Een uittreksel uit de Inleiding
Eerst moeten we echter precies definiëren wat we met termen als joden' en 'jodendom' bedoelen. Volgens de Halacha, de orthodox-religieuze joodse wetgeving, is iemand jood als die uit een joodse moeder geboren is. Daarmee vervallen de door de nationaalsocialistische rassenideologen geconstrueerde categorieën van halfjoden' en kwartjoden', die in feite alleen moesten dienen voor een zo bureaucratisch functioneel mogelijke uitvoering van de geplande verwijdering (Eliminierung, Ausradierung) van de joden uit de Duitse samenleving: iemand is ofwel volledig jood of, vanuit religieus juridisch oogpunt, helemaal geen jood.
Naast deze joden door de geboorte, die trouwens nooit hun jood-zijn konden verliezen, zijn er ook tot het jodendom bekeerde niet-joden, dat wil zeggen christenen, vrijzinnigen of leden van een andere geloofsgemeenschap, die na een lange en moeizame procedure officieel door de hiertoe bevoegd verklaarde rabbijnen als jood erkend worden. In tegenstelling tot bijvoorbeeld het christendom en de islam is het jodendom geen bekeringsgodsdienst, die zich ten doel stelt door missionering zo veel mogelijk mensen te bekeren. Dat heeft zijn religieuze redenen: pas wanneer de Messias verschenen zal zijn, zullen de joden de andere volkeren (gojiem) tot bekering tot de ware godsdienst oproepen.
Voor de christenen is Jezus van Nazareth, of beter rabbi Jesjoea, zoon van Myriam, de verwachte Masjiach of Gezalfde des Heren, die gekomen is om de mensheid te verlossen en daarom terecht zijn apostelen en leerlingen de opdracht geeft 'alle volkeren te bekeren'. Daar deze Jezus Christus (Iesous ho Christos, Jezus de Gezalfde) om allerlei redenen voor de meerderheid van de joden niet de voorspelde Redder (Sotèr) kon zijn, blijven ze nog steeds op de komst van de ware Messias wachten en zijn ze daarom nog niet aan hun bekeringswerk begonnen.
In de geschiedenis zijn er duizenden bekeerlingen naar het jodendom geweest, maar dat had in de meeste gevallen te maken met een 'noodsituatie', wanneer bijvoorbeeld een joodse jongen met een niet-joods meisje wilde huwen. Een dergelijk gemengd huwelijk zou tot gevolg hebben dat hun kinderen gewoon geen joden zouden zijn en dat daarmee de steeds kleiner wordende joodse gemeenschap in de wereld nog kleiner zou worden. Volgens een studie aan de Hebrew University in Jeruzalem onder leiding van de filosoof Jesjajahoe Leibowitz, zouden er nu in de wereld meer dan 120 miljoen joden moeten zijn, terwijl het er in feite niet meer zijn dan 14,5 tot 15 miljoen. Dit verschil is niet het gevolg van jodenvervolgingen of de Shoah van de Tweede Wereldoorlog, maar is bijna uitsluitend te wijten aan de assimilatie en/of bekering van joden gedurende de laatste negentien eeuwen. Dat is ook een van de redenen waarom orthodoxe en minder vrome joden zich zo veel mogelijk tegen gemengde huwelijken verzetten, want de kans is inderdaad groot dat kinderen uit zo'n gemengd huwelijk veel gemakkelijker in de omringende samenleving zullen opgaan (erdoor 'geassimileerd worden') dan kinderen uit strikt joodse gezinnen.
Naast deze Bijbelse definities van jood-zijn (afkomst of legitieme bekering) bestaan er ook veel lossere definities, bijvoorbeeld die van de oorspronkelijke versie van de Israëlische Wet op de Terugkeer van 1950, volgens welke iedereen als jood beschouwd wordt die zichzelf als jood beschouwt en als zodanig geregistreerd staat. De Franse filosoof Jean-Paul Sartre geeft in zijn essay 'Reflexions sur la question juive' (1954) een nog bredere definitie van 'jood': het is de antisemiet die bepaalt wie wél en wie niet jood is. Natuurlijk is dit gèen wettelijk bindende definitie, maar ze illustreert het historische feit dat er inderdaad heel wat succesrijk geassimileerde joden geweest zijn die zich door de vijandigheid van jodenhaters opnieuw van hun joodse identiteit bewust geworden zijn. De Amerikaans joodse auteur Leon Wieseltier maakt in Kaddisj (1998) een belangrijk onderscheid tussen `identiteit' en 'traditie': "Traditie is het tegendeel van identiteit. Identiteit is toeval. Het is niet nodig je voor te bereiden op je identiteit, want die is je erfdeel. En dat is het schandaal ervan."
`Schandaal' verwijst hierbij naar het klassiek Griekse 'skandalon', de steen des aanstoots die je niet kan verloochenen, terwijl het je in een moderne seculiere samenleving vrijstaat de traditie al dan niet volledig of gedeeltelijk voort te zetten en aan je kinderen door te geven. Naast deze zuiver religieuze definitie vinden we ook een meer culturele invulling van begrippen als 'jood' en 'jodendom'. Vele joden die de religieuze orthodoxie verlaten hebben, blijven zich zonder aarzelen als jood beschouwen, bijvoorbeeld omdat ze zich identificeren met hun joodse afkomst (`wortels'), joodse gebruiken en gewoonten in ere blijven houden, zichzelf zien als de morele erfgenamen van de Shoah of de verdediging van de staat Israël een centrale plaats in hun leven toekennen.
In de context van dit boek is de streng halachische definitie (door afkomst of legitieme bekering) wellicht de meest toepasselijke voor de periode van de vroege Middeleeuwen tot aan het einde van de achttiende eeuw, al moeten we hier natuurlijk ook aandacht schenken aan de uit Portugal geëmigreerde 'nieuwe christenen' of Maranen, de tot het christendom bekeerde joden, van wie velen zich daarna in Nederland opnieuw tot het jodendom bekeerd hebben. In de negentiende en twintigste eeuw wordt het iets ingewikkelder, omdat het aantal niet-religieuze of althans niet-praktiserende joden opvallend stijgt, ook al zullen deze mensen zich in meer of mindere mate als joden blijven beschouwen. Dit gevoel van joodse identiteit wordt nog sterker onder de overlevenden van de uitroeiingskampen en hun nakomelingen, de zogenaamde tweede en intussen al derde generatie, ook al zullen weinigen van hen terugkeren naar de orthodoxe praktijk.
Bron: Geschiedenis van de joden van de Lage Landen - Ludo Abicht - 486 blz. - 535 gram - Winkelprijs: € 19,95 - Nu: € 12, inclusief verzendingskosten.
En?... Vind je deze Spiritualia website ietwat interessant?...
Interessant genoeg om die te sponsoren; dankzij een bijdrage van 2 euro/maand, zijnde: 24 euro? Meer mag ook, natuurlijk! Laat het ons in elk geval weten door bovenaan naar 'Berichten' te gaan, - of, door op deze link te klikken. Alvast bedankt - want, daarmee blijft Spiritualia online!
Overleven is belangrijk, maar er zijn véél meer centjes nodig om deze website naar buiten toe beter te kunnen promoten!
En, indien je een zelfstandige bent, kan je jezelf via Zoek&Vind aanmelden. En jawel: indien je geen behoefte hebt aan klandezie of naambekendheid kan het ook volledig gratis natuurlijk.