spijtig genoeg een waardeloos rapport, vooral als het gaat om 631 geïnterviewden en spreekt alsof men 100% van de Belgische bevolking heeft aangesproken, zijnde: iets van een 11 miljoen.
Van die 631 had er slechts 15%, oftewel een 95-tal, ooit en helderziende bezocht en enkel zij kunnen over hun persoonlijke ervaringen spreken. De andere 85% beantwoordden de vragen uit pure onwetendheid én loutere vooringenomenheid.
Bovendien zijn de vragen aangepast aan de uitgangspunten van de onderzoekers, en die waren niet objectief.
Zo besluit men, onder andere, met: 'De commerciële praktijken van bepaalde helderzienden of genezers zijn twijfelachtig...' hetgeen duidelijk het standpunt is van het OIVO en geenszins van de 631 geïnterviewden.
Toegegeven: tussen elk koren vindt men kaf, en ik schreef het reeds herhaaldelijk dat te midden van al die slapende blinden de éénogen de koningen zijn.
Anderzijds hebben we die éénogen nodig, want mensen die willen ontslapen - en dus ooit wensen te ontwaken - moeten nu eenmaal eerst met de leugens worden geconfronteerd, vooraleer ze ooit de waarheid kunnen zien. En zelfs dat laatste is geen garantie.
Anders gezegd: steun die éénogen. Ze zijn broodnodig!