In een democratisch leefsyteem als het onze is vrije meningsuiting een utopische gedachte en een leugen voor al wie er geloof aan hecht. Probeer maar eens jouw geloofsovertuigingen, of meningen, publiekelijk te verkondigen zonder dat je wordt aangevallen, vervolgd, of met geweld of met de dood wordt bedreigd.
Feit is: 7 miljard mensen = 7 miljard meningen - en, voor elke pro loopt er wel ergens een contra rond, voor elke opbouwer een afbreker. Evenwicht wordt dat genoemd, oftewel: yin is gelijk aan yang.
Van iemand die pas overleden is, lezen we meestal dingen hoe goed en braaf die mens wel was. Niet dat hij, bijvoorbeeld, een aartsleugenaar was, een hoerenloper, een luiaard, een iemand die zijn vrouw en kinderen afsloeg nadat hij bezopen thuiskwam, enzovoorts. Over de doden geen kwaad geproken, luidt het in de volksmond. En, over de nog 'levenden'?...
'Leven' is moeilijk te definiëren. Leeft een haar, dat op ons hoofd aangroeit? En de nagels aan onze vingers en tenen...? Leven die wel? Zijn er mensen die 'leven' en niet door de inhoud van hun brein, hun verleden, en door hun omgeving worden geleefd? Laten we snel naar een ander onderwerp overgaan...
Momenteel lopen er zowat 7 miljard stervelingen op deze aardkloot rond, oftewel 7.000 miljoen als dit jou iets meer zegt. In het jaar 2112, binnen 100 jaar dus, lopen daarvan misschien nog enkele van rond: de hedendaagse pasgeborenen. Maar jij, noch ik, noch 99,9999% van de rest van het huidige mensdom zal er nog zijn.
Vroeg of laat zullen we de aardkorst aandikken, en zij die verkiezen gecremeerd te worden, worden sneller uitgestrooid, of worden in een potje - ergens op een schoorsteenmantel - bewaard.
De natuur kent seizoenen. Toch bij ons - want, er zijn plaatsen op Aarde waar de bomen altijd groen zijn en dus geen herftsen of winters doormaken.
In elk geval: dingen werwelken, sterven langzaam af, en gaan tenslotte dood.
Waarom het ene blad aan een boom door een schimmel of insect wordt aangevallen, of sneller van de tak afbreekt, is mij een raadsel. Een raadsel die ik - als niet-wetenschapper- niet wens op te lossen, maar wel aanvaard. Het gehele bestaan is - volgens mij - een raadsel. En, 'in het bestaan van alles' gaat alles wat geboren wordt dood.
Vogels, vissen, insecten, planten, bomen, dieren, mensen, planeten, zonnen, en wat dan ook, worden geboren om een tijdelijk bestaan te leiden, af te takelen, te sterven, en om uiteindelijk plaats te maken voor het 'meer veredelde nieuwe'. Weet, dat we ooit holbewoners zijn geweest: we komen dus van heel ver.
In de Middeleeuwen, bijvoorbeeld, was de gemiddelde levensverwachting van de mens rond de 35-40 jaar. Vandaag de dag: rond de 70-80. Anders gezegd: onze lichamen hebben meer tijd nodig om - met betrekking tot erfelijkheidsfactoren - bepaalde ziektes in zichzelf te bestrijden; ziektes, die indertijd niet bestonden, gewoonweg omdat het merendeel van de mensheid de leeftijd van 80 jaar praktisch nooit bereikte.
Kanker bestond toen ook al, maar er zijn nieuwe ziektes opgetreden, zoals AIDS, bijvoorbeeld. Indertijd, toen enkelingen met zo'n aandoening op het toneel verschenen, werden ze veiligheidshalve uit de maatschappij verwijderd, en dus geïsoleerd. Vandaag de dag is AIDS iets waarmee iedereen mee zou kunnen rondlopen en dus een algemeen aanvaard 'verschijnsel'.
