Originele titel: Darwin's island
Steve Jones
|
Type:
|
Paperback
|
|
Uitgever:
|
Ambo | Anthos
|
|
Gewicht:
|
495 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
355
|
|
ISBN:
|
90-263-2166-X
|
|
ISBN-13:
|
978-90-263-2166-5
|
|
Categorie:
|
Exacte Wetenschappen
|
|
Richtprijs:
|
€ 24,95
|
Korte Inhoud
Weinig denkers hebben zo'n grote invloed gehad op ons wereldbeeld als Charles Darwin. Na zijn beroemde reis op de Beagle, die hem onder andere naar de Galapagoseilanden bracht, schreef hij 'The Origin of Species', dat precies 150 jaar geleden verscheen. Daarin ontvouwde hij de evolutietheorie - vandaag de dominante theorie voor de verklaring van het ontstaan van de soorten en de herkomst van de mens. Maar Darwin schreef nog veel meer.
In 'De onbekende Darwin' geeft Steve Jones, een van Engelands bekendste biologen, een toegankelijk totaaloverzicht van leven en werk van Charles Darwin. Zo lezen we dat Darwin feitelijk maar vijf weken op de Galapagoseilanden doorbracht en meer dan vijftig jaar op dat andere eiland, dat hij na zijn grote reis nooit meer zou verlaten: Engeland. Daar kwam zijn baanbrekende werk tot stand over de menselijke emoties, over het kweken en kruisen van planten en publiceerde hij over een veelheid aan onderwerpen, van vleesetende planten tot de wreedheid van sluipwespen.
Steve Jones is hoogleraar genetica aan het University College in Londen en president van het Galton instituut, dat publieke voorlichting geeft over erfelijkheid. Daarnaast is hij onder andere columnist voor 'The Daily Telegraph' en treedt hij op in documentaires van de BBC. Hij is ook de auteur van 'Als een walvis' en van 'Darwin voor de 21ste eeuw'.
Uittreksel
Blz. 16: We houden ons hier niet bezig met hoop of vrees, maar alleen met de waarheid voor zover onze rede ons in staat stelt deze te ontdekken.
Blz. 29: Het ruwe materiaal van de evolutie is wat de fysieke structuur betreft - een dubbele helix - eenvoudig of zelfs elegant te noemen, maar de biologie ervan is een compleet ander verhaal. De details van het DNA zijn, ronduit gezegd, een janboel, want de natuurlijke selectie bouwde noodgedwongen met dat wat voorhanden was. het leven was niet de uitkomst van ingenieurswerk, maar van opportunisme. De darwinistische machine heeft geen strategie en kijkt nooit vooruit. De werking hangt af van het moment en de genomen die ze aflevert zijn net als de schepsels waarvoor ze coderen producten van een verzameling korte termijnoplossingen. James Watsons molecule is behept met overtolligheden en bederf en draagt littekens van gevechten die al lang voorbij zijn. Genen werken - net als cellen en hersenen - maar meer ook niet.
Blz. 43: De dubbele helix laat ook zien dat chimps, orang-oetans, mensen en overige apen in een zelfde klasse vallen waartoe ook lemuren en konijnen behoren, maar die paarden, honden, vleermuizen en veel andere harige wezens buitensluit. De verwantschap van mensen, lemuren, konijnen en de rest wordt onthuld door een zeker stukje mobiel DNA dat langs het genoom rondhupst. Het is bij al deze dieren op dezelfde plek ingevoegd, wat bewijst dat ze een gemeenschappelijke voorouder hebben die verschilt van die van hun harige medeschepsels.
Blz. 57: Ideeën maken ons tot wat we zijn, niet genen. Ons DNA is niet anders dan dat van onze verwanten, maar wat we ermee doen - of zeggen - heeft ons lot bepaald.
Blz. 202: Zoals Darwin zei 'is het onmogelijk om niet getroffen te worden door de gelijkenis tussen de [.] bewegingen van planten en veel handelingen die de lagere dieren onbewust uitvoeren [.] de meest opvallende overeenkomst is de lokalisatie van hun gevoeligheid, en de overbrenging van een invloed van het gestimuleerde deel naar een ander dat vervolgens beweegt.' Hoe kan een plant zonder ogen, oren of zenuwen weten wat omhoog is, waardoor hij is aangeraakt, of de hemel blauw of grijs is? Inmiddels hebben we een begin gemaakt met de ontrafeling van dit mysterie.
