|
|
Maimonides, een biografie
|
|
Originele titel: Maimonides
Sherwin B. Nuland
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Atlas
|
|
Gewicht:
|
320 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
224
|
|
ISBN:
|
90-450-0033-4
|
|
ISBN-13:
|
978-90-450-0033-6
|
|
Categorie:
|
Religie
|
|
Richtprijs:
|
€ 24,95
|
Korte Inhoud
Mozes Maimonides was een universeel genie: een vooraanstaand arts in dienst van een sultan, een briljante Thorageleerde en een progressieve filosoof wiens grootste werk 'The Guide for the Perplexed' de wetenschappelijke kennis en het geloof in God met elkaar probeerde te verzoenen. Hij was een jood die in een islamitische wereld leefde, een rationalist in tijden van bijgeloof.
Achthonderd jaar na zijn dood wordt nog steeds een levendige discussie gevoerd over zijn ideeën over God, het geloof, het leven na de dood en de Messias. Zijn leven als arts inspireert en de raadselen rond zijn karakter fascineren tot op heden. Sherwin B. Nuland schrijft met de analytische en precieze blik van een chirurg en de stijl van een begenadigd schrijver over deze grootste rabbi, meest intrigerende joodse filosoof en meest geëerde joodse dokter. Zijn portret van Maimonides maakt diens leven, tijd en gedachten eindelijk toegankelijk voor een groot publiek.
Sherwin B. Nuland is auteur van onder andere 'Hoe wij oud worden' en 'Hoe wij doodgaan'. Voor dit laatste boek kreeg hij de National Book Award en het stond 34 weken in de bestsellerlijst van 'The New York Times'. Hij schrijft voor 'The New Yorker', 'The New Republic', 'The New York Times', 'Time' en 'The New York Review of Books'. De nu 81-jarige Nuland is hoogleraar klinische chirurgie aan Yale, waar hij tevens lesgeeft in bio-ethiek en medische geschiedenis.
Uittreksel
Blz. 63: De joodse gemeenschap van bij benadering drieduizend joodse gezinnen vormde een aanzienlijk aandeel van het inwonertal van de stad van vijftigduizend. Niet alleen leefden de joden in heel Egypte in religieuze vrijheid, ze hadden ook een grote mate van zeggenschap over andere zaken binnen hun eigen gemeenschap. Hun scholen, religieuze instituten, gemeenschapsvoorzieningen en rechtssysteem vielen onder het gezag van een door de regering benoemde nagied, een landelijke functie die al bestond sinds de tiende eeuw. De nagied benoemde vanuit Caïro rabbijnen, rechters en andere functionarissen, vertegenwoordigde de joodse belangen aan het hof van de kalief en was daarnaast vaak zijn lijfarts.
Slechts een paar maanden nadat de familie in Alexandrië was aangekomen ging de gezondheid van rabbi Maimon snel achteruit. Toen hij na een kort ziekbed stierf stroomden condoleancebrieven en eerbetonen binnen vanuit alle delen van de bekende wereld waar joden woonden of rondreisden, waaruit bleek hoeveel aanzien hij had als Schriftgeleerde. Mozes was nu het hoofd van het gezin en hij moest besluiten hoe hij in het levensonderhoud van zijn broer en zuster zou voorzien. De handel in edelstenen die de broers hadden breidde zich uit, maar bracht lang niet genoeg op. Mozes werd door vrienden aangemoedigd te solliciteren naar een betaalde betrekking als rabbijn, maar dat weigerde hij. Het was hem een gruwel dat hij voor zijn studie en zijn religieus leiderschap betaald zou worden met geld. Hij was er stellig van overtuigd - en dit kwam overeen met de opvatting die in de joodse traditie al meer dan duizend jaar leefde - dat rabbijnen onder geen omstandigheden functionarissen met een salaris mochten zijn.
Mozes weigerde 'de Tora als een schep te gebruiken' en schreef een pamflet over het onderwerp waarin hij erop wees dat er in de geschiedenis zoveel eminente rabbijnen waren geweest die gewone banen hadden om in hun onderhoud te voorzien. Zelfs de grote Hillel, zo schreef hij, was houthakker, en Sjammai, zijn eeuwige opponent, was timmerman. Anderen waren pottenbakker, wever, smid, sandalenmaker enzovoort. Hij vertelde over rabbi Karna, een waterdrager, die de gemeenschap vroeg zijn loon in te houden als hij weg moest van zijn werk omdat hij ergens recht moest spreken. Mosjee ben Maimon was het niet eens met de gewoontes in Caïro op dit gebied en weigerde geld te accepteren voor het doen van Gods werk.