Vandaag verschenen er in de kranten 2 artikels - en, voor al wie momenteel met kanker rondloopt, roepen ze hoogstwaarschijnlijk tegenstrijdige emoties op. Het ene artikel kan de gedachten oproepen: "45 jaar? Ik heb ook kanker, 'k ben 60 en ik leef nog!". Maar, indien dezelfde persoon het tweede artikel leest, borrelen er misschien andere gedachten in datzelfde brein op.
Zo schreef één van de lezers het volgende commentaar...: "Jullie hebben allebei geluk gehad om een dergelijke begrijpende baas te hebben. Jullie konden ook naar hem toestappen om hem/haar te vertellen wat er in jullie lichaam fout ging. Het is later fijn als je op begrip hebt kunnen rekenen en je nadien terug aan de slag kan. Ik heb een zware behandeling van darmkanker met verschillende operaties, chemo en bestralingen achter de rug en op de dag dat ik terug aan de slag wilde gaan moest ik van mijn toenmalige werkgever een onderzoek ondergaan dat hij na die gebruikte om mij dadelijk te ontslaan. Ik ben steeds sterk verbonden geweest met het werk dat ik deed en werkte dag op dag tot wel 15 uur per dag in de keuken als chef. wanneer je zo ziek bent geweest en dan nog eens de klap krijgt dat je niet meer goed genoeg bent om uw job uit te voeren is dat nog een keer zo erg. Ik voelde mij totaal afgeschreven en een paar pogingen om uit het leven te stappen zijn het gevolg geweest. Daarom mag je jezelf de hemel in prijzen met zo een goede baas."
Het eerste artikel: "Stichtster borstkanker.net zelf aan kanker overleden"...
De 45-jarige Nancy Wauters, initiatiefneemster van borstkanker.net, is net overleden aan kanker en werd vandaag in Meldert-Aalst begraven. Haar site trekt jaarlijks een half miljoen unieke bezoekers.
Toen ze in 1998 borstkanker kreeg, zocht Nancy Wauters het internet af naar informatie. ‘Ze vond die vooral in het Engels', zegt haar zus Yannic. ‘Ze wilde alles voor Vlaamse vrouwen beschikbaar stellen en dus begon Nancy, die germaniste was, alles te vertalen en op haar site te posten.'
‘Die site kreeg al snel veel waardering', zegt Kris Heremans van de Vlaams Liga tegen Kanker. ‘Dat komt doordat Nancy zich omringd had met minstens dertig specialisten. Alles wat ze schreef, was door iemand van dat team gecontroleerd.'
Nancy genas en kon haar werk bij uitgeverij Wolters Kluwer hervatten. ‘Nancy was zeer waardevol voor het bedrijf. Toch zullen we nog het meest haar persoonlijkheid missen: ze was een vechter. Tussen de behandelingen door kwam ze altijd werken. Zonder klagen', zegt collega Joe De Puydt.
Negen jaar na de ontdekking van de borstkanker vonden dokters een tumor in Nancy's hoofd en uitzaaiingen in de longen. Weer een lange behandeling, weer herstel. Tot Nancy vorige zomer weer uitzaaiingen kreeg...
Het tweede artikel: "Kanker maakte ons nog betere werknemers".
Twee zussen. Twee carrièremadammen. Nathalie (39) en Patricia Verbesselt (36) uit Vilvoorde ontdekten allebei borstkanker op dezelfde dag. Gevolg: chemo, bestralingen en een jaar niet meer aan het werk. Tot ze vonden dat ze weer klaar waren voor hun job. Alles in eigen tempo. ‘Een beetje zoals Martine Tanghe', klinkt het. ‘De Vlaamse Liga Tegen Kanker, die getuigenissen van ex-kankerpatiënten op de werkvloer verzamelt, zegt dat het niet makkelijk is om na kanker terug aan het werk te gaan. Als kankerpatiënt moet je ook uit je schulp komen en tonen dat je geïnteresseerd blijft.' Maar ook de steun en vooral het begrip van collega's en bazen op het werk zijn van levensbelang, blijkt uit hun getuigenis.
