|
Met Hermetica wordt een categorie van boeken uit de late oudheid aangeduid waarvan als auteur Hermes Trismegistus wordt vermeld. Verschillende teksten werden samengevoegd in het 'Corpus Hermeticum' tijdens de Renaissance. Andere bekende geschriften zijn de 'Smaragden Tafel' en het 'Picatrix'.
De Smaragden Tafel is een korte, cryptische tekst die een bron van inspiratie vormde voor de alchemisten. Volgens een populaire legende werd hij geschreven door deze mythische Hermes Trismegistus, maar er zijn nog andere verhalen over de oorsprong in omloop.
Of de Smaragden Tafel ja dan neen een product is uit de oudheid, of geschreven is in de vroege middeleeuwen, is nog altijd niet uitgemaakt. De bekendste uitspraak die op deze tekst teruggaat, is "Zo boven, zo beneden", die een echo vindt in de opvattingen van zowel de alchemie, de magie als de westerse astrologie. Deze drie 'oude wetenschappen' gaan immers uit van de eenheid en verbondenheid der dingen boven (de macrokosmos ) en beneden (de microkosmos - onze aarde en het leven op aarde, of soms verwijzend naar de mens).
Tot de Hermetica worden vier klassen van geschriften gerekend, zijnde: de Corpus Hermeticum, de Asclepius, het Anthologium en de Testimonia.
Het Corpus Hermeticum bestaat uit 17 verschillende Griekse teksten, die hoogstwaarschijnlijk van verschillende auteurs stammen. Het Corpus Hermeticum wordt ook wel de Poimander - Grieks voor 'mensenherder' - genoemd, maar slechts het eerste deel van het Corpus handelt over de Poimandres. Het Corpus Hermeticum is veelal in dialoogvorm geschreven, waarvan Hermes Trismegistus gebruik maakte om geheime kennis betreffende uiteenlopende filosofische en religieuze thema's aan te leren, zoals alchemie, astrologie, magie, gnosticisme en neoplatonisme.
Het Corpus Hermeticum kreeg grote bekendheid door de Latijnse vertaling uit 1471 van de hand van Marsilio Ficino aan het hof van Cosimo de Medici de Oude. Neoplatonist Ficino merkte de overeenkomsten op tussen de filosofie uit het Corpus en de dialogen van Plato en meende hieruit te mogen concluderen dat Hermes Trismegistus een tijdgenoot van Mozes moest zijn geweest. Isaac Casaubon toonde in 1614 aan dat sommige teksten - voornamelijk de filosofische verhandelingen - vocabulaire bevatten dat uit de eerste of tweede eeuw na Christus stamt. Recentelijk is door Fowden in 1986 vastgesteld dat de teksten, ondanks de late datum, een continuïteit vertonen met de cultuur van het faraonische Egypte, hetgeen na Causabon onwaarschijnlijk werd geacht. Desondanks blijft het Corpus Hermeticum intellectueel een eclectische verzameling teksten.
Een exemplaar van de eerste editie uit 1471 van Marsilio Ficino's vertaling van het Corpus Hermeticum is in handen van de Bibliotheca Philosophica Hermetica te Amsterdam.
Asclepius is een tekst die wel wordt toegeschreven aan Apuleius. De tekst, zoals we hem tegenwoordig kennen, is een Latijnse vertaling van een Grieks origineel dat verloren is gegaan. Tekstuele analyse heeft uitgewezen dat het een samenstelling is van geschriften, veelal uit de elfde en twaalfde eeuw, die achteraf door vele auteurs bewerkt is. De tekst heeft de vorm van een dialoog tussen Hermes Trismegistus en zijn leerling Asclepius en handelt over drie thema's die uit drie verschillende, niet overlappende bronnen afkomstig zijn.
Het eerste thema handelt over de plaats van de mens in de wereld en de relatie tussen God, de aarde en de mens. De cosmologie leunt zwaar op Plato en toont geen christelijke invloeden waardoor, naast andere tekstuele aanwijzingen, voor deze specifieke bron een ontstaansdatum tussen 100 v.Chr. en 300 n.C. aangenomen wordt.
Het tweede thema is slechts kort en handelt over het kwaad in relatie tot het menselijk intellect en behandelt het probleem van het kwaad op een unieke wijze.
Het derde thema is niet meer dan een verzameling van fragmenten die wederom zwaar leunen op Plato, met name op zijn Timaeus, waarnaast het stoïsche en hellenistisch-egyptische invloeden vertoont. Deze tekst geeft blijk van een vijandige houding ten opzichte van het opkomende christendom, die krachtig tot uitdrukking komt in een profetie betreffende het lot van de egyptenaren en hun religie. De ontstaansdatum van de tekst ligt tussen 268 en 273 n.Chr., hetgeen zo exact kon worden vastgesteld omdat er sprake is van de Palmyreense bezetting van Egypte. Hierdoor kan Apuleius zelf dan ook niet de auteur van deze bron zijn.
Anthologium: Stobaeus verzamelde in zijn vierdelige Anthologium van rond 500 n.C. een aantal heidense teksten die hij kende uit andere werken. De teksten zijn in dialoogvorm geschreven, veelal met Hermes of tussen Isis en Horus.
Testimonia: Vanaf de tweede eeuw worden hermetische geschriften genoemd en geciteerd in werken van vele anderen, van Cyrilus en Lactantius tot en met diverse islamitische auteurs. Deze fragmenten worden gemeenschappelijk de Testimonia genoemd. Het is hierbij opvallend dat geen van de vroege neoplatonistische auteurs gewag maakt van het hermetisme, terwijl beiden rond dezelfde tijd in Alexandrië tot bloei kwamen; waardoor wel wordt geopperd dat het hermetisme het karakter van een volkscultus had, terwijl het neoplatonisme veeleer door de culturele elite bedreven werd.
Tenslotte - indien we het dan toch over de Hermetica hebben - hebben we nog de Hermetische Kabbalah, een westerse, niet-Joodse esoterische en mystieke traditie. Voor magische genootschappen zoals de 'Golden Dawn' en de 'Rozenkruisers' vormt zij de filosofische basis. De Hermetische kabbalah valt te onderscheiden van joodse kabbalah en christelijke kabbalah. Zij verschilt vooral daarin van de joodse, dat het een amalgaam is van veel verschillende, soms tegenstrijdige invloeden, maar toch deelt het heel wat concepten met de joodse kabbalah.
De Hermetische kabbalah put uit een groot aantal bronnen, waaronder de joodse kabbalah, westerse astrologie, alchemie, heidense religies (in het bijzonder Egyptische, Griekse en Romeinse riten), neoplatonisme, Rozenkruisers, gnosticisme, vrijmetselarij, en tantra. Bij tarot was deze school bepalend voor de occulte interpretatie van de kaarten, die door 'The Hermetic Order of the Golden Dawn' werd uitgewerkt.
Bron: Wikipedia
Organisaties gespecialiseerd in hermetica
- Vind nog meer organisaties gespecialiseerd in hermetica op Zoek&Vind.
- Jouw organisatie er nog niet tussen? Voeg ze toe op Zoek&Vind!
|