|
De Mandala, Sanskriet voor ‘cirkel’, is een generieke term uit de Tibetaanse kunst en het Tibetaans boeddhisme voor een plan, kaart of geometrisch patroon dat, onder andere, op een metafysische of symbolische manier de kosmos uitbeeldt. Mandala’s kunnen ook voor andere symbolen staan, waaronder het levenswiel, het 'Zo Boven - Zo beneden'-principe, een godheid, enzovoorts. Het concept heeft een hindoeïstische oorsprong, maar wordt ook veel in het Tibetaans boeddhisme gebruikt.
Bij een mandala gaat het om een precies werk met nauwgezet gedefinieerde uitbeelding van, bijvoorbeeld, een hemels of goddelijk paleis, dat in het centrum staat en gewoonlijk is weergeven door een vierkant dat omgeven is door een cirkel. Deze wordt dan meestal uitgebeeld door een boeddha of een bodhisattva.
Afhankelijk van het motief kan een veelvoud aan verschillende figuren worden gebruikt, variërend van meerdere boeddha's, bodhisattva's, godheden, demonen en belangrijke geestelijken. Ook worden andere symbolen gebruikt, zoals rituele voorwerpen, gebouwen, abstracte geometrische vormen, enzovoorts.
De zandmandala, bijvoorbeeld, is dan weer een Tibetaans-boeddhistische traditie die de vergankelijkheid der dingen symboliseert. Volgens de boeddhistische canon zijn alle materiële dingen van voorbijgaande aard en een mandala van zand is daar een voorbeeld van. Nadat een zandmandala met ceremonies en veel toewijding is voltooid, wordt het daarna ook altijd weer ceremonieel vernietigd.
Voordat het zand op de ondergrond wordt gestrooid, tekenen de monniken de meetkundige lijnen uit. De zandkorreltjes worden dan aangebracht met behulp van kleine kokers, trechters en schrapers, totdat het gewenste patroon is verkregen. Historisch werd de mandala niet gemaakt met natuurlijk, geverfd zand, maar met korreltjes van gekleurd steen.
Het maken van een zandmandala duurt meerdere weken, omdat het zand tot in detail in het schilderij gestrooid wordt. Een zandmandala wordt door een team van monniken vervaardigd, waarbij er vanuit het midden naar buiten wordt gewerkt. De mandala van de Kalachakra, het wiel van de tijd, - zie onderstaande afbeelding - bevat bijvoorbeeld 722 godheden binnen een complexe meetkundige structuur van de mandala. Andere, kleinere mandala's, zoals die toegewijd is aan Yamantaka, bevatten veel minder godheden en bestaat uit een minder complex geheel zodat deze zandmandala's binnen enkele dagen voltooid kunnen zijn.
De vernietiging van de zandmandala is eveneens met ceremonies omkleed. De lettergrepen voor de godheden worden in een specifieke volgorde verwijderd, waarna ook de rest van de vorm van de mandala wordt ontmanteld en er uiteindelijk niets meer van de afbeelding van de mandala is te herkennen. Het zand wordt verzameld in een kruik die wordt gewikkeld in zijde en naar de rivier of een andere plaats met stromend water wordt gebracht, waarna het wordt teruggegeven aan de natuur. De symboliek geeft hier aan dat niets een tweede maal wordt gebruikt.
Mandala's dienen soms ook als meditatievoorwerp, die de beoefenaar moet ondersteunen zich te concentreren op de betreffende motief en de daarmee tot uitdrukking gebrachte leerinhoud. De symmetrische geometrische vorm zorgt er, bijvoorbeeld, voor dat de aandacht automatisch op het midden wordt gericht.
De psychiater Carl Gustav Jung zag de mandala als voorstelling van het onbewuste zelf en hij liet patiënten mandala’s ontwerpen, die hij daarna analyseerde en met hen besprak.
In de Rig-Veda wordt de term mandala's gebruikt voor de gestructureerde kennis die kan gereciteerd worden. Zo is elk van de 10 boeken een mandala op zichzelf.
De rosetten in kerken zijn in wezen ook mandala’s, die ten volle tot uiting komen van zodra het zonlicht er doorheen gaat.
Bovendien dienden mandala's als model in de Tibetaanse architectuur voor bouwtekeningen en voorschriften van gebouwen en tempelcomplexen. De toegangsportalen, woongebouwen, gebedshallen en heiligdommen werden gebouwd zoals in een mandala was voorgeschreven, waardoor de tweedimensionale symbolische modellen in feite driedimensionaal werden uitgebeeld.
Organisaties gespecialiseerd in mandala's
- Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in mandala's op Zoek&Vind.
- Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!
|