Jonge, ferme dames van vooraan in de dertig. Knap en zelfverzekerd. De een is accountmanager bij een firma die gadgets importeert, de ander de rechterhand van de CEO van een bedrijf in liften. Succesvol en veelbelovend dus. Maar dan, op een mooie dag, komt het grote kankerspook langs. Bij hen allebei en op hetzelfde moment.
‘We hadden de dag voordien samen naar een show van Kom Op Tegen Kanker gekeken', vertelt Patricia. ‘Ik weet nog dat Phara de Aguirre toen ook kanker had. De volgende dag deden we allebei aan zelfonderzoek. Onder de douche. Je weet maar nooit. En ongelooflijk maar waar: allebei voelden we een knobbeltje in onze borst.'
Patricia kreeg onmiddellijk te horen dat het kwaadaardig was. Dat het weg moest. Nathalie leek meer geluk te hebben. ‘Volgens de dokters was het wellicht een ontstoken klier.' Maar helaas. Na drie maanden was het knobbeltje verdubbeld in omvang en moest ook Nathalie de hele kankerbehandeling ondergaan.
‘Baas, ik heb een probleem'
Het kankerspook had de zusjes serieus te pakken. Hun boezem, zowel de linker- als de rechterborst, moest worden verwijderd. Naast de angst die ze hadden voor hun gezondheid, maakten ze zich ook zorgen over hun werk. Dat wat ze met hart en ziel deden. ‘Ik werkte zonder morren zeven dagen per week', zegt Patricia. ‘Ik vond dat niet erg. Ik werk vaak samen met Chinezen en dat is daar heel gewoon.' Ook Nathalie was zo'n werkpaard. ‘Ik deed niets liever dan werken.'
‘Baas, ik heb een groot probleem, ik heb kanker', zei Patricia. ‘Mijn baas reageerde goed. Maar ik voelde me vooral schuldig. Ik wou mijn klanten niet in de steek laten. Alle zaken werden doorgegeven aan mijn collega's. Het moest snel gaan want ik moest meteen onder het mes.' Patricia handelde alles zakelijk af. Ook zus Nathalie deed dat. ‘Het was moeilijk om de deur achter ons dicht te trekken, maar het moest.'
Dineetje betaald
De zussen werden in het zwarte gat van de kanker meegezogen. Bestraling, chemo, ziek zijn. Patricia: ‘Onze mama heeft zich de benen van onder haar lijf gelopen. Ze nam een jaar verlof zonder wedde om er voor ons te zijn. Ze ging mee naar de chemo en de bestralingen, deed boodschappen, de afwas, maakte eten klaar en ging zelfs wandelen met onze honden. Zij en onze pa waren natuurlijk doodongerust, maar ook zij zijn doorzetters. Harde werkers. Hun twee dochters verliezen, dat kon niet. We moesten en zouden het halen. Punt uit.'
Nathalie: ‘Tussen de therapieën door hield ik me bezig met mijn dochtertje Laurence. Ze ging toen naar het eerste leerjaar en ik hielp haar elke dag met haar huiswerk.' Patricia had een vriend en probeerde gewoon te leven, in goede maar ook in kwade dagen. ‘Gelukkig was mijn zus er. Nathalie wist wat ik meemaakte en omgekeerd. Ik kreeg smerig gif in mijn lichaam en zij ook. We takelden samen af. Het klinkt wat vreemd, maar het is wel fijn om iemand te hebben die op hetzelfde moment hetzelfde doormaakt.'
Het werk leek veraf. Maar niet altijd. Nathalie en Patricia wilden koste wat het kost in contact blijven met hun bazen en collega's. En dat bleek omgekeerd ook zo te zijn. ‘Onze collega's stuurden kaartjes en bloemetjes. Gewoon zomaar. Sommigen kwamen ook langs. Niet één keer, maar geregeld', zegt Patricia. ‘Mijn baas gaf me zelfs een dineetje cadeau. Gewoon voor mijn vriend en ik, voor ons tweetjes. Ik vond dat heel lief.' Nathalie knikt. ‘Mijn baas belde me een dag na de operatie om te weten hoe het was geweest. Ik was nog te groggy om hem te antwoorden.'
