De Mona Lisa, met olieverf geschilderd op een populierenhouten paneel van 77cm op 53 cm, is een wereldberoemd meesterwerk van de hand van Leonardo da Vinci uit de jaren 1503. Na vier jaar legde hij het werk stil, maar in 1519, net vooraleer hij stierf op 2 mei 1519, zou hij het hebben afgewerkt. De toenmalige Franse koning, Frans I, kocht het van Leonardo voor 4.000 Franse écus en daarna kwam het werk automatisch in de handen van Lodewijk XIV en het hing geruime tijd in het Paleis van Versailles. Na de Franse Revolutie belandde het dan weer in het Louvre. Napoleon I verhuisde het naar zijn slaapkamer in de Tuileries, en daarna kwam het weer in het Louvre terecht. In 1911 is het schilderij op klaarlichte dag gestolen. Nadat het werd teruggevonden, werd het veilig opgeborgen achter een glazen plaat.
Het schilderij is vooral beroemd geworden vanwege de mysterieuze, bijna levensechte glimlach van de Mona Lisa. Anderen zijn echter van mening dat de geportretteerde heel neutraal kijkt. Ook haar ogen zijn heel bijzonder, waar je ook gaat staan, Mona Lisa kijkt je altijd recht in de ogen aan.
Bij vergelijking van dit schilderij met andere schilderijen uit het begin van de 16e eeuw blijkt hoever Da Vinci zijn tijd vooruit was, vooral door het gebruik van zijn sfumato-schildertechniek; een techniek, waarbij de omtrekken van onderwerpen in het schilderij wazig worden gemaakt, zodat de vormen wat vaag worden en de contouren onscherp. Het woord 'sfumato' komt uit het Italiaans en betekent 'rokerig'.
Ook opvallend is dat de linker horizon lager ligt dan de rechter. Dit optische middel is waarschijnlijk gebruikt om de contrapostohouding van het model te benadrukken. De contrappostohouding houdt in, dat het gewicht van het lichaam geheel op een kant rust, waardoor de figuur een beetje schuin komt te staan. Dit drukt beweging uit en maakt het schilderij tot een levendig kunstwerk. Eigenlijk is het werk niet af: het portret mist de wenkbrauwen. En de wijsvinger van haar rechterhand werd niet voor 100% afgewerkt. Er zijn nog enkele onafgewerkte details, maar zullen we hier niet dieper op ingaan.
Kunstkenners hebben zich jarenlang afgevraagd wie model had gestaan voor de Mona Lisa. Was het Da Vinci's moeder, of zijn geheime minnares? Sommigen geloofden zelfs dat het om een vrouwelijk zelfportret van de grote meester zelf ging.
Duitse wetenschappers zeggen nu zeker te weten wie er achter de raadselachtige glimlach van Mona Lisa zit.
Lisa Gherardini, de vrouw van Francesco del Giocondo, een rijke Florentijnse koopman, stond model voor het beroemde portret uit de zestiende eeuw. Lisa was al geruime tijd een mogelijke kandidate, maar "alle twijfels over de identiteit van Mona Lisa zijn nu verdwenen," aldus de experts van de Heidelbergse universteitsbibliotheek.
Het bewijs wordt gevormd door aantekeningen in de kantlijn van een oud boek, dat in feite twee jaar geleden al gevonden werd door Dr. Armin Slechter. Het boek was ooit eigendom van Agostino Vespucci, een kennis van Da Vinci die voor het stadsbestuur in Florence werkte. Het schilderij is ook bekend onder de naam La Gioconda - 'vrolijke vrouw' in het Italiaanse. Dat zou ook verwijzen naar haar de achternaam van haar echtgenoot. Ook is de Franse naam voor de Mona Lisa, La Joconde, sterk verwant met de achternaam Giocondo.
Het model voor het beroemde schilderij Mona Lisa van Leonardo da Vinci heeft dus wel degelijk bestaan en ze ligt begraven in Firenze. Giuseppe Pallantani zegt aan de hand van oude documenten uit een Florentijns archief te hebben uitgemaakt dat Lisa Gherardini, zoals de burgerlijke naam van het model voor de Mona Lisa luidde, begraven is in het klooster van Sant'Orsola in het hartje van de Toscaanse metropool.