In de Belgische wetgeving wordt een schadelijke sektarische organisatie als volgt omschreven : "Elke groepering met een levensbeschouwelijk of godsdienstig doel, of die zich als dusdanig voordoet en die zich in haar organisatie of praktijken, overgeeft aan schadelijke onwettige activiteiten, het individu of de samenleving schaadt of de menselijke waardigheid aantast".
Het schadelijk karakter van een sektarische organisatie wordt onderzocht op basis van de principes welke zijn vastgelegd in de grondwet, de wetten, de decreten, ordonnanties en in de internationale verdragen inzake de bescherming van de rechten van de mens welke door België werden geratificeerd.
In 'De Standaard' verscheen onlangs op de voorpagina een artikel met als hoofdding: 'Geloof Pinksterkerken verhindert medische behandelingen.' Dan werd het nieuwsbericht ingeleid met de woorden: 'Artsen luiden alarmbel over Afrikaanse patiënten. Patiënten die meer heil verwachten van urenlange gebeden dan van medicatie. In het Brusselse Universitair Medisch Centrum Saint-Pierre zijn ze geen uitzonderingen meer.
"Het zijn veelal Afrikanen die in de greep van Pinksterkerken zijn geraakt," zeggen de arts Anne-Françoise Gennotte en de psychologe Marcella Ares. Met andere woorden: de schadelijke religieuze bewegingen van vandaag de dag zijn niet meer de Hare Krishna beweging, noch Sahaja Yoga, noch de Scientologen, zegt het Belgische Adviescentrum voor de Sekten. De meeste in ons land worden door de Pinksterkerken aangericht. Vooral onder de Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse migranten zijn de Pinksterkerken steeds populairder. En precies daarover maakt het Informatie- en Adviescentrum inzake Schadelijke Sektarische Organisaties (Iacsso) zich grote zorgen.
Het centrum, dat tien jaar geleden in de nasleep van de parlementaire sektecommissie werd opgericht, hield een colloquium over 'de actuele toestand van het sektelandschap in België'. En daarbij staat de Pinksterbeweging centraal. "We maken ons vooral zorgen over de gezondheidszorg," zegt Eric Brasseur, directeur van het Iacsso. "Wanneer gelovigen zelfs om religieuze redenen medische behandelingen stopzetten, dan is er een belangrijk maatschappelijk probleem."
Vertel dat maar eens aan Brandon Bays, die in haar boek 'De Helende Reis', verhaalt hoe ze op 6 maanden tijd verlost werd van een tumor zo groot als een voetbal..., zonder medische verpleging, of chemotherapie.
Wrijving tussen medische wetenschap en religie
"Wanneer het gaat om de wrijving tussen de medische wetenschap en religie zijn er drie soorten patiënten,' zegt Anne-Françoise Gennotte, die in Saint-Pierre verantwoordelijk is voor de behandeling van hiv- en aidspatiënten.
"Een eerste groep zijn de gelovigen die, soms tegen de leer van hun kerk in, geen probleem maken van de medische behandeling hier in het ziekenhuis. Zij zeggen wel eens dat ze moe zijn omdat ze urenlang hebben moeten rechtstaan. Of tijdens een vastenperiode hebben ze een hele dag niet gedronken en hun medicatie overgeslagen. Wanneer ze dat vertellen, doen we daar niet lastig over. Integendeel, we moedigen hen aan steun te zoeken in hun geloof. Het belangrijkste is dat ze naar het ziekenhuis blijven komen. Sommige van die patiënten geven ons zelfs een plaats in hun religieuze beleving. Dat wij bijvoorbeeld de 'armen van God' zijn."
"Een tweede categorie zijn de mensen die 'verloren gaan' tussen de diagnose en de effectieve behandeling. 'Dat is sowieso een moeilijk moment. Het is voor niemand gemakkelijk te vernemen dat je hiv-positief bent. Alle mensen reageren daar heel verschillend op. De meeste van onze Afrikaanse hiv-patiënten hebben een sterk religieus gevoel, en zijn vaak lid van een van de tientallen kerken en kerkjes hier in de buurt. Van sommige pastoors krijgen ze dan te horen dat het slecht is om zich in het ziekenhuis te laten behandelen. Of ze worden door hun gemeenschap verstoten omdat het virus een teken van Satan is, en geraken op de dool."
