Boekrecensie van Eerlijk De kracht van openheid door Paul Wilkes

Hele volksstammen onthullen tegenwoordig hun privéleven, via social media, of op tv en radio. Een lege manier van eerlijk zijn, vindt Paul Wilkes. Hij pleit voor een vorm van eerlijkheid die teruggaat op de traditie van biechten, maar dan veel breder. Ook geeft hij tips hoe je eerlijk kunt zijn op het werk, in relaties en vriendschap, zonder je hele hebben en houden op straat te gooien.

Een boek voor wie met zichzelf in het reine wil komen, en goed met zichzelf en anderen wil omgaan.

Uittreksel

Velen van ons hebben een donker hoekje waarin een geheim verborgen is, een geheim dat macht over ons heeft; we doen alles om te vermijden het rechtstreeks onder ogen te zien. Het heeft veel meer macht, zo redeneren we, dan we ooit aan zouden kunnen. Waarom zouden we vechten met iets waartegen niet te vechten valt? Zo geven we ons gewonnen.

In de therapeutische wereld worden ze verdedigingsmechanismen genoemd, onbewuste reacties op onaangename omstandigheden of onaangenaam gedrag. Zo kan een alcoholist kritiek pareren door te vertellen hoe goed hij op zijn werk functioneert.

Verdedigingsmechanismen geven ons de ruimte de illusie van een gevoel van eigenwaarde in stand te houden. Of de illusie dat we heus wel 'op koers liggen'. Als we onze demonen niet onder ogen zien, kunnen we onszelf wijsmaken dat we ze onder controle hebben en dat we onze tekortkomingen kunnen laten voor wat ze zijn: die zijn toch maar van weinig belang, of het probleem van iemand anders. In ons hoofd klinkt een verleidelijke stem die ons vertelt dat wij de baas zijn. Maar in feite worden we gedomineerd.

Het probleem is dat die geheimen, terwijl we uit alle macht proberen introspectie te vermijden en van alles verdraaien om ze voor de buitenwereld verborgen te houden, steeds meer macht over ons krijgen. Wanneer we onszelf bedriegen, moeten we wel een gespleten persoonlijkheid ontwikkelen: die van de leugenaar en van degene die de waarheid kent. 'Geheimen die verborgen blijven, worden steeds belangrijker of krijgen steeds meer een bizar karakter, omdat ze nooit de kans hebben kregen in het interpersoonlijke domein te worden getoetst,' schrijft Sharon Hymer in Confessions in Psychotherapy. Daarmee raakt ze de kern van de werking van confessie: die brengt onze donkerste kanten aan het licht.

Wekt het zoveel verbazing dat schuldgevoel, meer dan welke andere emotie ook, mensen ervan weerhoudt zichzelf te onderzoeken en hun hart over die geheimen te luchten? Mensen die zich schuldig voelen, denken dat ze iets zo verkeerd hebben gedaan, zo'n slecht leven hebben geleid of hun leven zo volkomen hebben verspild, dat er voor hen geen hoop is. Misschien voelen ze zich buiten de kring van zorg staan, buiten het bereik van goddelijke liefde, zelfs buiten de liefde van familieleden en vrienden. Het is ondenkbaar dat je het kompas nog zou kunnen repareren. Ze dragen geen 0, de rode letter die een overspelige aanduidt, maar de S van permanent schuldige.

Omdat ik afkomstig ben uit een plaats en een tijd waarin schuld een belangrijk thema was, kan ik meevoelen met degenen die door het leven ploeteren met een last die ze noch kunnen dragen, noch van zich af schudden. Naarmate ik met de schuld in mijn eigen leven in het reine kwam — met mijn tekortkomingen als ongehuwde en getrouwde man, als zoon en als vader — ben ik schuld op een andere manier gaan bekijken. Schuld is net basilicum. Een klein beetje ervan op het eten smaakt goed, maar van basilicum kun je geen maaltijd maken — en je kunt schuld je leven niet laten beheersen. Als je schuldgevoelens alle ruimte geeft, verlammen ze je. Het bijproduct ervan, angst, kan knagen aan de kern van je persoonlijkheid en een proces in gang zetten waarin ook de geringste tekortkoming een gigantische reactie kan oproepen. De schuldige staat altijd onder verdenking, moet altijd voor de rechter verschijnen. Het gaat weliswaar om een innerlijke aanklacht tegen jezelf, maar die is desondanks pijnlijk.

Schuld kan het begin zijn van het genezingsproces, een middel om de macht die onze geheimen over ons hebben te boven te komen, een prikkel om te veranderen. Oprechte schuldgevoelens kunnen langzamerhand leiden tot wat analytici en spirituele raadgevers de angst van verantwoordelijkheid noemen. Ze kunnen ons ertoe aanzetten verantwoordelijkheid voor onze daden te nemen. Dit gebeurt niet alleen in de spreekkamer van een therapeut of in het biechthokje. Het kan ook gebeuren als we een kop koffie drinken met een vriend, in de rust van onze slaapkamer of als we in een vliegtuig uit het raampje kijken.

Het gebeurt wanneer we onze pretenties en verdedigingsmechanismen laten voor wat ze zijn en besluiten onszelf, ten dienste van onszelf, de waarheid te vertellen.

Recensie

door Tsenne Kikke

Paul Wilkes heeft een juweel van een boek beschreven, waarvan de inhoud zowel de zin als de onzin van biechten beschrijft. Volgens hem is te biecht gaan niet enkel en alleen het fundament van de christelijke religie, maar tevens de essentie van geestelijke gezondheid. Biechten is luisteren naar de innerlijke stem van het geweten opdat elke mens zichzelf in staat stelt het pad van eerlijkheid en bewust leven te blijven volgen. Maar biechten heeft over de jaren haar kracht en vitaliteit verloren.

De inhoud van het boek is gebaseerd op een traditie zo oud als het oude Griekenland en tegelijkertijd even modern als de huidige diverse vormen van psychoanalyse. In het boek worden visualisatietechnieken gegeven, evenals spirituele oefeningen, meditaties; privé bekentenissen van anderen, aangevuld met psychologische bekentenissen.

Biechten hoeft niet zozeer als een religieus onderdeel te worden beschouwd, maar eerder als een steunpilaar en hoeksteen voor een blijvende mentale gezondheid. Dit betekent dan ook dat men er geen priester hoeft bij te halen, omdat biechten en zelfreflectie dingen zijn die in de mens zelf geschieden.

In wezen zou een mens alle dagen aan introspectie moeten doen: bijvoorbeeld door vóór het slapen gaan even de dag te overlopen en daar waar nodig even mentaal stil te blijven staan.

Ikzelf heb van de inhoud genoten. Hopelijk heeft het bovenstaande uittreksel jou daarvan ook kunnen overtuigen, en raad ik dus dit boek aan eenieder aan.

Eerlijk De kracht van openheid

Paul Wilkes

Korte Inhoud

Uittreksel

Recensie

Koop dit boek bij