|
Een klankschaal is een muziekinstrument in de vorm van een schaal dat vervaardigd is uit een bepaalde legering. De verschillende metalen, waaronder goud, zilver en koper, kunnen qua afmeting, kleur, wanddikte en samenstelling strek van elkaar verschillen.
Klankschalen worden toegepast in meditatie vanwege de rustgevende klanken en meditatie. In de alternatieve therapie worden ze gebruikt voor de klankschaaltherapie, voor diepgaande ontspanning op lichamelijk en geestelijk niveau. Bij alternatieve sportmassage wordt het geluid van de klankschaal gebruikt omdat het geluid diep in het lichaam spanningen zou lostrillen.
De oorsprong en de legering van de klankschalen is niet geheel bekend. Algemeen wordt aangenomen dat de klankschalen, oftwel: Singing Bowls, van Nepalese oorsprong zijn. Ze worden in elk geval gebruikt bij het rituele vuuroffer van de Newari, een volksgroep uit de Kathmanduvallei in Nepal. Hoog in de Himalaya was er geen klei om keramische schalen te bakken, waardoor er metaalertsen werden gebruikt voor de vervaardiging van keukengerei. Niettemin is van de Newari geen smeedkunst bekend, gezien ze traditioneel een stadsvolk met zin voor architectuur en kunst, met verantwoordelijkheid voor het onderhoud van tempels.
In de Japanse shinto-religie worden grote schalen van 86 cm gebruikt, de 'dobachi' of 'keisu' die met de ronde onderkant steeds op een kussen rusten zodat ze bij het aanslaan niet omrollen. China, Thailand, Korea en Myanmar kennen eveneens klankschalen. Ze worden er machinaal vervaardigd met het oog op het toerisme.
De keramische klankschalen worden gemaakt van in vuur gebakken klei. Een fraai voorbeeld daarvan is de keramiek van de Rode Indianen. Wanneer schalen worden gevuld met verschillende hoeveelheden water, laten ze verschillende tonen weerklinken wanneer er bijvoorbeeld op getikt wordt met bamboestokjes.
Kleine porseleinen kommetjes, gevuld met water, heten in India 'Jalatrang' of 'Jal Tarang'. Maar ook bloempotten die de binnenkant zijn voorzien van een gelijkmatige laag email zijn bruikbaar als klankschaal.
Dan hebben we nog de silica klankschalen uit de Verenigde Staten. De juiste technologie om de melkwitte silica klankschalen te vervaardigen werd aldaar ontdekt in 1988. De allereerste schalen die tot ontwikkeling kwamen, werden in de Amerikaanse computerindustrie van Arizona gebruikt als halfgeleiders bij de productie van computerchips. De schalen worden vervaardigd uit silicazand van puur kwartskristal, ook gebruikt bij het vervaardigen van optische kabels voor telecommunicatie. In een centrifuge wordt het silica blootgesteld aan een middelpuntvliedende kracht en onder hoge temperatuur gesmolten tot een kom. Deze schalen bestaan in twee uitvoeringen:
- Clear: doorschijnend als glas, eerder dunwandig en daardoor verkrijgbaar tot zo'n 30 cm diameter.
- Frosted: als melkachtig glas of opaline. De wand is dikker en laat toe schalen te vervaardigen met een diameter tot 60 cm.
Tenslotte hebben we nog de bergkristallen klankschalen, en volgens de inmiddels overleden Antwerps-Hongaarse sjamaan Joska Soos beschikken de roodkap-monniken van de karmapa-orde over klankschaaltjes van gemaakt van puur goud, die meestal worden verkocht onder de naam Lama-schalen.
Klankschalen worden soms 'Tibetaanse klankschalen' genoemd, maar dit is eigenlijk een foutieve benaming, omdat niet bekend is of de Tibetanen klankschalen gebruikten voor muzikale en/of therapeutische doeleiden, of dat zij ze alleen in de tempel gebruikten als een soort kommetjes waarin ze voedsel en drank aan de goden offerden.
De Tibetaanse monniken zijn wel degenen geweest die het eerst handelden in klankschalen. Ze waren immers door de Chinese invallers verdreven uit hun kloosters. Sommigen hadden een paar schalen of andere kostbaarheden bij zich, die ze dan maar verkochten om in hun onderhoud te voorzien. Hieruit is naar alle waarschijnlijkheid de benaming 'Tibetaanse klankschalen' ontstaan.