Veel van de zeepokken met twee geslachten slijten hun volwassen bestaan aan een vaste plaats gehecht. Het gevolg is dat elk mannetje contant met zijn penis moet wuiven, die ten koste van een heleboel hydraulische energie stijf wordt, om zijn buren te bekloppen in de hoop dat in ieder geval eentje daarvan vrouwelijk is. [.] Een vrouwtje kan na beklopt te zijn paren met een half dozijn mannetjes op rij, om vervolgens de meeste zaadvloeistof als inferieur weer naar buiten te pompen. [.] Het mannelijk orgaan van een bepaalde soort was 'prachtig ontwikkeld [.] het moet tussen de acht en negen maal de totale lengte van het dier beslaan! [.] daar ligt het opgerold, als een grote worm [.] er zijn geen mond, geen maag, geen borststuk, geen achterlijf, en geen aanhangsels of ledematen van enigerlei soort.'
Blz; 226: Zeepokken zijn opmerkelijk om redenen die verder rijken dan hun penis. Ze houden zich vast aan rotsen (schepen, walvissen, enz.) met behulp van een verfijnd soort cement, een eiwit dat water afstoot. Dit is voor zover bekend de hardste natuurlijke lijm die er bestaat. Het materiaal wordt afgescheiden als een heldere vloeistof met twee componenten, als epoxylijm. Als de componenten zich mengen ontstaan er kruisverbindingen tussen de moleculen en is het bijna onmogelijk om de eigenaar nog los te wrikken. De hechting is zo sterk dat een aantal van de stoffen die eraan te pas komen misschien spoedig in de chirurgie gebruikt gaan worden.
Blz. 259: Darwin merkte op dat de orchideeën overtuigend bewijs leveren tégen de toen algemeen heersende gedachte dat aan de schoonheid van de natuur een soort plan ten grondslag lag: hun structuren 'overstijgen op onpersoonlijke wijze de slimmigheden en aanpassingen die het meest vruchtbare voorstellingsvermogen van de fantasierijkste mens zou kunnen verzinnen'.
Blz. 269: Bij sommige soorten insecten brengt elk mannetje een dode insectenlarve mee als cadeautje en paart met het vrouwtje terwijl haar aandacht door dit maaltje in beslag wordt genomen. Zodra het voedsel waarmee ze gepaaid is op is, wordt het mannetje verdreven. Andere soorten verlengen de seksuele ervaring door hun gift in een zijden beursje te verpakken dat door het vrouwtje moet geopend worden alvorens ze kan gaan eten. Onmiddellijk openbaart zich hier een kans om bedrog te plegen, en die wordt ook aangegrepen. Sommige vliegen maken verfijnde, ingewikkelde beursjes waarvan het openen veel tijd vergt, maar die - de truc van sommige orchideeën - leeg zijn of een uitgedroogd lijkje bevatten.
Blz. 286: Een goot deel van de bijdrage die wormen aan de vruchtbaarheid van de bodem leveren, is het resultaat van hun vermogen om de grond voor lucht en water te openen. In de bodem van een vruchtbare akker van 4000 vierkante meter bevinden zich maar liefst zo'n vijf miljoen wormenholen, die samen het equivalent vormen van een afwateringspijp met een diameter van vijftien centimeter. De helft van de lucht komt via deze holen binnen en regenwater vloeit tien keer sneller door omgewoelde aarde dan grond waarin gen luchtgaten aanwezig zijn. [.] Onder onze voeten bevind zich het grootste reservoir van diversiteit op de planeet, met duizendmaal meer soorten eencellige organismen per vierkante meter dan waar ook elders. De bodem bevat meer soorten dan het oerwoud van de Amazone. [.] Een schop vol goede aarde bevat meer individuen dan er mensen zijn op aarde.