Hoe de familie gedurende deze periode financieel precies wist te overleven is niet zeker, maar misschien is er een aanwijzing te vinden in het pamflet. Mozes schreef dat hij van mening was dat een Schriftgeleerde geld mocht geven aan iemand anders die het investeerde, waarop de winst gedeeld kon worden. Naar alle waarschijnlijkheid vond hij dat de zakelijke regeling met zijn broer in deze categorie viel. Het was waarschijnlijk rond deze tijd dat de twee mannen overeenkwamen dat David, als hun bedrijf zou groeien, de kostwinner van het gezin zou worden, zodat zijn broer vrij was om het grootste deel van zijn tijd aan zijn werk als Schriftgeleerde te besteden. Voortaan zou David zich alleen met de handel bezighouden.
Toen Mozes in 1165 op zevenentwintigjarige leeftijd aankwam in Alexandrië was kalief al-Adid aan de macht in Egypte. Hij zou de laatste kalief uit de Fatimidische dynastie zijn die over het land regeerde. Binnen drie jaar zou Egypte ten prooi vallen aan de constante strijd tussen drie rivalen: Amalrik, de Frankische koning van de kruisvaarders in Palestina, de Syrische sultan Nureddin en de Egyptische Fatimiden zelf. Alexandrië werd bezet tijdens een periode van twisten tussen de Syriërs, die werden aangevoerd door Saladin, de neef van Nureddins Koerdische vizier, Shirkuh. De inwoners van de stad verafschuwden de alliantie die al-Adid met de christenen van Amalrik had gesloten tegen de Syriërs en de verontwaardiging bleef ook nadat alle buitenlandse troepen waren teruggetrokken nog lang hangen. De onrust die overal in Egypte heerste werd nog versterkt door een probleem waar alle Arabische landen al eeuwenlang mee kampten: De Fatimiden waren sjiieten en de meesten van hun onderdanen waren soennieten. Sjiieten verwerpen de mondelinge traditie van de islam en accepteren alleen de geschreven Koran; de soennieten accepteren zowel de mondelinge als de geschreven wet en worden daardoor gezien als orthodoxer.
Een dergelijk probleem bestond in de joodse gemeenschap ook, doordat er in Alexandrië een groot aantal karaïtische families woonden. Het karaïsme, een afsplitsing van het jodendom die in de achtste eeuw ontstond in Perzië (en nog steeds kleine groepen aanhangers heeft in Israël, Polen en delen van de voormalige Sovjet-Unie), was vergelijkbaar met het sjiisme, in die zin dat het uitsluitend de Hebreeuwse Bijbel erkende als bron van de goddelijke wetten. Omdat het karaïsme het rabbijnse jodendom verwierp, werd het door de reguliere joodse gemeenschap als onrechtzinnig beschouwd, met als resultaat dat er weinig religieuze uitwisseling plaatsvond tussen de twee groepen. Ze weigerden zelfs in elkaars huizen te eten, elkaars doden te begraven of zelfs maar te erkennen dat hun religieuze doelen overeenkwamen. Omdat de karaïeten geen officiële leider hadden, vielen ze onder het gezag van de nagied, die gekozen werd uit de orthodoxe groep. Dit maakte de situatie er bepaald niet beter op, aangezien de opeenvolgende nagieds (negidiem in het Hebreeuws) de karaïeten ketters hadden genoemd, die verstoken bleven van de inspirerende gedachten die hun intrede in het jodendom hadden gedaan door de toevoegingen en interpretaties van de rabbijnen.
Recensie
door
Tsenne Kikke
De titel 'Maimonides, een biografie' roept vragen op, zoals wie was Maimoniodes? - en wat verkondigde hij? We moeten tot bladzijde 32 wachten vooraleer de auteur het over hem heeft. Maar op dat moment was Maimoniodes nog een kind en we komen op dat ogenblik dus meer over de vader aan de weet, enzovoort.
Indien je interesse stelt in de geschiedenis van die tijd, hoe joden zich tegenover moslims en christenen opstelden, dan moet je dit boekje voorzeker aanschaffen.
Op bladzijde 63 sterft zijn vader en vanaf dan pas komt Maimonides iets meer aan bod. Om die reden heb ik die bladzijde, en volgende, hierboven als uittreksel afgedrukt, teneinde jou een idee te geven van de aanloop 'tot' de gedachtegoed van de man wiens naam op de kaft afgedrukt staat.
Kortom: het is een relaas over het jodendom waarin een Maimonides hier en daar even in past. Natuurlijk is het een aanrader voor eenieder die iets meer over deze progressieve filosoof aan de weet wenst te komen.
|