Jan Caeyers
|
Type:
|
Hardcover
|
|
Uitgever:
|
De Bezige Bij
|
|
Gewicht:
|
1265 gram
|
|
Aantal Pagina's:
|
672
|
|
ISBN:
|
90-234-2906-0
|
|
ISBN-13:
|
978-90-234-2906-7
|
|
Categorie:
|
Muziek
|
|
Richtprijs:
|
€ 45
|
Korte Inhoud
Ludwig Van Beethoven wordt beschouwd als een van de grootste componisten aller tijden en hij is tot op de huidige dag uiterst populair. Dit is de eerste biografie in het Nederlandse taalgebied die het geheel van zijn leven en werk omspant. Het is het verhaal van een kunstenaarscarrière: het beschrijft Beethovens ontwikkeling als componist en de muziekwereld in zijn tijd. Jan Caeyers portretteert Beethoven als geniaal componist, maar gaat ook in op zijn uiterst gecompliceerde en getourmenteerde persoonlijkheid. De feiten uit het leven van Beethoven - zijn sombere jeugd, zijn sterk wisselende stemmingen, zijn verlangens, zijn relaties en conflicten met familie en vrienden, zijn verhouding met de 'onsterfelijke geliefde', het drama van zijn doofheid - worden verbonden met zijn werk. Jan Caeyers besteedt bovendien ruim aandacht aan de historische context, de politieke verwikkelingen binnen het Europa van eind achttiende, begin negentiende eeuw waarin Beethoven leefde, en hij gaat helder in op zijn muziek, die met de jaren complexer en eigenzinniger werd.
Uittreksel
Blz. 11: Proloog
Mechelen, zaterdag 29 maart 1727. Michiel Van Beethoven zit te mijmeren over het leven. Hij is sinds vorige maand drieënveertig, heeft het gevoel dat hij oud aan het worden is, en verlangt naar nieuwe uitdagingen. Twintig jaar lang is hij elke morgen heel vroeg opgestaan om de bakkerij te drijven die hij van zijn schoonvader heeft overgenomen. Maar hij begint er langzamerhand genoeg van te krijgen. De voorbije jaren heeft hij immers meer plezier beleefd aan het kopen van huizen in Mechelen, de stad waar zijn vader zich vijftig jaar geleden vestigde. Naast het huis in de Jodenstraat heeft hij nog twee andere in dezelfde straat kunnen verwerven, zij het na het nemen van een nogal zware hypotheek. Ook erfde hij van vaderszijde twee huizen: het Moleken in de Steenstraat en de Bonten Os op de Leermarkt, en nog eens twee van zijn schoonouders: de Meersman en de Appolonia Gilde. Een derde, de Molenkarre, zal hij ook weldra in zijn bezit krijgen. In zijn voorliefde voor de handel in vastgoed treedt hij in de voetsporen van zijn overgrootvader Hendrik, die honderd jaar geleden precies hetzelfde deed, zij het op een lager niveau: deze had het tot grootgrondbezitter gebracht in Boortmeerbeek, een dorp tussen Mechelen en Leuven.
Maar het grote geld verdiende Michiel Van Beethoven met de min of meer legale koop en verkoop van oude meubels en schilderijen. En daar wil hij zich nu meer op toeleggen. Meer nog: hij wil zich voortaan op de lucratieve markt van het Mechelse kantwerk begeven, wel wetende dat de risico's erg groot zijn. Om hier echt veel geld mee te verdienen moet je immers goedkopere kant uit Brussel en uit Kortrijk importeren, wat dan weer grote investeringen vergt en het uitschrijven van onzekere wissels. Toch heeft hij besloten om die risico's te nemen; hij wil hogerop en definitief behoren tot de meer gegoede burgers van de stad.
Michiel Van Beethoven heeft ook nog een rekening te vereffenen met de geschiedenis, en dat drijft hem voort. Meer dan honderd jaar geleden stierf zijn betovergrootmoeder Josyne Van Beethoven op de brandstapel op de Grote Markt te Brussel, nadat zij door de buren was aangeklaagd wegens hekserij. Zij was een bijzondere vrouw: geëmancipeerd, zelfbewust en idealistisch. Ze beschikte ook over een frisse en onafhankelijke geest, wat haar in een tijd waarin geloof, goedgelovigheid en bijgeloof dicht tegen elkaar aanleunden, niet in dank werd afgenomen. Paradoxaal genoeg werd zij er daardoor van verdacht dat ze een pact met de duivel had gesloten, en er was maar een kleine gerichte actie van een aantal jaloerse dorpsbewoners nodig om hiervoor voldoende bewijslast te verzamelen. De moordende cocktail van intrige, laster en roddel miste zijn effect niet. Josyne Van Beethoven werd gevangengenomen, weigerde weliswaar eerst te bekennen - wat andermaal als een diabolisch teken werd opgevat - maar ging uiteindelijk toch door de knieën na zware folteringen, waarna zij publiekelijk werd geëxecuteerd. Even zag het er nog naar uit dat alle goederen van haar verbijsterde en aangeslagen echtgenoot in beslag zouden worden genomen, maar door een combinatie van diplomatieke handigheid en beethoveniaanse koppigheid werd dit fiasco nipt vermeden.
Deze traumatische ervaring staat diep gegrift in het geheugen van de Van Beethovens, die aan deze geschiedenis een diepgeworteld scepticisme ten aanzien van de medemens hebben overgehouden. Maar daarnaast geeft ze ook veel kracht. Een Van Beethoven heeft een heilig geloof in de eigen overtuiging en idealen. Dat is men aan de stammoeder-martelares verplicht.