"En dan is er ten slotte de categorie van mensen die een behandeling aanvatten, maar deze plots stopzetten. De voorbije twee jaar hebben we er zo een tiental gehad. Officieel krijgen we daar geen reden voor, maar telkens zijn er heel sterke vermoedens dat hun geloof daarmee te maken heeft, dat ze niet meer mogen van hun pastoor."
Onlangs hebben Gennotte en Ares het bij een jong meisje meegemaakt. "Zij was hiv-positief en zette op een bepaald moment de behandeling abrupt stop," zegt Marcella Ares. "We zagen haar niet meer, tot ze twee maanden later samen met haar ouders weer bij ons aanklopte. Die ouders waren razend. Hun pastoor had hen gezegd dat bidden en vasten een veel betere remedie tegen het aidsvirus was dan de ziekenhuisbehandeling. Maar dat bleek helemaal niet te helpen. Twee maanden later was het virus er nog steeds, die mensen geloofden de pastoor niet meer."
Deze Pinksterkerken hebben hun wortels voornamelijk in zwart Afrika - er zijn ook Zuid-Amerikaanse kerken - en bevinden zich vooral in Antwerpen en Brussel. Een deel ervan zijn erkend. Vele andere, vaak obscure, kleine gemeenschappen, zijn dat niet. Die kerken bevinden zich in zaaltjes, garages of huiskamers, waar God en Satan tegenover elkaar worden gezet. Spirituele leiders drijven er de duivel uit lichaam en geest van volgelingen. Andere rituelen zijn streng vasten en lang rechtstaan.
Het meest gevoelige moment voor Afrikaanse migranten om onder invloed van dergelijke kerken te geraken, is bij hun aankomst in ons land. "Vaak zijn ze op dat moment heel kwetsbaar," zegt Anne-Françoise Gennotte. "Ze kennen de taal, de gebruiken, de regels niet. Ze hebben vaak ook geen voedsel of dak boven hun hoofd. Van die kwetsbaarheid maken die kerken gebruik. Ze bieden een sociaal vangnet aan, de warmte van een gemeenschap."
De ledenwerving van die kerken gebeurt niet alleen bij gedesoriënteerde nieuwkomers. Gennotte en Ares hebben al gezien hoe vertegenwoordigers van kerkgemeenschappen het ziekenhuis binnenkomen. "Het is altijd moeilijk om met honderd procent zekerheid te zeggen dat ze een kerk vertegenwoordigen," zegt Ares. "In ieder geval zie je hier soms mensen aan een ziekenhuisbed staan, die zeggen familieleden te zijn, maar het niet altijd zijn. Vermoedelijk worden zo de eerste contacten met een van de kerken gelegd."
"We merken dan ook wel dat er iets niet pluis is, maar we gaan de patiënten daar niet mee confronteren," zegt Marcella Ares. "We moeten koste wat kost vermijden dat het wankele vertrouwen geschaad wordt. Het laatste wat we willen, is dat er geen enkel contact meer is. Daarom zoeken we nooit het conflict op. Wanneer patiënten het einde van een behandeling aankondigen, proberen we hen natuurlijk van het tegendeel te overtuigen. We discussiëren daarover, maar we laten het nooit tot een breuk komen. Want als we ze verliezen, waar komen ze dan terecht? Ze dreigen verstoten te worden door hun gemeenschap, misschien gaan ze terug naar hun moederland. En dat terwijl ze hiv-positief zijn."
Hoewel het vaak dansen op het slappe koord is, lijkt de zachte hand vooralsnog de beste oplossing. "Maar als dat niet werkt, als het niet anders kan, dan moet het via de rechter,"zegt Gennotte. "Dat hebben we al gedaan in het geval van een hiv-besmette zwangere vrouw. Ze weigerde de behandeling, ook voor haar baby. Wat doe je in zo'n geval, wanneer het leven van een derde persoon in het gedrang komt? Het probleem is dat de eerste levensdagen van zo'n kind cruciaal zijn, om eventueel te vermijden dat het zelf ook besmet zou zijn. Maar de moeder wilde het kind niet afstaan, en na de bevalling onmiddellijk naar huis terugkeren. We hebben toen van de jeugdrechter gelijk gekregen, en we hebben het kind enkele dagen gedwongen in het ziekenhuis kunnen houden. Zo kon het de noodzakelijke behandeling krijgen."
