Wat betekent het om mens te zijn? Wat is het doel van ons bestaan? Het kunnen nadenken over dit soort vragen maakt het menselijk brein uniek. Wij zijn de enige diersoort die dat kan.
En toch lijkt ons brein op dat van een aap. Hoe zit dat? Dankzij baanbrekend hersenonderzoek kan neuroloog Vilayanur S. Ramachandran de lezer in `Zo werkt ons brein echt`naar het antwoord op deze grote levensvraag leiden.
Profesoor dr. Vilayanur S. Ramachandran is hoogleraar psychologie en neurologie, en auteur van `Het bizarre brein`. Zijn werk maakte deel uit van de 'Mind Traveller', een televisieserie van Oliver Sacks. Het bizarre brein werd door de VPRO verwerkt tot een meest interessante documentaire.
Blz. 30: Als we nadenken over onze uniciteit, is het begrijpelijk dat we ons afvragen hoe dicht andere soorten voor ons kunnen zijn gekomen bij het bereiken van onze gezegende cognitieve toestand. Antropologen hebben vastgesteld dat de stamboom van de homininen in de afgelopen paar miljoen jaar veel vertakkingen vertoont. Op verschillende momenten hebben talrijke protomenselijke en mensachtige apensoorten de aarde bevolkt, maar om welke reden dan ook is onze lijn de enige die het 'gemaakt' heeft. Wat voor hersenen hadden die andere homininen? Zijn ze ten onder gegaan omdat ze toevallig de correcte combinatie van neurale aanpassingen zijn misgelopen? Het enige waar we op af kunnen gaan, zijn de stomme getuigen van hun fossielen en hier en daar hun stenen werktuigen. Jammer genoeg zullen we nooit veel afweten van hun gedrag of van hun geest.
We maken veel meer kans het raadsel op te lossen van de nog niet zo lang geleden uitgestorven neanderthalers, onze neven die zo goed als zeker op de spreekwoordelijke steenworp afstand van een volledig mens-zijn waren. Hoewel het gebruikelijk is hen af te schilderen als beestachtige, domme holbewoners, maakte Homo neanderthalensis de afgelopen jaren een ingrijpende imagoverbetering door. Ze maakten net als wij kunst en sieraden, aten rijk en gevarieerd voedsel en begroeven hun doden. En de aanwijzingen dat hun taal complexer was dan het stereotiepe holenmensgebrabbel' worden steeds sterker. Toch zijn ze ongeveer 30.000 jaar geleden van de aardbodem verdwenen. De meest gehoorde verklaring is altijd geweest dat de neanderthalers uitstierven terwijl de mensheid opbloeide omdat de mensen op de een of andere manier sterker waren: betere taal, betere gereedschappen, een betere sociale organisatie of iets dergelijks. Maar de zaak is nog niet gesloten. Hebben wij hen uitgemoord? Kregen wij meer kinderen? Was het gewoon stom geluk voor ons, pech voor hen? Was het net zo goed mogelijk geweest dat zij een vlag op de maan hadden gezet, en niet wij? De neanderthalers zijn nog maar zo kort geleden uitgestorven dat we echte beenderen hebben kunnen vinden, geen fossielen, en zo ook wat monsters van hun DNA. Met het voortschrijden van genetisch onderzoek zullen we zeker meer leren over de dunne scheidslijn tussen hen en ons.
En dan waren er natuurlijk de hobbits.
Ver weg, op een afgelegen eiland bij Java, leefde nog niet zo lang geleden een ras van dwergachtige schepsels - of moet ik zeggen, mensen - van ongeveer een meter hoog. Ze leken sterk op mensen, maar toch blijken ze tot verbazing van de wereld een andere soort te zijn geweest, die naast ons heeft geleefd tot historische tijden. Op het eiland Flores, ruim tweemaal zo groot als de provincie Gelderland, hielden ze zich in leven met de jacht op zes meter lange draakhagedissen, reuzenratten en pygmee-olifanten. Ze vervaardigden kleine gereedschappen die ze met hun kleine handen konden gebruiken, en konden waarschijnlijk goed genoeg plannen om de open zeeën te bevaren. En - ongelofelijk, maar waar - hun brein was toch maar ongeveer een derde van een menselijk brein, kleiner dan dat van een chimpansee.
Als ik je dit verhaal zou aanbieden als een script voor een SF-film, zou je het waarschijnlijk afwijzen als te vergezocht. Het klinkt als iets wat zo uit de boeken van H.G. Wells of Jules Verne komt.
En toch is het gewoon waar. Hun ontdekkers schreven hen in de wetenschappelijke boeken in als Homo floresiensis, maar veel mensen noemen ze bij hun bijnaam: hobbits. De skeletten zijn ongeveer 15.000 jaar oud, wat betekent dat deze vreemde neven van de mens naast onze voorouders leefden, misschien als vrienden, misschien als vijanden - we weten het niet. En opnieuw weten we niet waarom ze verdwenen zijn, al kunnen we veronderstellen, gezien de gruwelijke reputatie van onze soort als rentmeesters van de aarde, dat wij voor dat uitsterven verantwoordelijk waren. Veel Indonesische eilanden moeten echter nog verkend worden en het is niet geheel ondenkbaar dat een geïsoleerd groepje ergens heeft overleefd. (Er is een theorie dat de CIA hen al heeft gevonden, maar dat die informatie wordt achtergehouden totdat vaststaat dat ze niet ergens massavernietingswapens hebben verborgen, zoals blaaspijpen.)
Nota: slechts 1 exemplaar in voorraad.
Conditie: Zo goed als nieuw.
Winkelprijs: € 24,50
Op Bol.com voor € 24,95 aangeboden.
Belangrijke nota: vanwege de veelvuldige wijzigingen, is het soms onmogelijk om de juiste verzendingskosten te berekenen. In elk geval mag je weten dat - indien je teveel betaalde - het op jouw bankrekening zal worden teruggestort, beloofd.