Boekrecensie van Liefde geven, liefde ontvangen door John Welwood

We beschouwen de liefde als het hoogste goed in ons leven. Desondanks hebben we er in de praktijk veel moeite mee. Met slechte relaties tot gevolg. Volgens John Welwood komt dat doordat we leven vanuit onze beschadigingen in plaats vanuit onze volmaakte wezenskern.

Het resultaat is dat minderwaardigheid en gebrekkigheid overheersen, met alle complexen en frustraties van dien. Juist in relaties speelt ons dit parten, als we gedwongen worden het diepste en meest verborgene prijs te geven. We verwachten van de ander wat we tegenover onszelf niet kunnen opbrengen: accepteren zoals we zijn, met alle bijbehorende onvolmaaktheden. Welwood geeft voorbeelden en oefeningen, zodat we onze duistere kanten en zelfhaat onder ogen gaan zien. We zullen ervaren dat het minderwaardigheidsgevoel slechts imaginair is en het licht van onze essentie overschaduwt. Liefde geven, liefde ontvangen is voor een groter publiek geschreven dan zijn eerdere werk. Het sluit aan op de groeiende belangstelling voor de relatie tussen westerse psychotherapie en de oosterse opvattingen hierover.

Dr. John Welwood is klinisch psycholoog, psychotherapeut, leraar en schrijver. Hij studeerde filosofie aan het Bowdoin College en studeerde 2 jaar existentiefilosofie in de Sorbonne te Parijs. In 1974 studeerde hij af in klinische psychologie. John Welwood praktiseert al 35 jaar het Boeddhisme en Oosterse contemplatieve denkwijzen, die hem hebben geleid tot zijn innovatieve psycho-spirituele aanpak.

Uittreksel

Blz. 29: Voorwoord

Je liefdevol omarmd voelen

David was een interessante mix: hij was een charmante man van in de veertig, die een fijn gevoel voor vrouwen, seks, en voor eerlijk, direct contact had. Maar hij leefde ook in de schaduw van zijn verwonding, zijn leven werd gekenmerkt door een serie liefdesaffaires die nooit erg ver gegaan waren. Al had hij geen moeite met het vinden van aantrekkelijke, vrouwelijke partners, het was altijd hetzelfde verhaal: uiteindelijk veroordeelde hij hen en duwde hij hen weg, of hij toonde zich zo gereserveerd dat ze uiteindelijk zelf weggingen. David verlangde wanhopig naar liefde in zijn leven en wanneer hij terugkeek op alle vrouwen waarmee hij de verhouding verbroken had, gaf hij toe dat verscheidene van hen goede partners geweest zouden zijn. Maar indertijd had hij altijd iets gevonden om zijn ongenoegen te rechtvaardigen en vervolgens weg te gaan. Hij was in therapie gegaan, omdat hij erachter wilde komen wat er mis was met zijn liefdesleven.

Zes maanden geleden was hij een nieuwe relatie begonnen met een vrouw van wie hij wilder en intenser hield dan van degenen daarvoor. Ze hadden een sterke, emotionele band, konden goed met elkaar praten en hun seks was geweldig. Maar op een bepaald moment trok David zich terug en verbrak de relatie met Lynn. Hij kon haar niet vertrouwen en was bang dat ze hem veel pijn zou doen.

Tijdens onze eerste paar sessies bleef David zich concentreren op Lynn en het feit dat ze niet te vertrouwen was. Maar na verloop van tijd wist ik zijn aandacht te richten op wat er in hem omging. Hij was opgevoed door een moeder die labiel, depressief en lange periodes niet-aanspreekbaar was. Wanneer ze er wel was, kon ze hem emotioneel weinig geven. Niets wat David deed — van boos worden tot zich terugtrekken — bracht hem de aandacht en liefde die hij nodig had. Daarom had hij er gewoon geen vertrouwen in dat er echt liefde voor hem beschikbaar was, of dat iemand van hem kon houden zoals hij was. Uiteindelijk concludeerde hij dat hij enkel kon bewijzen dat hij wat waard was door indruk te maken op vrouwen. Tegelijkertijd nam hij het hen kwalijk dat hij zich zo moest opstellen.

Onder Davids charmante uiterlijk school een enorme woede die hij nauwelijks kon herkennen, laat staan er uiting aan geven, omdat in zijn familie woede de ultieme zonde was, waarop afwijzing stond. Een van de manieren waarop hij dus zijn woede uitte, was iedereen wegduwen die in zijn buurt probeerde te komen. Hij zei in wezen tegen alle vrouwen die hem wilden hebben: `Ga weg, ik vertrouw jullie interesse en bekoring niet, want jullie kunnen nooit echt van me houden.' Het wantrouwen dat hij voor Lynn voelde, echode door de gangen van zijn hele verleden, een heel leven waarin hij zich nooit volledig bemind of geaccepteerd voelde.