De artsen van het Universitair Medisch Centrum Saint-Pierre willen dergelijke situaties in de toekomst liever vermijden, en vooral voorkomen dat het fenomeen zich verder verspreidt. "Daarom willen we in de eerste plaats een goed overleg met de vertegenwoordigers van deze kerken," zegt Gennotte. "Zij kunnen de mensen ervan overtuigen dat hun virus geen teken van Satan is. Deze religieuze leiders kunnen trouwens veel meer doen. Zo zou de voorlichting over condooms via hen beter kunnen verlopen. Want zelfs dat is bij een groot deel van de Afrikaanse gemeenschap nog niet ingeburgerd."
Het adviescentrum voor de sekten focust op die manier op één deeltje van de hele Pinksterbeweging. De allochtone kerken waarover het hier gaat, zijn maar één verschijningsvorm. Ook bijvoorbeeld de charismatische beweging, die in het koningshuis populair is, behoort tot de Pinksterbeweging. Het enige wat alle onderdelen verbindt, is een sterk geloof in de heilige Geest.
De Afrikaanse Pinksterkerken in ons land spelen heel erg met de tegenstelling tussen Satan en God. Via duiveluitdrijving en langdurige gebeden kan het kwaad worden bestreden. Eenzelfde behandeling geldt ook voor ziektes. Zo is het aidsvirus voor Afrikaanse gelovigen een teken van Satan, dat niet met de medische wetenschap kan worden verdreven. Daarover komen vandaag op het colloquium in het federale parlement Anne-Françoise Gennotte en Marcella Ares getuigen. Zij zijn arts en psycholoog in het Brusselse Universitair Medisch Centrum Saint-Pierre en zien in hun dagelijkse praktijk Afrikaanse patiënten uit de buurt afhaken. Massaal gebeurt dat niet, maar toch genoeg om zich zorgen te maken. Zo zijn er de afgelopen jaren een tiental gevallen geweest van patiënten die de behandeling bruusk hebben stopgezet."En dat zijn dan alleen de mensen die we bereiken," zeggen Gennotte en Ares. "Wie weet hoeveel besmette mensen er rondlopen die hun weg naar het ziekenhuis niet vinden?"
Tot besluit: Ja, het thema 'AIDS' is een zwakke en pijnlijke plek, en ik zal geen reclame maken voor die Pinksterbeweging, noch maak ik er deel van uit - maar, er is een 'maar'...
De 'Universele kerk van het rijk Gods' heeft weliswaar geen al te goede reputatie. Maar deze 'kerk' heeft niets te maken met de 'Pinksterbeweging', alhoewel men in de media schrijft van wel. De 'Igreja Universal do Reino de Deus', oftwel de 'Universele kerk van het rijks Gods', werd in 1977 in Brazilië gesticht door een gewezen bediende van de loterij van Rio, Edir Macedo, die zich de titel van bisschop heeft toegeëigend.
Deze sekte beweert zes miljoen gelovigen te hebben in de wereld, van wie de helft in Brazilië, waar zich 2.000 van de 2.500 tempels bevinden die haar toebehoren in 46 landen. Ze controleert tientallen radiozenders en tv-stations, bezit enkele kranten, een uitgeverij en een bank. De kerk kwam al herhaaldelijk in opspraak wegens afpersing, uitbuiting en het witwassen van drugsgeld. In Antwerpen huist de 'Universele kerk van het rijk Gods' sinds februari 1996 in de voormalige cinemazaal 'Rubens' aan de Carnotstraat. Maandelijkse huurprijs: 5.000 euro. De meeste 'gelovigen' zijn zwarte Afrikanen , Brazilianen en mensen die Portugees spreken.