Na een jaar waren ze er weer bovenop. Min of meer. Ze konden weer aan de slag. En daar wringt vaak het schoentje volgens de Vlaamse Liga tegen Kanker, die woensdag getuigenissen zal overhandigen aan minister van Werk Monica De Coninck (SP.A) over de problemen die ex-kankerpatiënten ondervinden als hun professionele leven weer begint. ‘Mensen botsen op een muur van onbegrip als ze na hun zware kankerbehandeling een tijdlang deeltijds willen werken. Of als ze werk vragen dat aangepast is aan de beperkingen die het gevolg zijn van hun behandeling', klinkt het. ‘Sommigen worden zelfs ontslagen.'
Maar het kan dus ook anders. Bij de zusjes Nathalie en Patricia was het net omgekeerd. ‘Onze bazen vonden het geen enkel probleem dat we het in het begin wat rustiger aan deden.' Nathalie bleef elke woensdag thuis, Patricia werkte de eerste maand parttime.
‘Een van de grote fouten die je als kankerpatiënt kan maken, is dat je te snel terug aan het werk wil. Dat is niet goed. Dan kan je inderdaad moeilijk mee en ben je vaker vermoeid. Wij hebben extra lang gewacht om de stap naar het werk weer te zetten. Maar ook wij waren de eerste weken doodop', zeggen ze. ‘Op onze vrije dagen sliepen we vaak. En wees maar zeker dat onze moeder ons in de gaten hield. Ze wilde niet dat we te snel weer full speed vooruit gingen.'
Eerste dag terug
‘De eerste dag op het werk waren we bloednerveus', zegt Nathalie. ‘Maar dat ging snel over. Net omdat we tijdens onze ziekte het contact met de collega's en de bazen niet waren verloren. Niet alleen zij moeten uit hun schulp kruipen, ook jij als kankerpatiënt moet dat doen. Ik ben bijvoorbeeld naar het personeelsfeest geweest. Met mijn pruik.'
Patricia: ‘Ik stuurde tijdens de behandelingen zelfs foto's door met gekke beelden van mijn kaal hoofd. Zo wennen ook zij aan jouw ziekte. Vergeet niet dat je er na je ziekte in het begin nog helemaal anders uitziet. Opgezwollen, geen of weinig haar, andere huidskleur.'
Nathalie knikt. ‘Tussen de bestralingen en chemo's door, op goeie dagen, gingen we zelfs naar het werk. Om een praatje te maken, ook met de bazen.'
Of ze ooit bang waren om hun werk te verliezen? ‘Neen, dat niet. Maar ik begrijp wel dat mensen dat zijn. Omdat niet elke baas zo begripvol is als onze bazen', zegt Nathalie. ‘Zij gunden ons echt alle tijd om terug te keren. Om er weer te staan. Toen ik terugkeerde, moest ik bijvoorbeeld met een heel nieuw loonprogramma voor het personeel aan het werk. Niet simpel. Maar ze hadden geduld. Dat moet ook. Bazen die mensen na hun ziekte een andere functie geven, hebben ongelijk. Je verliest je talenten en capaciteiten niet door kanker hé. En ze mogen ook niet vergeten wat je al die jaren voor het bedrijf hebt betekend. Dat vergeten veel bazen snel, denk ik.'
De zussen zijn het erover eens: kanker kan op het werk ook voordelen hebben. ‘Het verrijkt je, ook al is het een rotziekte en wens ik ze niemand toe', zegt Patricia. ‘Ik kan nog stress hebben, maar ben er veel rustiger in geworden. Ik heb nu ook een winkeltje in sjaals. Worden die sjaals niet op tijd geleverd, dan was vroeger het kot te klein. Nu ga ik gewoon rustig die sjaals zelf halen.' Ook Nathalie is veranderd. ‘Ik zeg sneller mijn gedacht en ook ik ben stressbestendiger. Kanker maakt van jou geen mindere werknemer. Integendeel. Het maakt je zelfs een betere.'