Dit is ook de boodschap die Michiel Van Beethoven aan zijn twee kinderen heeft meegegeven. De oudste zoon Cornelius is veelbelovend. Hij is verstandig, plichtsbewust en heeft een natuurlijke flair voor het zakendoen, en zal zich met zekerheid een weg door het leven banen. De jongste zoon Louis is het buitenbeentje van de familie. Als zesjarige werd hij omwille van zijn mooie stem opgenomen in de koorknapenschool Het Koralen Huis aan de St.-Romboutskathedraal in Mechelen. Na de stembreuk van zijn zoon heeft Michiel Van Beethoven een privéleerlingencontract afgesloten met de kathedraalorganist Antoine Colfs, met de bedoeling Louis zich verder te laten bekwamen in het orgelspel en de basso continuo. Want één ding staat vast: de zoon mag van de vader musicus worden, maar hij moet ambitie hebben. Hij mag zich
niet tevreden stellen met een organistenbaan aan een of andere parochiekerk.
Recensie
door
Tsenne Kikke
Vertalen en niet alleen in het Duits en Engels en Frans maar in zoveel mogelijk talen is wat er moet gebeuren met de eerste ongekleurde biografie over Ludwig Van Beethoven. Wat een boek! Wie op deze wijze een biografie schrijft, kan naar mijn vermoeden ook boeiende romans schrijven die even vlot lezen, die de lezer in de greep houden vanaf de eerste letter tot het laatste punt. Ruim 600 bladzijden Beethoven en zijn tijd, wat hem beïnvloedde en vormde, wat hij beïnvloedde en vormde, wat voorafging, tijdens en na Van - of toch von? - Beethoven... Het moet gelezen worden. Dit mag, nee moet aanbevolen literatuur worden voor de muziekscholen en niet alleen voor de studenten musicologie. Eindelijk dus, na meer dan 180 jaar is ze er toch gekomen, dé Beethovenbiografie.
Het is lang wachten geweest op dit boek. Jan Caeyers is er in geslaagd om eindelijk alle mistige verhalen rond de figuur Beethoven weg te vegen. We leven eindelijk mee met de ware Ludwig en niet een mythisch personage dat zijn oorsprong kent in Beethoven en zijn genialiteit, zijn doofheid en afgezonderd leven, zijn marginaliteit en omgang met gravinnen en prinsessen. Ook het verhaal van zijn grootvader wordt eindelijk eens correct uit de doeken gedaan. Vooral de laatste jaren is er in Mechelen een onzinnig verhaal door zichzelf kundigen benoemden en dat als volgt gaat: de opa van Beethoven was een bakkersgast die op zijn 19 jaar zoveel schulden had dat hij ijlings naar Bonn is gevlucht. 19 jaar? Bakkersgast en verbonden aan de koraalschool van de Sint-Romboutskathedraal? Het is een dom verhaal dat een leven op zich is gaan leiden en dat met meer dan stevige argumenten van tafel wordt geveegd. Oef.
Misschien is het wel dankzij die Vlaamse (Brabantse) wortels dat een Vlaming tot deze biografie kwam. We weten dat Jan Caeyers altijd wel een boon had voor Beethoven. Het voormalige Nieuw Belgisch Kamerorkest werd niet voor niets omgedoopt tot de Beethovenacademie. Het was meer dan de naam alleen die er aan verbonden was om mogelijk commerciële redenen. Het blijft pijnlijk de naam van dit knappe orkest te vermelden nadat het zo onzinnig om de hoek werd geholpen maar dat is een ander verhaal met eveneens veel waas omweven.
Jan Caeyers is ongelofelijk diep gaan graven en heeft veel gevonden. Als een echte archeoloog die de meest fragiele restjes zuiver maakt en zo de dingen terug samenstelt en heel precies weet te duiden, zo is Caeyers op zoek gegaan naar de ware Ludwig Van Beethoven. Of alles nu gevonden, gezegd en geschreven is, blijft een mogelijk open vraag maar dat hier een beeld wordt geschetst waar geen muziekhistoricus nog omheen kan is een vaststaand feit. Het lijkt wel of Caeyers geest is in bezit genomen geweest van Beethoven zelf die hem geleid heeft naar zijn waarheid en niet naar de gekleurde, gekuiste, gepersonaliseerde, geromaniseerde verhalen van derden die handelden uit nostalgie, te goeder trouw, om zichzelf te eren of wat ook. We vernemen meer over de mens dan in alle andere biografieën tezamen en het kan niet anders of de lezer gaat ook anders gaan luisteren, met nog meer aandacht, begrip, inzicht, mensenkennis en overgave.
Eens dit boek gelezen moet een mens wel even grijpen naar Beethovens vijfde symfonie, het Tripleconcerto, een van de vele majestueuze en zo verfijnde pianosonates, een van zijn te weinig gekende liederen, een kwartet of wat ook maar dit boek moet afgesloten worden met Beethoven zijn muziek. Het kàn gewoon niet anders. Voel u in de Weense weelde, in de natuur omheen de stad, in de miserie en de koude, in de weelde van adellijke overvloed. Kortom, 'verzuip' in Beethoven, in het bad literatuur dat Jan Caeyers biedt met deze unieke en meest waardevolle biografie over een van de grootste muzikale genieën aller tijden, Ludwig Van - of toch von - Beethoven. Het antwoord leest u in dit boek...
|