Na een aantal weken met zijn verwonding gewerkt en die begrepen te hebben, begon Davids interesse in Lynn weer naar boven te komen. Hij wilde haar weer zien, zelfs al voelde dat gevaarlijk aan.Toen hij hierover nadacht, vond er een wonderbaarlijk moment plaats toen hij opkeek, alsof hij de hemel inkeek, en zich bijna retorisch afvroeg: `Is dat het dus? Je houdt van iemand, opent jezelf en voelt je kwetsbaar, je laat haar binnen en ze wordt heel belangrijk voor je en dan kan ze alles doen wat ze wil — weglopen, je pijn doen, tegen je liegen — en je kunt er niets tegen doen? Is dat liefde?'

De rauwheid van Davids woorden raakte een snaar die in me bleef weerklinken. Het bracht me in contact met mijn eigen ervaring en ik glimlachte van herkenning. Ik dacht erover na dat, wanneer je echt een nauwe connectie met iemand wilt, en die passie diep uit je innerlijk naar boven welt, ze een golf wordt die je niet kunt controleren. Ze breekt je gewoon open. Niet alleen kun je deze `gevoelsgolf niet controleren, je kunt ook niet checken hoe de ander op je zal reageren. Ik dacht aan de keren dat ik me zo rauw voelde en aan de angst en het instinct om mezelf te beschermen die ze met zich meebrachten.

`Wanneer ik me zo open voor iemand voel, dan kan ik echt de diepte en kracht ervan voelen,' ging David door. 'Ik weet dat dit is wat ik werkelijk met iemand wil, en dat is waar de wezenlijke energie zit.' Hij had het over die zoete kant van overgave, waar de kracht van de liefde ons in meesleept en ervoor zorgt dat we ons willen blijven openen, zonder op de rem te trappen. 'Maar het voelt zo gevaarlijk, alsof het mijn dood zou kunnen worden.'

David bevond zich op het scherp van de snede, onzeker of hij aan de aantrekkingskracht van Lynn zou toegeven — wat heel riskant aanvoelde — of zich terug zou trekken en het voorzichtig aan zou doen. Ik vroeg hem: 'Als je zou kunnen krijgen wat je wilt uit deze relatie, wat zou dat zijn?' Het eerste wat hij zei, was een klagelijk 'ik weet het niet'. Ik moedigde hem aan om langer over de vraag na te denken, naar binnen te kijken en een antwoord toe te laten dat dieper vanbinnen kwam. Na een pauze zei hij: `Ik zou haar graag vertrouwen en weten dat ze echt van me houdt.' Nauwelijks had hij dat gezegd, of hij voegde eraan toe: `Maar misschien is dat te veel gevraagd.' Ik vroeg: 'Hoe zou het zijn om zo bemind te worden? Wat zou het je geven?' Er volgde een langere pauze en toen zei hij: 'Het gevoel geaccepteerd te worden, gewaardeerd te worden zoals ik ben.'

Mijn volgende vraag was: 'En wat zou dat je geven — als je je echt geaccepteerd en gewaardeerd voelde?' Dit keer viel er een nog langere stilte, waarna hij zacht zei: `Ik ben er zo moe van me apart en alleen te voelen ..."

Recensie

door Tsenne Kikke

Volgens de schrijver moet de lezer eerst zijn eigen onvolkomenheden en zelfhaat onder ogen te zien én accepteren, vooraleer we van anderen mogen verwachten dat ze ons aanvaarden zoals we zijn. Dit wordt de lezer aangeleerd aan de hand van oefeningen en voorbeelden. Het ultieme gevolg is dat de lezer zich realiseert dat het minderwaardigheidsgevoel slecht ingebeeld is en ten onrechte de essentie van zijn persoonlijkheid overschaduwt. De aantekeningen zijn een goede leidraad voor mensen die zich nog meer willen verdiepen in de door de auteur gebruikte literatuur. Uiteindelijk zijn er ook oefeningen (gerangschikt naar de overeenkomstige hoofdstukken van het boek) die voor cursisten en trainingen in de praktijk behulpzaam bleken.

