Zielenleer

Zielenleer kan beschouwd worden als een onderdeel van de psychologie. Tenslotte is het woordje 'psychologie' samengesteld uit het Griekse 'psyché' dat 'ziel' betekent, en 'logos' kan worden vertaald als 'woord', 'gedachte', of als 'rede'. In het woord 'psychologie' zit dus het woordje 'ziel' verscholen.

Natuurlijk bestaat er ook, zoals Carl Gustav Jung (1875 - 1961) het indertijd opmerkte, een psychologie waarin het woordje 'ziel' niet voorkomt, gewoonweg omdat niemand weet of een ziel wel degelijk bestaat. In dat soort van psychologie wordt er dan ook eerder over de 'geest' gesproken, refererend naar het menselijke brein, en dus niet naar geest' in de andere betekenis van dat woord, zijnde: deel uitmakend van het zogenaamde mentaal, of spiritueel lichaam, ook weleens geesteslichaam genoemd; een iets, dat geen enkele mens in zichzelf heeft ontwikkeld. En, ondanks het feit, dat het Engelse woord 'mind' meestal met 'geest' wordt vertaald, heeft die 'mind' eveneens geen enkel uitstaan met 'spirit'.

De Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Gustav Jung verwees naar de opkomst van het behaviorisme, een gedragsgerichte stroming, waardoor - volgens hem - het object van de psychologie gereduceerd werd tot het uiterlijk waarneembare en meetbare gedrag van de mens of dier, omdat het innerlijk leven zich niet objectief door wetenschappelijke waarneming zou laten registreren, maar alleen subjectief door introspectie en begrijpen. Niet iedere psycholoog kon zich vinden in dit primaat van het fysieke, waaronder dus Jung.

De zielenleer bestudeert dus alles wat in verband staat met de ziel. Vragen, die daarin kunnen gesteld worden, zijn, onder andere: 'Heeft alles ziel?' - 'Heeft elke mens een ziel?' - 'Zo ja, hoe komt een mens daar effectief mee in contact?' - 'Is er een relatie tussen ziel en animisme?' - 'Wat is het wezenlijke verschil tussen ziel, geest, lichaam, bewustzijn, essentie, ware ik, enzovoorts? '-  en, natuurlijk kunnen thema's, zoals wedergeboorte, leven aan gene zijde en reïncarnatie erin aan bod komen.

Ook het woord 'animisme' zou afgeleid zijn van het Latijnse 'anima', zijnde: het vrouwelijke deel van de menselijke psyché, dat voor sommigen eveneens 'geest' of 'ziel' betekent. Weet, dat het Latijnse 'anima' zowel 'adem', evenals 'leven', alsook 'geest' kan betekenen. 'Spirit' in het Engels, dat dan alweer - zoals hierboven vermeld - eerder als 'ziel' wordt vertaald in plaats van met het woordje 'geest' - doch, ditmaal wel in de betekenis van een onstoffelijk wezen.

Animisme is het filosofisch, religieus of spiritueel concept waarbij zielen of geesten niet alleen existeren in mensen en dieren, maar ook in planten, stenen of natuurlijke fenomenen, zoals donder en geografische dingen, waaronder bergen en rivieren. Animisme wijst verder ook bezieling toe aan abstracte concepten zoals woorden, eigennamen of metaforen uit de mythologie. Maar, uit deze woorden kunnen we gerust afleiden dat er een onderscheid dient te worden gemaakt tussen de termen 'ziel' en 'bezieling'.

Anders gezegd: alles is bezield. Dit geldt zowel voor een planeet, ster, kiezelsteen, boom, bloem, plant, dier, en mens. Maar over een persoonlijke ziel beschikken, is iets totaal anders. Volgende de leerstellingen van Gurdjieff, bijvoorbeeld, moet een ziel worden verworven. Om die reden bestonden er indertijd speciale yogi scholen voor, kloosters, tempels, en zo meer, maar enkel en alleen bestemd voor mensen met een zogenaamde 'innerlijke roeping'.

In de loop van de Europese geschiedenis hebben filosofen, zoals Plato, Aristoteles en Thomas van Aquino, de mogelijkheid overwogen van het bestaan van een ziel bij mensen, dieren en planten. Religies, waarin animisme voorkomt, behoren meestal tot volksgeloof of etnische religies, zoals: sjamanisme, shinto of bepaalde stromingen binnen het hindoeïsme.

Animisme is eigenlijk geen religie op zichzelf, maar een kenmerk van vele religies ter wereld, zoals het sjamanisme, maar ook van polytheïstische en monotheïstische godsdiensten. Animisme is, gezien vanuit het perspectief van monotheïstische godsdiensten zoals het christendom, een natuurlijke of natuurgodsdienst waarbij geesten- en voorouderverering het belangrijkst zijn.

Een animist gelooft, bijvoorbeeld, in het bestaan van goede en kwade geesten, die kunnen huizen in onder meer bomen, dieren en gebruiksvoorwerpen. De geesten moeten goed gestemd worden door hun offers te brengen, het houden van rituelen, rituele dansen en het houden van taboeregels. Animisme doordrenkt het hele leven van de aanhangers ervan.

De marapu-religie op het Indonesische eiland Soemba, bijvoorbeeld, wordt gerekend tot één van de zeer vele animistische religies. Significante aantallen animisten worden tegenwoordig aangetroffen in landen als Zambia, de Democratische Republiek Congo, Senegal, Bangladesh, India, Nepal, Gabon, de republiek van Guinee Bissau, Indonesië, Japan, Laos, Myanmar, Papoea-Nieuw-Guinea, Peru, De Filipijnen, Canada, Rusland, Zweden, Thailand, Timor Leste, de Verenigde Staten en Mexico.

'Ziel' versus 'Siel'

Misschien ken je de uitdrukking: "Ik beloof het op mijn plechtige communiezieltje", bedoeld als een schertsende zegswijze om iets plechtig te beloven of te zweren. "Ik zweer het op de ziel van mijn eigen kind," klinkt dan weer meer ietwat oprechter.

Het probleem in de Nederlandse taal is, dat het woordje 'ziel' niet door een ander woord kan worden vervangen, door een woord dat op dezelfde manier klinkt, maar anders wordt geschreven. Zoals 'siel', bijvoorbeeld.

Georges Ivanovitch Gurdjieff maakte in één van zijn boeken gewag dat men dat in het Engels wél kan doen. Terwijl iemand de zin "I swear it on my own soul" denkt te aanhoren, zeg je eigenlijk: "I swear it on my own sole", waarbij Gurdjieff aangaf dat het 'vuilste onderdeel van iemands lichaam', zijnde: de zool van een voet, met de ziel kan worden vergeleken.

Indien de vraag in het Nederlands wordt gesteld, kan een mens erover nadenken, maar op de vraag: "Do you have a sole?", kan men zonder te twijfelen "ja" antwoorden - en, er zelfs bijzeggen, of erbij denken: "Two even! - "Twee zelfs!". Maar, hier hadden we het over zielenleer, niet over zolenleer.

Kortom: daar waar alles 'bezield' kan zijn, valt het te betwijfelen of mensen wel degelijk over een volwaardige, persoonlijke ziel beschikken. Anderzijds is in de verbeeldingswereld alles mogelijk hetgeen geen wijzingen aan de werkelijkheid brengt.

Organisaties gespecialiseerd in zielenleer

• Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in zielenleer op Zoek&Vind.
• Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!