De Pinksterbeweging daarentegen, een stroming binnen het christendom die sterk de nadruk legt op de Heilige Geest, heeft naar het schijnt 400 tot 600 miljoen aanhangers. Al die gelovigen zijn naar het schijnt 'ondergedompeld in en bekleed met de bovennatuurlijke toerusting van de Heilige Geest'. Die beweging werd in 1906 door een zekere William J. Seymour (1870-1922), een zwarte predikant uit Louisiana, opgericht, die wegens zijn huidskleur niet door andere kerken werd aanvaard. Daarom stichtte hij zijn eigen kerk. Reeds een jaar later, in 1907, verscheen de Pinksterbeweging in Amsterdam. Het aantal christenen behorend tot de Pinksterbeweging in Nederland wordt vandaag de dag geschat op 140.000 gelovigen. Het aantal gemeentes wordt geschat op ruim 600, maar hoe precies deze schattingen zijn, is moeilijk te zeggen, omdat de Pinksterbeweging in Nederland ernstig versplinterd is.
Nu is de vraag of de 'Universele kerk van het rijk Gods' misschien verward wordt met de 'Pinksterbeweging'. Ik weet het niet. Anne-Françoise Gennotte en Marcella Ares denken waarschijnlijk dat ze één en dezelfde pot nat zijn. Maar ja...: geen enkel bedrijf verliest graag klanten.
Anderzijds zijn er in onze gewesten ook zeer vele bijgelovige mensen, miljoenen zelfs, en dus niet enkel en alleen buitenlanders. Aidsvirus een teken van Satan? Geen slecht afschrikmiddel voor de naïeve, onwetende mens, zou ik zeggen. Ook onze kerken speelden, en spelen nog altijd, met dat woordje 'duivel'. Nog nooit heeft er iemand een duivel gezien, behalve in hun verbeelding, aangewakkerd en versterkt door de kracht van het denken. Maar, heb je enig idee hoeveel mensen er elk jaar naar Lourdes gaan? Ook enig idee waarom? Als mensen naar Lourdes trekken om van een andoening te genezen en dus de hospitalen trachten te vermijden... zijn artsen daar al tegen in opstand gekomen en de alarmbellen tot in Rome geluid?
Enig idee hoeveel mensen er elke week naar een kerk gaan, en daar een kaarsje opsteken teneinde betere levensomstandigheden, een betere toekomst, een betere gezondheid, of wat dan ook te verkrijgen? Enig idee hoeveel priesters elk jaar aan duivelsuitdrijvingen doen, gewoonweg omdat ze zelf nog in duivels en demonen geloven, en daardoor dat geloof extra versterken, zowel bij zichzelf als bij anderen? Als ik doorga, wordt het een boek. In het kort: menselijke gedachten zijn krachtiger dan we kunnen vermoeden. Mijn inziens zijn gedachten die mensen naar buiten toe projecteren de basis van waarneembare gevolgen. In de videoclip hierboven krijgen we het zoveelste bewijs dat de onderzoekers het onderzochte met hun eigen denken beïnvloeden. En, hoe meer mensen dezelfde gedachten uitzenden, hoe sterker het eindproduct van hun denken. En de ene mens jaagt de verbeelding van de medemens op - tot in het oneindige, enzovoorts. Hetzelfde gebeurt, bijvoorbeeld, bij 'de meer primitieve mens' die nog aan voodoo doet.
Geloof me of niet: er is nog veel kaf onder het koren, met als gevolg dat er in de volgende generaties nog zéér veel werk aan de winkel is. Laten we met de huidige generatie beginnen - beseffende, dat het niet is omdat iemand universitaire studies heeft gedaan dat zijn 'weten' gelijk is aan zijn 'zijn', in de veronderstelling natuurlijk dat er een 'zijn' aanwezig is. Zelfs Diogenes zocht in zijn tijd naar een 'mens', en vond hem niet.
En als de duivel in jouw lichaam huist, of indien kanker in jouw lichaam is binnengeslopen, bekijk dan de volgende videoclip en hoor wat James Randi te vertellen heeft over Meestergenezer Peter Popoff. Luister vooral naar het verhaal van de 'gelovigen' en bekijk hun handelingen: zo werkt het denken van de mens nu eenmaal. Van elke mens? Wat denk jij, beste lezer? Ken jij veel uitzonderingen op de regel?
Graag besluit ik dit nieuwsberichtje met de woorden: "Laat hij die vrij is van zonde de eerste steen werpen - en, zalig de armen van geest."