In het NOS-journaal van 31 maart 2010 werd melding gemaakt van de nieuwe superbacterie ESBL. Extended-spectrum bèta-lactamase, doorgaans aangeduid met de afkorting ESBL, is een verzamelnaam voor een groep enzymen die door bacteriën gemaakt wordt, namelijk: de zogenaamde ESBL-vormende bacteriën. In wezen zijn ESBL-vormende bacteriën ziekenhuisbacteriën, vooral op afdelingen met een hoge antibiotische druk, zoals een intensive care, maar ze komen ook buiten het ziekenhuis voor.
De enzymen waarover sprake is, zijn in staat de antibioticagroepen cefalosporine en penicilline (de β-lactamantibiotica) te hydrolyseren, waardoor deze onwerkzaam worden. Als een patiënt de bacterie in de bloedbaan krijgt, zijn de mogelijkheden om infecties antibiotisch te bestrijden beperkt. In een deel van de gevallen zijn zelfs alle antibiotica onwerkzaam.
Vijf tot tien procent van de Nederlandse bevolking blijkt de bacterie bij zich te dragen die ESBL produceert. Deze bacterie zorgt ervoor dat bepaalde soorten antibiotica niet meer werken. Het aantal zieke mensen waarbij antibiotica nog wel werkt, neemt steeds verder af. Ilse Overdevest, arts-microbioloog bij VUmc, denkt dat we de strijd tegen de ESBL-resistentie niet gaan winnen, maar "we moeten wel ons best doen om de toename te remmen."
Steeds minder mensen reageren op antibiotica. Dit kan komen doordat zij drager zijn van ESBL-producerende bacteriën. Deze bacteriën produceren enzymen die de werking van antibiotica uitschakelen. Uit het promotieonderzoek van de 33-jarige arts-microbioloog blijkt eveneens dat 80% van het kippenvlees besmet is met deze bacterie en dat de bacteriepopulatie bij kippen grotendeels overeenkomt met de bacterie bij mensen. "Hieruit kunnen we concluderen dat het ESBL bij mensen deels veroorzaakt wordt door de besmetting van kippenvlees," aldus Overdevest.
Eigenlijk is dit nieuws niet nieuw, want reeds op 1 april 2010 berichtte de NRC dat het overgrote deel van het kippenvlees in Nederlandse winkels (88 procent) besmet met ESBL-bacteriën was. Ook rundvlees en varkensvlees waren besmet, maar in mindere mate, werd erbij vermeld. Tevens schreef ik er eveneens iets over in februari 2012.
Steeds langer dragerschap
De bacterie heeft zich goed aangepast aan de mens en een deel van de mensen houdt deze bacterie meer dan een jaar bij zich. Overdevest verwacht dat steeds meer mensen besmet zullen raken met de bacterie, en dat de bacterie ook steeds langer in de mens aanwezig blijft. "Dit heeft grote gevolgen voor het terugdringen van de resistentie omdat het op deze manier heel lastig is om ESBL-dragerschap te verminderen."
Toename resistentie
Deze zorgwekkende ontwikkeling wordt veroorzaakt door intensief antibioticagebruik in diverse sectoren. Import vanuit het buitenland, de besmetting vanuit de veeteelt, besmettingen in zorginstellingen en in huishoudens, zorgen ervoor dat de toename van ESBL waarschijnlijk niet te voorkomen valt. Overal wordt intensief gebruik gemaakt van antibiotica.
'Carbapenem' is het enige antibioticum dat nog werkt in de bestrijding van ESBL-vormende bacterie. Maar, artsen krijgen al te maken met patiënten die besmet zijn met een bacterie waar ook 'Carbapenem' niet meer tegen helpt.
Overdevest: "Het is raadzaam om antibiotica alleen te gebruiken als het echt nodig is. Doelmatig antibioticagebruik is belangrijk, zodat we de toename van resistentie kunnen remmen, en de ontwikkeling van nieuwe vormen van resistentie kunnen voorkomen."
Bronnen: http://www.vumc.nl - NRC en Wikiepedia
