Pieter Bart Korthuis
Korte Inhoud
Als dochter van een Amsterdamse penozebaas kent ze het milieu als geen ander, maar voor haar kinderen wil ze een andere toekomst. Wanneer Carmen van Walraven de Rue erachter komt dat haar man een groter aandeel in de misdaad heeft dan ze aan zichzelf durfde toe te geven, dwingt ze hem met de onderwereld te breken. Op het moment dat haar leven zich ten goede lijkt te keren wordt haar man voor de ogen van hun jongste zoon geliquideerd. En alsof dat niet genoeg is duiken overal schuldeisers op, wordt ze bedreigd en zet justitie haar stevig onder druk.
Carmen besluit van zich af te bijten, zodat niemand meer aan haar en haar gezin durft te komen. Al snel weet ze niet meer wie ze kan vertrouwen en vervagen de grenzen tussen goed en kwaad.
Penoza schetst een indringend beeld van de Nederlandse onderwereld waarin keuzes over familie, loyaliteit en geld gemaakt worden op het scherp van de snede.
Pieter Bart Korthuis (Hilversum, 1971) studeerde af aan de Nederlandse Film en Televisie Academie en is scenarioschrijver en regisseur. Hij schreef onder andere de telefilm Taartman en werkte voor series als Keyzer & De Boer Advocaten en Verborgen gebreken. Met Penoza schreef hij zijn debuut.
Uittreksel
Blz. 7: Carmen van Walraven rende het steile duin op alsof haar leven ervan af hing. Bij elke stap die ze zette, zakten haar voeten verder weg in het mulle zand en om niet naar beneden te glijden greep ze zich vast aan een pluk helmgras. Boven op het duin volgde de beloning, de zee. Tevreden keek ze op haar stopwatch. Ondanks de korte nacht - ze waren pas om drie uur thuisgekomen van Marleens bruiloft - had ze meer energie dan anders. Haar langgerekte schaduw strekte zich uit over het verlaten strand.
Dit zal ik nog het meest missen, dacht Carmen. Haar vaste rondje door de duinen was het enige moment van de dag dat ze even helemaal van zichzelf was. Dat ze niet geleefd werd door anderen. Alsof ze zweefde door de ruimte, liet ze zich met grote sprongen naar beneden vallen en rende over het vaste zand langs de branding naar huis.
Een strakke twintig minuten later liep ze het pad op van de voormalige dokterswoning aan de rand van Zandvoort waar ze nu al vijftien jaar woonde. Toen ze het kochten, was het niet meer dan een bouwval, rijp voor de sloop, maar voor Carmen was het liefde op het eerste gezicht geweest. De houten villa met de veranda, de rood-witte luiken, de twee erkers en het zeshoekige torentje op het dak waren de vervulling van een meisjesdroom, haar eigen Villa Kakelbont. Van onder tot boven had ze het in oude glorie weten te herstellen en aan de achterkant had ze een serre laten aanbouwen met grote schuifdeuren naar de tuin. Zelfs Frans, die aanvankelijk liever voor een van die zielloze moderne witte villa's achter de Zuid Boulevard was gegaan, zei altijd dat áls ze ooit zouden verhuizen, het huis wel mee moest.
Binnen rook het naar zaterdag. Gebakken eieren met spek. Carmen legde haar iPod op het dressoir en klom de trap op naar de bovenverdieping. Fris gedoucht stond Frans zich in de slaapkamer af te drogen.
`Hebben de kinderen al ontbeten?' vroeg Carmen.
`Nee, die slapen nog,' antwoordde hij met een veelbetekenende blik. Hij kwam achter haar staan en legde zijn armen om haar heen. 'Ben je blij?'
`Ga weg, idioot. Ik stink!' zei Carmen halfslachtig. `Je ruikt goddelijk. Frans kuste haar in haar hals.
Een uur later zat ze met de drie kinderen aan de lange houten tafel in de serre, de weekendbijlage opengeslagen op schoot.
`Ik wil niet weer naar de boot,' zeurde Boris.
`Het zal toch moeten, maatje,' riep Frans die bezig was zijn jas aan te trekken. 'Kom, geef je moeder een kus. We gaan.'
