Kruidenleer

Fytotherapie, behandeling met planten, in de volksmond kruidengeneeskunde of kruidenleer genoemd, is het behandelen van gezondheidsklachten en ziekten met plantaardige middelen waarvan men een medicinaal effect veronderstelt.

In de fytotherapie gebruikte plantaardige middelen heten fytotherapeutica. Een algemeen aanvaarde definitie van fytotherapeutica luidt: "Geneesmiddelen die als actieve ingrediënten uitsluitend planten, delen van planten of plantenmaterialen of combinaties daarvan bevatten, in ruwe of bewerkte staat."

Fytotherapie wordt zowel in diverse natuurgeneeswijzen als in de reguliere context gebruikt. Het merendeel van de fytotherapeutische kennis is gebaseerd op eeuwenlang behouden en doorgegeven gebruiken. Veel medicijnen bevatten - of zijn geïnspireerd door - actieve bestanddelen, die afkomstig zijn uit planten. Digoxine, codeïne, aspirine, colchicine, reserpine, morfine, vincristine, taxol en yohimbine zijn enkele populaire voorbeelden. In veel gevallen zijn de werkzame stoffen uit de plant langs chemische weg gesynthetiseerd, soms met een kleine verandering.

In de laatste decennia wordt er ook weer meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van kruiden in al hun complexiteit. Diverse farmaceutische bedrijven investeren in onderzoek naar kruidengeneesmiddelen uit niet-Westerse culturen teneinde tot de ontdekking van nieuwe geneesmiddelen te komen.

De filosofie achter het gebruik van fytotherapie verschilt per geneeswijze. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• In de westerse natuurgeneeskunde was de fytotherapie lange tijd gebaseerd op de humoraalpathologie van Hippokrates, waarbij fytotherapie wordt gebruikt om de balans te herstellen tussen de vier lichaamssappen: bloed (sang), gele gal (chol), zwarte gal (melanchol) en slijm (flegma). Daarbij wordt ook gekeken naar gezonde eet- en drinkgewoonten, het belang van frisse lucht en een natuurlijk verloop van processen in het lichaam.
• De traditionele Chinese geneeskunde past fytotherapie toe op basis van traditionele recepten die zijn bereid uit vele verschillende planten volgens de filosofie van de vijf-elementenleer. Deze elementen zijn hout, vuur, aarde, metaal en water. In een gezonde situatie houden alle elementen elkaar in evenwicht. Bij onbalans, klachten en ziekte kunnen één of meerdere elementen uit evenwicht raken en wordt fytotherapie gebruikt om het evenwicht te herstellen.
• De Ayurveda gaat ervan uit dat het lichaam de geest volgt en dat een lichamelijke ziekte zijn oorzaak heeft in een onevenwichtigheid in de energieën van de geest. Deze energieën zijn vata, pitta en kapha. Onder andere fytotherapie wordt gebruikt om deze energieën terug te brengen naar de energieverdeling zoals die bij de geboorte was, omdat het toen per definitie optimaal in balans was.

Wat uit de natuur komt is niet altijd per definitie gezond. Ook omdat we niet weten wat er in de neervallende regen aanwezig was, noch welke chemische stoffen de aardbodem bezat. Kruidengeneeskunde is met andere woorden geen synoniem voor 'onschuldig' of 'onschadelijk'.

Dat een kruid werkzaam is, impliceert dat het ook bijwerkingen kan hebben, of schadelijk kan zijn bij verkeerd of overmatig gebruik. De beroemde arts Paracelsus (1493-1541) zei al: "All Ding' sind Gift und nichts ohn' Gift; allein die Dosis macht, dass ein Ding kein Gift ist." Vertaald: "Alles is gif, en niets is zonder gif; alleen de dosering bepaalt dat iets geen gif is".

Bovendien mogen geneeskrachtige kruiden vooral niet worden ingenomen indien men dient te worden geopereerd teneinde overmatige bloedingen, hartproblemen en een lage bloedsuikerspiegel te voorkomen.

Organisaties gespecialiseerd in kruidenleer

• Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in kruidenleer op Zoek&Vind.
• Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!