Bijna dood ervaringen (BDE) - door Julien Hendrickx

Sommige mensen beweren over een soort helderziendheid of buitengewoon aanvoelen te beschikken, na een BDE. Het is minder bekend dat er ook mensen zijn met negatieve BDE, die meer doen denken aan de hel dan aan de hemel. Dit is verwant aan andere gelijkaardige ervaringen die mensen hebben beschreven, maar die veroorzaakt zijn door totaal andere factoren.

Als verklaring voor BDE en wat ermee verwant is, wordt er ook wel eens gegrepen naar de vergelijking van de hersenen met een TV, of radio-ontvanger. De hersenen zouden niet de ervaring of het signaal produceren, want het signaal bestaat onafhankelijk van de ontvanger. Je kunt kosmische straling of licht - waarvan het visuele spectrum maar een klein deeltje inneemt - beschouwen als het elektromagnetische spectrum, dat afkomstig is van zenders, zoals hemellichamen en andere kosmische formaties. Maar een lichaam ontvangt niet alleen, doch zend ook uit, en dus kun je de hersenen zowel als zender evenals ontvanger beschouwen. De centrale vraag is wie of wat de zender of ontvanger ontwerpt, of met andere woorden: 'Hoe zouden we de gebruiker definiëren? Wie of wat was er het eerst?' Maakt deze overweging het niet noodzakelijk dat de gebruiker, de zender en de ontvanger als een onverbrekelijke éénheid worden gezien, die één is in de bron of het Absolute? Deze moeilijke vraag trachten te beantwoorden zou dit artikel onnodig lang maken en ons te ver afleiden van het eigenlijke onderwerp. Dit is stof voor een ander website artikel waarin de aard van onze waarnemingen centraal staat, en wordt ontleed.

Er zijn de dag van vandaag talrijke mensen die op de kar van de kwantummechanica springen om de ongewone - en in wetenschappelijke zin ongeoorloofde - verklaringen van BDE en andere paranormale toestanden te verklaren. De achterliggende gedachte is dat in de kwantummechanica de toestanden van materie ook niet rationeel zijn te verklaren vanuit het gezonde dagdagelijkse verstand en de gewone zintuiglijke ervaringen waarop dit is gegrondvest. Maar deze conclusie is niet gerechtvaardigd, al was het maar alleen al door het feit dat de kwantummechanica de nauwkeurigste voorspellende wetenschap is die er momenteel bestaat. Dit geldt zowel voor de wiskunde die achter het materiële gedrag schuilgaat, als voor de verklaringen van de ingewikkelde scheikundige processen die in de natuur voorkomen. Er zijn ontzettend veel toepassingen van deze wetenschap die ons bereiken in ons dagelijkse leven, en waarvan wij niet beseffen dat zij hun ontstaan aan deze wetenschap te danken hebben. Van BDE en aanverwante ervaringen kun je bezwaarlijk zeggen dat zij in deze context passen.

En het moet worden gezegd - een BDE is wat het woord zegt: een bijna doodservaring. En je kunt naar mijn gevoel net zomin bijna dood zijn als dat je bijna zwanger was of bijna de lotto had gewonnen. Het is alles of niets.

2. Een mogelijke verklaring van de inleidende gegevens. (NB: Mijn verklaring is voor het overgrote deel gebaseerd op het jarenlange verwerken en eigen maken van de leer van Gurdjieff onder het toeziende oog van een leraar. Het is een leer, die briljant is neergeschreven door P.D. Ouspensky in zijn boek: 'Op zoek naar het wonderbaarlijke', afgekort: OZNHW).

De apparatuur waarmee bepaald wordt of iemands hersenen, of hart, nog enige activiteit vertonen of niet, kan best ontoereikend zijn. Zo heeft de wetenschap op basis van de formule van Einstein: E= mc2, een proef gedaan met een uiterst nauwkeurige weegschaal, die in staat was miljoensten van een gram te wegen en waarop een stervende persoon werd gelegd die verbonden was met gevoelige detectoren op het lichaam; die, door het meten van hart- en hersenritmen, konden vaststellen wanneer de dood was ingetreden. Indien energie gelijk is aan massa, zoals Einstein had ontdekt, dan moet het gewicht van de energie die het lichaam levend en actief maakte en die bij de dood het lichaam verlaat, te meten zijn. Alleen vreesde men dat bij een tegenvallend resultaat nog niet onomstotelijk bewezen was dat er iets de dood van het lichaam kan overleven, want de apparatuur was misschien niet gevoelig genoeg. Deze weegschaal, de stervende persoon, en de detectoren bevonden zich in een hermetisch afgesloten kubus. Buiten alle verwachting in gaf de weegschaal op het moment van overlijden een macroscopisch gewichtsverlies aan van 30 gram. De richting van de verdwenen energie en de vorm of toestand waarin deze overging, was evenmin te detecteren. De druppel is opgelost in de leegte of het vacuüm of met andere woorden: teruggekeerd naar het Absolute.

Als wij een twee dimensionaal beeld zien - zoals in een stripverhaal, op een foto of op TV - dan ervaren wij dat als driedimensionaal. Zelfs de driedimensionale wereld buiten de zintuigen is op het netvlies niet meer dan een tweedimensionale energetische afdruk die wordt omgezet in een ééndimensionaal signaal. Cognitie en waarneming zijn moeilijke onderwerpen die hun geheim nog steeds niet hebben prijsgegeven. Zo kan iemand - waarschijnlijk door een gelijksoortig (of hetzelfde) mechanisme - op de plaats waar zich voor de amputatie een arm bevond, nog fantoompijn ervaren aan de vingers op de plaats waar hij denkt dat zijn fantoomhand zich op dat moment in de ruimte bevindt. Er zijn zelfs mensen die een arm of been van hun eigen lichaam als wezensvreemd kunnen aanvoelen en dit instinctief trachten van zich af te schudden. Soms gaat het zover, dat de betrokken persoon dit wezensvreemde lichaamsdeel waaraan medisch gezien niets mankeert, laat amputeren.

Mensen zijn te weinig vertrouwd met de vreemde en soms absurd aanvoelende ervaringen die mensen rapporteren als er in hun hersenen iets fout gaat. Wat grasduinen in de boeken van Olivier Sachs en andere neuronpsychiaters, of neuronwetenschappers, kan heel nuttig zijn om bewust te worden van je vastgeroeste vooronderstellingen over leven, bewustzijn en gedrag. Het is dus mogelijk dat er een cognitief mechanisme werkzaam is dat je het gevoel geeft dat je uittreedt, een verschijnsel dat ook in de droom kan worden ervaren. Het is enkel bij het ontwaken dat wij deze ervaring afdoen als een illusie. Maar het is een bekend, maar weinig begrepen gegeven in de wereld van zelfkennis en spiritualiteit, dat de mens slaapt, zelfs als hij denkt dat hij wakker is, omdat hij zich in de waaktoestand bevindt. Moest hij werkelijk even ontwaken tijdens een uittreding, dan zou hij zijn lichaam en persoonlijkheid zien als een dagdroom in waaktoestand.