Dossier Zelfkennis: Wat zei George Ivanovitch Gurdjieff over Zelfkennis en Oorlogen?…

"Komt er ooit een periode in de menselijke geschiedenis dat er geen oorlogen meer zullen zijn?" vroeg men aan Gurdjieff.
door Tsenne Kikke - vrijdag 19 augustus 2022 20:58

Wie zei alweer: "Ontwaak!" - "Word Wakker! - "Ontslaap!"?

Ik schreef het reeds eerder, en blijf het schrijven, teneinde misschien ooit die meest zeldzame enkeling te kunnen bereiken, dat... indien ik vannacht in jouw droom verschijn en beweer dat je aan het dromen bent, je me in die droom niet zult, noch kunt geloven. Hetzelfde geldt nu - terwijl je deze woorden leest, en jou zeg: "Je slaapt!".

Zo zei Gurdjieff ons in 1915 dat de slaap tijdens de zogenaamde 'wakende toestand' erger is dan die tijdens de nachtelijke slaap, omdat je in jouw bed passief was, en niet kon doen. In het boek 'Op zoek naar het wonderbaarlijke' lezen we op bladzijde 158 het volgende over de mens in het algemeen:

"In de waaktoestand daarentegen kan hij voortdurend iets doen en de gevolgen van al zijn handelingen hebben hun weerslag op hemzelf en zijn omgeving. En toch herinnert hij zichzelf niet. Hij is een machine, alles gebeurt met hem. Hij kan de stroom van zijn gedachten niet stopzetten, hij kan zijn verbeelding, zijn gevoelens, zijn aandacht niet beheersen. Hij leeft in een subjectieve wereld van 'ik houd van', 'ik houd niet van', 'ik vind het prettig', 'ik vind het niet prettig', 'ik verlang', 'ik verlang niet'; dat wil zeggen: in een wereld waarin hij meent te houden van of niet te houden van, te verlangen of niet te verlangen. Hij ziet de werkelijke wereld niet. De werkelijke wereld gaat voor hem schuil achter de muur der verbeelding. Hij leeft in slaap. Hij slaapt. Wat 'helder bewustzijn' genoemd wordt, is slaap, en een slaap die veel gevaarlijker is dan de slaap 's nachts in bed.

Laten wij een gebeurtenis nemen uit het leven van de mensheid. Oorlog bijvoorbeeld. Er woedt op dit ogenblik een oorlog. Wat betekent dat? Het betekent dat miljoenen slapende mensen proberen miljoenen andere slapende mensen te vernietigen. Dit zouden zij natuurlijk niet doen als zij ontwaakten. Alles wat er gebeurt, komt voort uit deze slaap.

Beide bewustzijnstoestanden, slapen en waken, zijn even subjectief. Alleen door zichzelf te herinneren, kan de mens werkelijk ontwaken. En dan krijgt het hele hem omringende leven voor hem een ander aanzicht en een andere betekenis. Hij ziet dat dit het leven is van slapende mensen, een leven in slaap. Alles wat de mensen zeggen en alles wat zij doen, zeggen en doen zij in slaap. Dit alles kan geen enkele waarde hebben. Alleen ontwaken en wat tot ontwaken leidt, heeft in werkelijkheid waarde.

Hoe vaak heeft men mij hier niet gevraagd of er een einde aan oorlogen gemaakt kan worden. Zeer zeker kan dat. Hiervoor is alleen maar nodig dat de mensen ontwaken. Dat lijkt een kleinigheid. Het is echter het allermoeilijkste wat er bestaat omdat deze slaap wordt veroorzaakt en in stand gehouden door het hele ons omringende leven, door alle levensomstandigheden.