Boris had hem al de hele week moeten helpen met het afkrabben en verven van de Adriana, de oude witte tweemaster die nog van Frans' vader was geweest.
Demonstratief propte Boris de laatste hap brood in zijn mond en schoof de overgebleven hagelslag op zijn bord bij elkaar.
`Hé, denk erom,' zei Carmen vermanend.
`Ik was uitgeschoten!'
`Ja, zo ken ik er nog een paar. Wegwezen jij.' Ze trok hem naar zich toe en drukte een kus op zijn wang.
Mokkend liep hij de deur uit, zijn vader achterna.
Ongezien door de kinderen - Lucien was al weer terug naar bed en Natalie liet het bad vollopen - schoof Carmen het bord van Boris naar zich toe en goot met heimelijk plezier het bergje hagelslag in haar mond.
Toen klonk het eerste schot.
Gisteren hadden ze met elkaar gedanst op het bruiloftsfeest van Marleen en Johan in de jachthaven. Aan het eind van de avond stonden ze samen op de steiger bij de Adriana.
`Kijk, dit heeft Boris gedaan. Dit hele stuk. Zonder druipers,' zei Frans. 'Over een week is hij af. Dan kunnen we gaan.'
`Gaan? Waarheen?' vroeg Carmen.
`Jij mag kiezen. Kaap Hoorn of Kaap de Goede Hoop. Suezkanaal mag ook.'
`Waar heb je het over?'
Wat we altijd van plan waren. Zeilen. Zo naar de andere kant.'
Ze dacht dat hij een grapje maakte. 'Hoe kan dat nou? Lucien doet eindexamen.'
`Als je wilt. Als je echt wilt,' zei Frans, 'dan stap ik eruit. Maar dan moeten we weg. Ver weg. Met de kinderen. En dan kunnen we nooit meer terug.'
`Of?'
`Of ik blijf erin... maar dan wordt alles anders. Dan wordt het oorlog.'
De Adriana wiebelde op het water. Carmen luisterde naar het tikken van de lijnen tegen de masten, die de seconden leken af te tellen. Toen drukte ze zich stevig tegen hem aan.
Ze zouden vluchten. Een nieuw leven beginnen.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Deze spannende roman is gebaseerd op de liquidaties in de Amsterdamse onderwereld. De titel is een duidelijke toespeling op penose, maar de associatie met Spinoza is moeilijker te achterhalen. Frans van Walraven wordt geliquideerd, terwijl hij juist aan zijn vrouw Carmen had toegezegd zich te zullen losmaken uit het wereldje. Al gauw blijkt dat hij contact had met de politie en dat hij alle gegevens op een USB-stick heeft opgeslagen. Zowel de politie als sommige figuren uit zijn directe omgeving gaan nu op zoek naar de USB-stick, wat voor Carmen onaangename complicaties met zich meebrengt. Het blijft niet bij een liquidatie. Bovendien wordt Carmen bedreigd. Dan is er ook nog het feit dat er een tweede organisatie in gemengd is. De roman, gebaseerd op de gelijknamige KRO-televisieserie, is als zelfstandig geheel goed te lezen.
- Wim Kleisen -
Doorgaans is er eerst het boek, daarna volgt een verfilming of bewerking voor televisie. Bij 'Penoza', het thrillerdebuut van Pieter Bart Korthuis, ging het andersom. 'Gebaseerd op de gelijknamige KRO tv-serie', meldt een kleine sticker op de cover. Korthuis schreef - jaren geleden - eerst het scenario voor de dramareeks en besloot dat script vervolgens te transformeren tot boek.
De serie is nu enkele afleveringen op streek en de conclusie mag worden getrokken dat het boek er slechts in minieme details van afwijkt. Ook in 'Penoza' het boek draait het verhaal om Carmen van Walraven-de Rue, dochter van een hoofdstedelijke penozebaas. Ze is getrouwd met Frans, ook wel de Bolle genaamd, die goed boert in de handel in softdrugs. Met Carmens broer Irwan en jeugdvriend Steven drijft Frans een florerende transportonderneming in hasj. Tot verdriet van Carmen, die wil dat haar man vanwege de toekomst van hun kinderen breekt met de onderwereld. Op het moment dat hij op het punt staat die belofte na te komen, wordt Frans op het tuinpad van zijn Zandvoortse villa neergeschoten. Hij overlijdt later in het ziekenhuis.