De schalen komen in het hele gebied in en rond en de Himalaya voor. De kleine schaaltjes werden, en worden nog, gebruikt als offerschaaltjes op de altaren in de tempels en de grotere schalen worden gebruikt om, met behulp van de tonen die in de schalen hoorbaar zijn, meester te worden over de klank.
Op de natuurtonen van de schalen is heel goed te mediteren. De monniken konden door op een bepaalde klank te mediteren zichzelf in een trancetoestand brengen. Ze leerden ook alle tonen onderscheiden die vervat liggen in een klankkleur. Deze tonen hebben weer verbinding met de chakra's. De metalen die in de schalen zijn verwerkt staan op hun beurt in verbinding met planeten, en de planeten hebben invloed op ons karakter.
De schalen bestaan uit een aantal metalen. De een zegt vijf, de ander zeven, en weer een ander heeft het over negen of twaalf. Algemeen wordt aanvaard dat de schalen bestaan uit zeven metalen, zijnde : ijzer voor Mercurius ( 1ste chakra ), kwikzilver voor Venus ( 2de chakra ), koper voor Mars ( 3de chakra), Goud voor Jupiter (4de chakra), lood voor Saturnus (5de chakra), zilver voor Uranus (lde chakra), en Platina voor Neptunus (7de chakra). 
De schalen werden aan de monniken gegeven van zodra ze een klooster intraden. Ze werden specifiek voor die ene monnik gefabriceerd. Dit ging vroeger vrij primitief in zijn werk. Er werd een metaallegering gemaakt, waarbij deze legering in een bepaalde alchemistische verhouding werd samengesteld. Daarbij werd rekening gehouden met het karakter van de monnik in wording en met de karaktereigenschappen die nog wat door hem ontwikkeld mochten worden. Als iemand wat meer vanuit zijn hart moest gaan leren leven werd er wat meer goud in de legering verwerkt.
Een klankschaal brengt geluid voort door het onder andere aan te slaan met een slagstok. Een subtielere methode is de stok langzaam om de rand te laten cirkelen waardoor er een zogenaamde stick-slip effect ontstaat. Dit laatste is een verschijnsel - soms ook wel 'Slip-stick' genoemd - dat bij het over elkaar schuiven van twee voorwerpen,ten gevolgde van de wrijving soms spontaan een schokkende beweging optreedt. Het piepen van het krijtje op een schoolbord is een gevolg van een stick-slip, evenals het piepen aan het eind van de remweg van een trein met blokkenrem. Bij het remmen in een auto of fiets komt dat piepgeluid eveneens voor.
Klankschalen kennen veel boventoonresonanties met specifieke zwevingen. De werking wordt toegeschreven aan resonantie. Door de klankschaal op een andere manier vast te houden, worden andere resonantiefrequenties dominant en verandert de klank. In dit geval rust de schaal dan op drie vingers aan de onderzijde.
Er zijn zeven basistechnieken - in het drummersjargon: 'rudiments' genaamd.
- Aanslaan met klopper: in dit geval wordt haaks geslagen tegen de rand van de klankschaal die op de vingertoppen rust en wordt een slagstok van hardhout voorzien van vilt. Het aanslaan aan de binnenkant van de schaal laat de klank doven. Silica-klankschalen worden bij voorkeur met een suèdeklopper (buitenzijde) of rubberklopper (binnenzijde) aangeslagen.
- Omcirkelen met wrijfstok: hierbij ligt de klankschaal op de vlakke handpalm en wordt een gladde, dikke stok gelijkmatig rond de buitenrand van de klankschaal geleid.
- Water in de schaal: de klankschaal bevat een bodempje water en wordt aangeklopt en rustig heen en weer gekanteld om glijdende fluittonen of glissandi te laten horen.
- Aankloppen met klanktoevoeging: in dit geval wordt de klankschaal aangeslagen waarbij de een resonantieholte de boventonen van de klankschaal versterkt.
- Rondtollen op omgekeerde schaal: hierbij staat een grote klankschaal omgekeerd op een doek of kussen en wordt een klein klankschaaltje erboven op rondgedraaid en aangetikt met een houten stokje.
- Aanwrijven van klankschalen met de vingers: meer ervaren percussionisten kunnen een ritselend geluid ontlokken aan omgekeerde klankschalen door deze aan de buitenkant te bekloppen of door ze ritmisch aan te wrijven.
- Aanstrijken met een strijkstok: bij deze techniek wordt een strijkstok op de rand gehanteerd.
Organisaties gespecialiseerd in klankschalen
- Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in klankschalen op Zoek&Vind.
- Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!
Blogposts over klankschalen
|