Hoe te ontwaken? Hoe aan deze slaap te ontkomen? Dit zijn de belangrijkste levensvragen waarvoor een mens zich ooit gesteld kan zien. Maar eerst is het nodig van het feit zelf van de slaap overtuigd te zijn. Dat is echter alleen mogelijk door te proberen te ontwaken. Wanneer iemand begrijpt dat hij zichzelf niet herinnert en dat zichzelf herinneren tot op zekere hoogte ontwaken betekent, en wanneer hij tegelijkertijd ervaart hoe moeilijk het is zichzelf te herinneren, dan zal hij begrijpen dat hij niet kan ontwaken alleen maar door het te wensen.

Nauwkeuriger uitgedrukt: een mens kan niet uit zichzelf ontwaken. Maar, als bijvoorbeeld twintig mensen afspreken dat wie van hen het eerst wakker wordt ook de anderen zal wekken, dan hebben zij al enige kans. Doch ook dat is niet voldoende - want, alle twintig kunnen tegelijk in slaap vallen en dromen dat zij ontwaken. Er is dus meer nodig...

Vraagstelling op bladzijde 118: "Maar zij die dit inzien, kunnen toch stellig iets doen? Als een groot genoeg aantal mensen het vaste besluit zou nemen dat er geen oorlog meer moet zijn, zouden dan de anderen niet kunnen beïnvloeden?"

"Zij die de oorlog haten, hebben dit al vrijwel vanaf de schepping van de wereld geprobeerd," zei Gurdjieff daarna in 1906. "En toch is er nog nooit zo'n oorlog geweest als de huidige. De oorlogen nemen niet af, zij nemen toe en zij kunnen met gewone middelen niet worden voorkomen. Al die theorieën over universele vrede, alle vredesconferenties en dergelijke zijn niets anders dan luiheid en huichelarij. De mensen willen niet over zichzelf denken, ze willen niet aan zichzelf werken, maar denken er alleen maar over hoe zij anderen kunnen laten doen wat zij willen. Wanneer er werkelijk een voldoend groot aantal mensen die een eind aan de oorlog willen maken bijeenkwamen, zouden zij allereerst hen beginnen te beoorlogen die het niet met hen eens waren. En eerst recht zouden zij oorlog gaan voeren tegen hen die ook een eind aan de oorlog willen maken maar op een andere manier. En dus zouden zij vechten. De mensen zijn wat zij zijn en zij kunnen niet anders zijn.

De oorlog heeft vele oorzaken die wij niet kennen. Sommige oorzaken liggen in de mensen zelf, andere buiten hen. Men moet beginnen met de oorzaken die in de mens zelf liggen. Hoe kan hij onafhankelijk zijn van de grote kosmische krachten wanneer hij de slaaf is van alles wat hem omringt? Hij wordt beheerst door alles om hem heen. Als hij zich vrij maakt van de dingen, zal hij misschien vrij worden van planetaire invloeden.

Vrijheid, bevrijding - dat moet het doel zijn van de mens. Vrij worden, zich bevrijden van slavernij - daarnaar zou een mens moeten streven wanneer hij zich ook maar enigszins bewust wordt van zijn situatie. Er is geen andere uitweg voor hem want er is niets anders mogelijk zolang hij zowel innerlijk als uiterlijk slaaf blijft. Maar hij kan niet ophouden uiterlijk slaaf te zijn zolang hij innerlijk slaaf blijft. Daarom moet hij om vrij te worden innerlijke vrijheid veroveren.

De eerste reden voor de innerlijke slavernij van de mens is zijn onwetendheid en bovenal zijn onwetendheid met betrekking tot zichzelf. Zonder zelfkennis, zonder de werking en de functies van zijn machine te begrijpen, kan de mens niet vrij zijn, kan hij zichzelf niet regeren en zal hij altijd een slaaf blijven, een speelbal van de krachten die op hem inwerken.

In de oude leringen was daarom de eerste eis bij het begin van de weg waar bevrijding: 'Ken uzelf'."

- Deze woorden sprak George Ivanovich Gurdjieff honderd jaar geleden uit. Het lichaam zélf is een perfecte machine: het reguleert zichzelf. Maar, omdat de mens dermate met dat lichaam is vergroeid, leeft hij in de hypnotische veronderstelling dat hij dat lichaam is.