- T.C.L. Sals -

Waarom ik dit boek een aanrader vind, is omdat het niet het zoveelste boek is over relatieproblemen, het is een boek over de laag daaronder: wat ligt aan de wortel van elk relatieprobleem. In mijn beleving ligt dit ook aan de wortel van elk probleem met single zijn (hier ben ik gevoelig voor vanuit mijn eigen situatie op dit moment). Een boek met een diepgaande kijk en scherpe relevantie voor elk mens in relatie met een ander, en elk mens die een relatie mist en het dus louter met zichzelf moet redden. Ik heb er veel in herkend en veel aan gehad.

"Als we in een stemming van liefdeloosheid zijn, is het naar om alleen te wonen. We voelen ons verlaten en verstoken van liefde. Toch is trouwen geen remedie voor deze ellende, aangezien het dagelijks samenleven met een ander het gevoel van liefdeloosheid verder kan versterken en het zelfs nog afschuwelijker kan laten aanvoelen." p. 12

Het antwoord van dit boek op de vraag wat er aan de basis ligt van ons probleem om warmte en liefde in onszelf te ervaren is "de stemming van liefdeloosheid". Een grappige maar penetrante wijsheid uit dit boek is: "Het DSM IV handboek zou zo kunnen beginnen: 'Hierin worden alle beklagenswaardige manieren beschreven waarop mensen zich kunnen voelen en gedragen, wanneer ze niet weten dat er van hen gehouden wordt.' " p. 18

In mijn beleving is dit een waarheid als een koe, en kunnen we dit uitbreiden naar eender welke 'gewone gek zoals jij en ik'. Wanneer we pijn hebben en ongelukkig zijn, komt dit voort uit de wonde van het hart, de stemming van liefdeloosheid en afzondering.

Het centrale idee in dit boek gaat over begrijpen en werken met dit belangrijke menselijke probleem. Ik laat nogmaals de schrijver zelf aan het woord: "Ik ontdekte, door het bestuderen van mijn eigen investering in wrok en hoe die functioneert in mijn relaties, dat iets in mij het fijn vindt om een ander - iemand of iets - tegenover mijzelf te plaatsen en die dan als slecht af te schilderen. Op die manier bombardeer ik mezelf tot het slachtoffer dat daar deugdzaam over kan oordelen. Ik moest toegeven dat het koesteren van wrok heel overtuigend kan zijn." p. 20

Dit is iets wat ik in mijn eigen leven goed herken: projectie is een bescherming tegen de pijn van het mezelf niet geliefd voelen. De ander is dan helemaal slecht, en ikzelf ben het brave slachtoffer. De meerwaarde van dit boek schuilt ook in de genuanceerdheid van de werkwijze. Welwood geeft aandacht aan wat de opbouwende bedoeling is van je wrokkigheid en stelt dat het goed is om te beseffen dat we dit niet willen lossen. Hij gaat ervan uit dat het belangrijk is om ernaar te kijken, en dat het niet loont om het onszelf kwalijk te nemen dat we dit zo doen.

Een zeer onthullend inzicht van John Welwood is dat wrok tegenover de slechte ander samengaat met wrok tegen mezelf. Ik ben wrokkig op mezelf omdat ik niet goed genoeg ben, of geen liefde waardig ben. Hierin zit het helende terugnemen van de projectie. Als ik me echt fijn voel over mezelf, dan hoef ik niet meer te investeren in wrokkigheid. Welwood legt hier de epidemische proporties van zelfhaat bloot waaraan volgens hem onze cultuur lijdt, onder het laagje vernis van succes en uiterlijke schoonheid.

"Als ze van me houdt, dan ben ik misschien toch een goed zelf - succesvol, aantrekkelijk, sympathiek, sterk - en kan ik me goed voelen over mezelf. Maar als ze niet van me houdt, dan wordt ik in de hel gegooid, waar ik mezelf zie als het slechte zelf - ontoereikend, onaantrekkelijk, onsuccesvol, onsympathiek of zwak. Dan haat ik mezelf of keur ik mezelf af." p. 106

In het boek wordt zowel psychologisch gekeken naar wat er is misgegaan, als spiritueel naar wat er nog wezenlijk heel is. Op die manier wordt er naar de wonde gekeken als een kompas dat je de weg wijst en niet als een defect. Het mooie is dat met heldere beschrijving en verhalen uit casuïstiek het boek stap voor stap ideeën aanbrengt, die je gewoon kan mee voelen voor jezelf. Ik kwam als het ware al lezend in proces.