Nathalie werkt nog altijd in hetzelfde bedrijf, Patricia combineert haar winkeltje met nog twee andere jobs. ‘Op mijn nieuwe werk weten ze niet dat ik kanker heb gehad. Waarom ik het niet heb gezegd? Misschien omdat je in het begin bang bent dat ze je anders zullen beoordelen. En als zij niet vragen naar je gezondheid, dan zeg ik daar ook niets over. Nu staat het wel in de krant, natuurlijk. Ze zullen mijn voorgeschiedenis nu kennen. Ach, ik heb nog altijd het geluk dat ik voor goeie bazen werk. Ik denk dat ze er wel goed op zullen reageren.
Tenslotte, een derde artikel: "Grotere kans op borstkanker door mammografie".
'Het screenen van jonge vrouwen met een verhoogd risico op borstkanker met een mammografie, geeft hen net een grotere kans om de ziekte te krijgen.' Dat is de conclusie van een Nederlandse studie. In België gaat het om een honderdtal patiënten. 'We vermoedden al langer dat deze vrouwen gevoeliger zijn voor straling', zegt borstkankerspecialist Jan Lamote.
Vrouwen met een mutatie in hun BRCA1- of BRCA2-gen lopen tot twee keer meer kans op borstkanker als er voor hun 30ste röntgenonderzoek op hun borstkas wordt verricht. Dat schrijven Nederlandse onderzoekers in de online British Medical Journal. 'Vrouwen die draagster zijn van die mutaties hebben sowieso al een aanzienlijk grotere kans op het krijgen van borstkanker dan vrouwen die geen draagster zijn', legt onderzoekster Anouk Pijpe uit. 'Daarom worden zij vanaf relatief jonge leeftijd gescreend, om een eventuele kanker in een zo vroeg mogelijk stadium te ontdekken.'
De onderzoekers vroegen aan 2.000 vrouwen met een dergelijke mutatie hoeveel keer ze voor hun dertigste gescreend werden, welke soort, op welke leeftijd en hoe vaak. Uit statistisch onderzoek blijkt dat zij anderhalf tot bijna twee keer meer kans hadden op borstkanker als ze voor hun dertigste röntgenstraling hadden kregen. 'Hoewel die screening dus nodig is, blijkt dat ze op zeer jonge leeftijd net het risico op borstkanker bij deze groep verhoogt', aldus Anouk Pijpe. Onder röntgenstraling verstaan de onderzoekers alles waarmee de borststreek in beeld wordt gebracht en waarvoor radioactieve straling wordt gebruikt: dus röntgenfoto's, mammografieën en CT-scans.
Magneet in plaats van stralen
In Nederland bestaat al langer een richtlijn dat borstkankerscreening bij jonge BRCA1/2-mutatiedraagsters niet meer automatisch met een mammografie gebeurt. Ook in België volgen dokters die. 'Bij deze groep vrouwen screenen we, als ze jonger dan 30 zijn, met een NMR. Die gebruikt een magneet in plaats van röntgenstralen. Pas als we daarop iets zien, doen we heel gericht een mammografie. Zo houden we de straling zo beperkt mogelijk', vertelt oncologisch chirurg en borstkankerspecialist Jan Lamote (VUB). Eerdere studies over het onderwerp waren niet eenduidig. 'Dit artikel bewijst nu dat we gelijk hadden om heel voorzichtig te zijn met het bestralen van de borst bij deze jonge vrouwen.'
De onderzoekers vragen nu een internationale aanbeveling om bij deze groep vrouwen niet meer met röntgenstralen te screenen. Zowel de onderzoekers als Lamote benadrukken wel dat de rest van de vrouwen - zonder de mutatie of mét, maar ouder dan 30 - geen enkele reden heeft om bang te zijn voor een mammografie. 'Uit eerder onderzoek bleek al dat vrouwen uit de algemene bevolking geen verhoogd risico op borstkanker hebben na blootstelling aan stralingen', besluit Jan Lamote.