Recensie
door
Steve Jones maakt de lezer in de inleiding van zijn boek er attent op welke misverstanden er bestaan met betrekking tot Darwin. Zo vernemen we bijvoorbeeld dat het woord 'evolutie' in zijn beroemde boek 'De oorsprong der soorten' niet voorkomt. Het begrip 'mens' komt er maar eenmaal in voor en de beroemde uitspraak 'survival of the fittest' is geen term van Darwin. De auteur brengt ons in contact met andere - voor de doorsnee lezer onbekende - boeken van Darwin, die onder andere gaan over 'het gedrag van vleesetende planten', 'het ontstaan van menselijke emoties', 'de kracht van seksuele selectie', 'het kruisen van rassen voor domesticatie', 'het gedrag van orchideeën', 'van zeepokken', 'van bijen', 'van wormen', enzovoorts. Hij doet dit met gevoel voor humor en met smakelijke anekdotes. Je krijgt een geweldig respect voor de Charles Darwin, zowel als natuuronderzoeker als mens. Zijn 'religieuze' tegenstanders zouden door het lezen van dit boek kunnen beseffen dat Darwin, door zijn grote intelligentie, geduld en toegewijde experimenten met betrekking tot zijn onderzoek gedurende zijn ganse volwassen leven, niet anders kon dan tot de conclusies komen die ons wereldbeeld drastisch zouden veranderen, en dat het geenszins in zijn bedoeling lag om het scheppingsverhaal of God te ontkrachten met een vooropgezette bedoeling. Het is dikwijls zijn eigen niet erkende luiheid en vooroordeel met betrekking tot dit onderwerp dat verhindert om te zien welke enorme geestkracht en neutraliteit Darwin en anderen etaleerden bij hun observaties van de krachten die op allerlei manieren in de natuur werkzaam waren en zijn.
Het boek van Steve Jones is een ongelooflijk rijk boek en laat je van de ene verbazing in de andere vallen bij het beschrijven van de diversiteit in de soorten onderling en hun gedrag. Maar zijn beschrijvingen zijn zo antropomorf dat als je de evolutionaire termen zou weglaten of niet in je achterhoofd houdt, je zou kunnen denken dat je een boek van een aanhanger van 'Intelligent Design' aan het lezen bent, en dit ondanks het feit dat de schrijver zich hiertegen afzet.
Dit is een veel voorkomende fout in boeken voor de geïnteresseerde leek dat het antropomorf woordgebruik tegengesteld is aan de evolutionaire ideeën die ze willen belichamen. In tegenstelling tot Darwin maken vele moderne evolutiebiologen zich schuldig aan het feit dat ze de huidige selectie-mechanismen verabsoluteren. Ook dit boek draagt in zekere zin dit stigma. Maar beide euvels vallen in het niet bij wat de auteur ons te bieden heeft met betrekking tot Charles Darwin en zijn evolutionaire nalatenschap. Het wonder van het leven is door het evolutionaire wetenschappelijke onderzoek niet weggenomen, maar ontzettend vergroot, in tegenstelling van wat vele tegenstanders onterecht beweren. Dit boek levert daaraan een grote bijdrage en in de hierboven weergegeven 'Uitreksels' krijg je al een klein voorsmaakje hiervan.
Kortom: we belanden in een wat onverwachte en onconventionele biografie waar we eigenlijk op een meer concrete wijze het leven en het werk van de man onder ogen krijgen, en eigenlijk heel wat vernemen dat we niet terugvinden in de andere boeken. Het feit dat men vaak denkt dat Darwin heel zijn leven heeft gewijd aan zijn theorie en daarvoor de onderzoeken ging doen op een ver eiland, wordt hier op een grondige wijze verstoord, door de duiding dat hij maar een beperkte tijd naar de Galapagoseilanden ging, en naast zijn grote theorie heel wat werk stak in de meest diverse en totaal onbenullige (in vergelijking) studies over vleesetende planten tot de wreedheid van sluipwespen. Het is een boeiend boek, dat eens een ander, meer menselijk beeld geeft van deze grote man, en ons tevens ook kennis laat maken met de rest van zijn wetenschappelijk werk. Erudiet, maar toch duidelijk, helder.
|