De eerste stap in het helingsproces is dat we stilstaan bij het idee dat absolute liefde - het voelen dat we mogen zijn - , iets anders is dan relatieve liefde - liefde die afhankelijk is van tijd en omstandigheden -. We beschouwen vaak onze relaties als bron van absolute liefde en we worden boos wanneer de ander ons onvolmaakt liefheeft. De ervaring van absolute liefde vergelijkt Welwood met het ontmoeten van essentie tot essentie, water uitgegoten in water, en relatieve liefde is dan het ontmoeten van persoon tot persoon, onherroepelijk twee verschillende vormen.
"Als je rekent op een stabiele situatie van harmonie met iemand anders, dan maak je aanspraak op frustratie, teleurstelling en pijn." p. 46

Deze ontdekking kan ons hartkanaal opnieuw openen, zodat we het speciale geschenk gaan waarderen van de relatieve liefde: persoonlijke intimiteit. Het delen van wie we zijn in onze verschillendheid kan maar wanneer we elkaar als twee verschillende personen ontmoeten.

Welwood gaat verder dan jezelf oppeppen met positieve affirmaties, hij staat erbij stil wat het in feite inhoudt om echt ja tegen jezelf te zeggen. Hoe is dat voelbaar in jezelf, hoe doe je dat echt.
Waar wijs je jezelf af. Het startpunt om ons weer open te stellen, is stilstaan bij het verlangen en onze relatie met dit verlangen. Heb ik geleerd om mijn verlangen te ontkennen omdat het te kwetsbaar voelde? Heb ik mijn verlangen naar verbinding doorgesneden en zo een eigen wereld gecreëerd, omdat mijn ouders te controlerend waren? Welwood staat stil bij dit heilige verlangen en de mogelijkheid om het te voelen en kwetsbaar te uiten.

Het laatste hoofdstuk van het boek gaat over liefde in jezelf ervaren en je er door aangeraakt laten worden. John Welwood vertelt dat veel mensen in zijn therapieruimte ervaren dat ze tot rust komen, en ontspannen, omdat ze er veiligheid ervaren. Zijn zienswijze is dat door de veiligheid mensen kunnen gaan openstaan voor zichzelf en dat hij het dus niet is, die hen of hun problemen omarmt, maar dat ze het zelf zijn, die door de veiligheid en openheid die ze ervaren, kunnen gaan openstaan voor hun eigen beleving. Ik meen dat hij hier iets enorm essentiëels aanraakt. Het open zijn voor je eigen beleving, dat is ja zeggen tegen jezelf, dat is liefde zijn.

Aan het eind van het boek zijn de praktische oefeningen samengebracht in een apart hoofdstuk. Dat geeft een hoge gebruiksvriendelijkheid aan het werk. Je hoeft niet steeds weer in de tekst te zoeken, de uitgestippelde weg is herkenbaar in de oefeningenreeks. Het geeft aan het geheel een karakter van een doe- of werkboek met theoretische diepgang.

Zoals in contracten vaak belangrijke details staan die ons later ontstellen, zo staan er in de eindnoten van dit boek ontzettend veel belangrijke wijsheden in mijn beleving. Een van de thema's die Welwood hier behandelt is het aanvullende verschil van ontwaken en individuatie. Ontwaken is het realiseren van je ware wezenlijke aard, individuatie gaat over het worden van een echte persoon die tot intimiteit in staat is. Hij noemt dit de twee soorten rijping van de volledige menselijke ontwikkeling. Er zijn tal van interessante bronnen vermeld in de noten alsook verdere uitwerking van boeiende ideeën: zeker de moeite van het nalezen waard.

De vertaling loopt hier en daar wat mank. Ik vind persoonlijk "Perfect love, imperfect relations" een veel sterkere titel dan het Nederlandse "Liefde geven, liefde ontvangen". Ook de talrijke dt-fouten die in dit boek zijn geslopen, zijn gewoon jammer. Gelukkig doen ze niet af aan de belangwekkende inhoud.

Het werk is krachtig in zijn eenvoud: het behandelt de wonde van het hart in zijn ontstaan en het beschrijft een praktische weg naar heling. Het is mooi geschreven, met poëzie verlucht hier en daar, en het gaat in de diepte over dit ene onderwerp zonder zich te laten afleiden. Het is goed gestructureerd en kan een leidraad zijn om zelf thuis mee aan de slag te gaan of om het te gebruiken in je praktijk. Een uitzonderlijk uitnodigend boek!

- Christel Brughmans -

Liefde geven, liefde ontvangen

John Welwood

Korte Inhoud

Uittreksel

Recensie

Koop dit boek bij