Op bladzijde 30 konden we reeds lezen ...: "De mensen zijn zo verschillend," zei ik. "Ik geloof niet dat men ze allemaal onder eenzelfde noemer kan onderbrengen. Er zijn wilden, er zijn gemechaniseerde mensen, er zijn intellectuelen, er zijn genieën."

"Zeer juist," zei Gurdjieff, "de mensen verschillen heel veel van elkaar, maar dat wat de mensen werkelijk van elkaar onderscheidt, kent u niet en kunt u niet zien. Het verschil waar u over spreekt, bestaat eenvoudig niet. Dat moet u goed begrijpen. Alle mensen die u ziet, alle mensen die u kent, alle mensen die u nog zult leren kennen, zijn machines, werkelijke machines die enkel reageren op uiterlijke invloeden, zoals u zelf zei. Zij worden als machines geboren en als machines sterven zij. Wat hebben wilden en intellectuelen hiermee te maken? Zelfs nu, op dit ogenblik terwijl wij hier met elkaar zitten te praten, proberen verscheidene miljoenen machines elkaar te vernietigen. Wat voor onderscheid bestaat er tussen hen? Waar zijn de wilden en waar de intellectuelen? Zij zijn allemaal gelijk ...

Maar er bestaat een mogelijkheid om machine-áf te worden. Daaraan moeten wij denken en niet over de verschillende soorten machines die er bestaan. Natuurlijk zijn er verschillende machines: een auto is een machine, een grammofoon is een machine, een geweer is een machine. Maar wat zegt dat? Alles is hetzelfde - het zijn allemaal machines."

- "Wat is uw mening over de moderne psychologie?" vroeg ik op een keer aan Gurdjieff, met de bedoeling het onderwerp van de psychoanalyse waar ik sinds haar ontstaan wantrouwend tegenover had gestaan, ter sprake te brengen. Maar Gurdjieff gaf mij daar de kans niet toe.

"Voordat wij het over psychologie hebben, moeten wij duidelijk weten op wie deze betrekking heeft en op wie niet," zei hij. "Psychologie heeft betrekking op mensen, op menselijke wezens. Welke psychologie" (hij legde de nadruk op dit woord) "kan er bestaan met betrekking tot machines? Mechanica, geen psychologie, is er nodig voor de studie van machines. Daarom beginnen wij met de mechanica. Het is nog een heel lange wieg naar de psychologie."

"Kan men ophouden een machine te zijn?" vroeg ik.

"Dát is dé vraag," zei Gurdjieff „Als u dit soort vragen meer gesteld had. zouden wij misschien verder zijn gekomen met onze gesprekken. Het is mogelijk op te houden een machine te zijn, maar daartoe is het allereerst nodig de machine te kennen. Een machine, een werkelijke machine kent zichzelf niet en kan zichzelf niet kennen. Wanneer een machine zichzelf kent, is ze geen machine meer, tenminste niet zo'n machine als ze eerst was. Zij begint reeds verantwoordelijk te worden voor haar daden."

- "Dit wil dus volgens u zeggen dat een mens niet verantwoordelijk is voor zijn daden?" vroeg ik.

"Een mens," (alweer nadruk op dit woord) "is verantwoordelijk. Een machine niet."

"Vind mensen, die in zichzelf zowel de motivatie als de aangeboren drijfveer hebben om aan hun Innerlijke Zelf te werken, en we zullen hen gidsen."

- DIMschool vzw, de énige gespecialiseerd in Zelfkennis, zijnde: het kennen van het Zelf -
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Voel je je geroepen om Spiritualia te sponsoren?
Klik hier en, alvast bedankt!

Overschrijven kan ook via: IBAN: BE22 7795 9845 2547 - BIC: GKCCBEBB

- Indien je een (bak)steentje bijdraagt, mogen we jouw naam hieronder publiceren? -