Carmen staat er vanaf dat moment alleen voor. Ze moet zich niet alleen schuldeisers van het lijf houden, maar ook de politie die achter vertrouwelijke informatie van de Bolle aan zit. Ze weet niet meer wie ze wel kan en wie ze niet kan vertrouwen.
Het boek leest als een uitgesponnen script, een gevalletje van copy-paste. Pieter Bart Korthuis heeft zijn scenario van een kaft voorzien en het een boek genoemd. Dialogen uit de serie keren terug in de thriller en op de meest onverwachte momenten vlecht de auteur er flashbacks doorheen, die het op het tv-scherm wel goed doen, maar in een boek soms wat verwarrend overkomen. 'Penoza' is rechttoe rechtaan verteld en mist daardoor bezieling. Op z'n beste momenten is 'Penoza' redelijk spannend, maar een grote verrassing zit er aan het eind niet in. De kijker is gewaarschuwd.
- Peter Kuijt -
Pieter Bart Korthuis is in televisieland geen onbekende naam. Als scenarioschrijver werkte hij mee aan bekende tv-series als Costa! en Keyzer & De Boer advocaten, stond hij aan de wieg van de Net 5-reeks Verborgen Gebreken en schreef hij scenario's voor filmsuccessen als Spangas op Survival.
Nu is Korthuis het brein achter Penoza, een achtdelige misdaadserie over de Nederlandse onderwereld van de KRO, en ook de schrijver van het gelijknamige boek. Hiermee is Korthuis niet de eerste scenarist die een uitstapje maakt naar een papieren verschijningsvorm, maar wel een die in staat is om een echt boek te schrijven. Penoza is namelijk geen bundeling van scenario's waar even snel een thriller van is 'gebakken'. Allesbehalve dat. Penoza is een volwaardige 'stand alone' thriller van niveau, die van begin tot eind indruk maakt en nog dagen aan je blijft kleven.
In Penoza volgen we de beslommering van het gezin Van Walraven. Frans, Carmen en hun drie kinderen bewonen een grote villa aan het strand in Zandvoort. Het lijkt een doorsnee gezin, maar naast zijn jachthaven en het visbedrijf - als dekmantel - runt Frans ('Bolle') samen met zwager Irwan en vriend Peter een klein hasjimperium. Waar hij als credo heeft 'groeien kan altijd, klein blijven is de kunst', hebben zijn partners in crime hier duidelijk een andere gedachte over. Terwijl Frans druk is met zijn geheime voorbereidingen om te kunnen breken met de onderwereld, trekken zijn compagnons hem er juist dieper in. Voor Carmen, zijn echtgenote en dochter van een oude penozebaas, wordt pas echt duidelijk dat Frans er tot zijn nek toe in zit als hij voor zijn huis, in het bijzijn van hun jongste zoon, wordt geliquideerd. Nog niet eens bekomen van de schrik, komt er met een klap een eind aan haar zorgeloze leventje wanneer ze beseft dat het allemaal niet voorbij is met de dood van Frans. Ze wordt gedwongen tot keuzes die ze anders nooit zou maken, in een poging om haar gezin te redden.
Penoza is geen maffiaboek met veel geweld, waarin grote boeven vechten met andere grote boeven. Korthuis heeft het allemaal heel klein gehouden, dicht bij huis, waardoor hij je echt mee laat voelen met het verhaal, de twijfels en uiteindelijke keuzes van Carmen. De Van Walravens zouden je vrienden kunnen zijn, of goede bekenden van wie je achteraf zou zeggen: 'Het leek zo'n gewoon gezin'. Het is de auteur zelfs gelukt om de personages die al gauw zouden kunnen vervallen tot karikaturen (zoals de vader van Carmen, de oude penozebaas en zijn rechterhand) stevig en geloofwaardig neer te zetten. Korthuis heeft het credo van Frans, "klein blijven is de kunst", zelf tot in de puntjes uitgevoerd. Knap gedaan. Penoza is een zeer geslaagd thrillerdebuut, waarvan ik hoop dat het niet daarbij blijft met Pieter Bart Korthuis als auteur.
- Sander Verheijen -
|